Μικρασιατικό ρεύμα προσφύγων 

Έλληνες πρόσφυγες

Το μεγαλύτερο προσφυγικό κύμα 1.200.000 άτομα προέκυψε στη Μικρασιατική καταστροφή. Οι πρόσφυγες έφτασαν στην Ελλάδα σε κατάσταση τραγική.

Οι περισσότεροι είχαν εγκαταλείψει βιαστικά τα σπίτια τους, φέρνοντας μαζί τους ελάχιστα από τα κινητά αγαθά τους

.Η πρώτη επαφή του μεγαλύτερου μέρους των προσφύγων με την Μητέρα πατρίδα ήτανε ο εγκλεισμός του σε στρατό κάτω από άθλιες συνθήκες στα λοιμοκαθαρτήριο στο Κερατσίνι και στο Καραμπουρνάκι της Θεσσαλονίκης.

Οι αρρώστιες και ο ψυχικός τραυματισμός κατέβαλαν τους ταλαιπωρημένους υποσιτισμένους και υποτυπωδώς στεγασμένους πρόσφυγες.

Μεταξύ των προσφύγων ιδιαίτερα κατά τους πρώτους μήνες ήταν πολύ αυξημένη  η θνησιμότητα.

Σύμφωνα με έρευνες το 20% πέθανε μέσα σε ένα χρόνο από την άφιξή τους στην Ελλάδα.

Οι πιεστικές ανάγκες των προσφύγων για διατροφή στέγαση και ιατρική περίθαλψη αντιμετωπίστηκαν στοιχειωδώς από το κράτος από τους ιδιώτες και από ξένες φιλανθρωπικές οργανώσεις που δραστηριοποιήθηκαν στην Ελλάδα αυτή την περίοδο.

Για την προσωρινή στέγαση τους χρησιμοποιήθηκαν σκηνές και ξύλινες παράγκες, καθώς και κάθε είδους πρόχειρες κατασκευές και διαθέσιμοι  στεγασμένοι χώροι όπως δημόσια κτίρια, στρατώνες, θέατρα, αποθήκες, εγκαταλελειμμένα κτίσματα.

Ο  ρατσισμός λοιπόν βλέπουμε ότι δεν είναι κάτι καινούργιο.

Διαβάζουμε από πηγές της εποχής:

<<Συμπονούμε και συμπαθούμε τους πρόσφυγες ως ανθρώπους και αδελφούς δυστυχείς  ώντας και παθόντας αλλά δεν τους θέλουμε.

 Ούτε ως ψηφοφόρους, ούτε ως εκλογείς, ούτε ως εκλέξιμους, ούτε ως πολίτες δικαιούμενους να κυβερνήσουν την Ελλάδα.

Μία μεγάλη μερίδα του πληθυσμού από το 1915 είχε διχαστεί δεν αντίκρυσε τους πρόσφυγες με συμπάθεια όταν τα αδυσώπητα κύματα της ιστορίας τους έριξαν πάνω στους βράχους της Ελλάδος.

Δεν υπήρξε συμπάθεια, δεν υπήρξε απάθεια ,υπήρξε αντιπάθεια για τους ίδιους τους πρόσφυγες.

Η  επαφή με τους γηγενείς υπήρξε ένα τραυματικό πολιτισμικό σοκ.

( κείμενα από το βιβλίο του Τάσου Καζαντζίδη με τίτλο μνήμη ταυτότητα και Ιδεολογία στον ποντιακό ελληνισμό) 

Μετανάστες

 Αν και δεν υπάρχει επίσημος νομικός ορισμός για το διεθνή μετανάστη η πλειονότητα των ειδικών συμφωνεί ότι διεθνής μετανάστης είναι <<Όποιος αλλάζει τον τόπο συνήθους κατοικίας του ανεξαρτήτως του λόγου μετανάστευσης ή του Νομικού καθεστώτος>>.

Γενικά υπάρχει διάκριση μεταξύ μικρής διάρκειας ή προσωρινής μετανάστευσης που περιλαμβάνει μετακινήσεις μεταξύ τριών και 12 μηνών και μακράς διάρκειας ή μόνιμης μετανάστευσης που έχει να κάνει με την αλλαγή της χώρας κατοικίας για διάρκεια ενός χρόνου και άνω (υπηρεσία οικονομικών και κοινωνικών υποθέσεων του ΟΗΕ)

 Τα αίτια της μετανάστευσης μπορούν να χωριστούν σε οικονομικά αίτια, όταν οι συνθήκες απασχόλησης στη χώρα υποδοχής είναι ευνοϊκές και παρέχονται πιο υψηλές αμοιβές, ασφαλιστική κάλυψη, οικογενειακά επιδόματα ή περίθαλψη στέγη και τα λοιπά.

 Οι  συγκρούσεις μεταξύ διάφορων ισχυρών δημιουργούσαν νικητές και ηττημένους πάντα με αποτέλεσμα τη μετακίνηση των ηττημένων. Αυτό μπορεί να γινόταν από πολέμους κυριαρχίας, επικράτησης, προσδιορισμού συνόρων και εθνοκάθαρσης. Επίσης οι φυσικές καταστροφές όπως οι πλημμύρες, η ξηρασία και ο παγετός που καταστρέφουν τις καλλιέργειες, αναγκάζουν τα άτομα να μετακινηθούν για εύρεση τροφής σε πιο γόνιμες περιοχές.

Στις συνέπειες της μετανάστευσης μπορούμε να τονίσουμε το φθηνό εργατικό δυναμικό στις χώρες υποδοχής που βοηθάει σημαντικά την ανάπτυξή τους.

Η οικονομική υπεροχή του δυτικού στο κόσμο στηρίζεται στην απασχόληση μεταναστών.

Οι μετανάστες συχνά αποτελούν τα σημαντικότερα τμήματα του εργατικού δυναμικού της χώρας υποδοχής τους.

Προσωρινά οι χώρες αυτές ανακουφίζονται από την αυξανόμενη ανεργία αλλά χάνουν τον πιο δημιουργικό και παραγωγικό ανθρώπινο δυναμικό τους.

Πρόσφυγες 

Πρόσφυγες είναι τα άτομα που βρίσκονται εκτός της χώρας καταγωγής τους εξαιτίας του φόβου διώξεων διαμαχών γενικευμένης βίας ή άλλων καταστάσεων που έχουν διαταράξει σοβαρά την έννομη τάξη και ως αποτέλεσμα δικαιούνται Διεθνούς προστασίας.

 Ο ορισμός του πρόσφυγα δίνεται στη σύμβαση του 1951 και στα περιφερειακά μέσα για τους πρόσφυγες καθώς και στο καταστατικό της Ύπατης αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες.

 Οι πρόσφυγες εξασφαλίζουν την επιβίωσή τους και καλύτερο επίπεδο ζωής από αυτό που είχαν στην πατρίδα τους.

Όσοι προέρχονται από εμπόλεμες περιοχές γλιτώνουν από το θάνατο τον εαυτό τους και τα παιδιά τους.

Στη χώρα που τους φιλοξενεί βρίσκουν ασφάλεια αν είναι πολιτικοί πρόσφυγες.

 Πολλές φορές όμως αποτελούν αντικείμενο εκμετάλλευσης κατά τη μεταφορά τους. Ορισμένοι από αυτούς δεν κατορθώνουν ποτέ να φτάσουν στον προορισμό τους αφού πεθαίνουν από τις κακουχίες, όπως η έλλειψη φαγητού, οι δύσκολες καιρικές συνθήκες, οι ασθένειες, τα ναυάγια και η ρίψη στη θάλασσα από τους δουλέμπορους. Αρκετοί από αυτούς συλλαμβάνονται και προωθούνται πάλι στη χώρα τους ή ζουν υπό δύσκολες συνθήκες σε στρατόπεδα  συγκέντρωσης προσφύγων. Όσοι από αυτούς εργάζονται τους εκμεταλλεύονται οικονομικά αφού αναγκάζονται να δουλεύουν πολλές φορές σε σκληρές συνθήκες με χαμηλό ημερομίσθιο και ανασφάλιστοι.

  Στην ξένη χώρα ζουν συχνά σε  καθεστώς παρανομίας, όταν δεν έχουν άδεια παραμονής. Συχνά έχουν δυσκολίες προσαρμογής σε μία χώρα με άλλη κουλτούρα και νοοτροπία και αντιμετωπίζουν πολλές φορές το ρατσισμό.

Εννοιολογικός χάρτης Μ. Καταστροφή 

ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ  ΜΑΣ

Εστιάζουμε σε λέξεις , ημερομηνίες και ονόματα που μπορούν να διερευνηθούν και να βρούμε επιπλέον πληροφορίες και τις  μορφοποιούμε αλλάζοντας  χρώμα.

Μάιος 1919

Ο ελληνικός στρατός αποβιβάζεται στο λιμάνι της Σμύρνης αναλαμβάνοντας τη διοίκησή της για 5 χρόνια

Αύγουστος 1920

Συνθήκη των Σεβρών

• η Οθωμανική Αυτοκρατορία διαμελίζεται και παραχωρούνται
• Στην Αγγλία τα στενά του Βοσπόρου και η Κωνσταντινούπολη.
• Στην Ιταλία η Αττάλεια
• Στη Γαλλία η Κιλικία.
• Στην Ελλάδα η περιοχή της Σμύρνης.

Νοέμβριος 1920

• Ο Βενιζέλος χάνει τις εκλογές και... επανέρχεται ο βασιλιάς Κωνσταντίνος δυσαρέσκεια Άγγλων & Γάλλων
• αντικαθίσταται η ηγεσία του στρατεύματος και ο πόλεμος συνεχίζεται.
• Ο ελληνικός στρατός συγκρούεται με Τούρκους στρατιώτες& αντάρτες και προχωρά στο εσωτερικό της Μ. Ασίας φτάνοντας ως το Εσκί Σεχίρ και το Αφιόν  Καραχισάρ. Οι Τούρκοι υποχωρούν και οχυρώνονται στην Άγκυρα.
• Ο ελληνικός στρατός περνά τον ποταμό Σαγγάριο και την Αλμυρά έρημο.
• Οι Τούρκοι οργανώνονται υπό την ηγεσία του Μουσταφά Κεμάλ, που τον εφοδιάζουν Ιταλοί & Γάλλοι και τον υποστηρίζουν οι Σοβιετικοί.

Αύγουστος 1921

• Ο ελληνικός στρατός αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα ανεφοδιασμού
• Οπισθοχωρεί και οχυρώνεται στη γραμμή
• Εσκί Σεχίρ - Κιουτάχεια - Αφιόν Καραχισάρ.

Αύγουστος 1922

• Οι Τούρκοι αντεπιτίθενται και σπάνε την αμυντική γραμμή του ελληνικού στρατού.
• Ο ελληνικός στρατός υποχωρεί και μαζί του χιλιάδες Έλληνες φοβούμενοι τα αντίποινα.
• Οι Τούρκοι καταδιώκουν τους ελληνικούς πληθυσμούς.
• Τέλη Αυγούστου μπαίνουν στη Σμύρνη και ακολουθεί φοβερή καταστροφή.
• Ακολούθησαν τραγικές σκηνές. Έλληνες από όλη τη Μ. Ασία συγκεντρώθηκαν στην προκυμαία της Σμύρνης προσπαθώντας να επιβιβαστούν σε πλοία και να καταφύγουν στην Ελλάδα. Στην προσπάθειά τους αυτή πάρα πολλοί θα χάσουν τη ζωή τους και όσοι θα τα καταφέρουν θα γνωρίσουν την προσφυγιά και την απώλεια συγγενών, φίλων και περιουσιών.
• Σφαγές και λεηλασίες γίνονται σε ολόκληρη την πόλη. Ανάμεσα στα θύματα ήταν και ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομοςπου δολοφονήθηκε με άγριο τρόπο από το φανατισμένο τουρκικό όχλο.
• Την Τετάρτη 31 Αυγούστου ξεσπάει πυρκαγιά η οποία ξεκίνησε από την αρμένικη συνοικία και συνεχίστηκε προς τη χριστιανική.
• Σε λίγες ώρες η Σμύρνη παραδίδεται στις φλόγες εκτός της τουρκικής συνοικίας (η φωτιά δεν έφτασε εκεί). Το γεγονός αυτό ενισχύει την άποψη ότι πρόκειται για εμπρησμό. Η φωτιά κατέστρεψε 55.000 κτίρια (ιδιωτικά και δημόσια) και η πυρπολημένη έκταση ξεπερνούσε τα 4.000.000 τ. μ.
• Οι εχθροπραξίες λήγουν με την ανακωχή των Μουδανιών στις 30-9-1922. Η Μικρασιατική καταστροφή οδηγεί το βασιλιά Κωνσταντίνο σε παραίτηση. Τον διαδέχεται ο γιος του Γεώργιος Β΄.
• Έξι μέλη της ελληνικής κυβέρνησης κρίνονται υπεύθυνοι για την καταστροφή και καταδικάζονται σε θάνατο.
• Η Μικρασιατική καταστροφή αποτέλεσε για τον Ελληνισμό μια εθνική συμφορά. Ο πανάρχαιος μικρασιατικός Ελληνισμός ξεριζώθηκε βίαια. Με τη συνθήκη της Λωζάννης, που ισχύει ως σήμερα, η Ελλάδα έχασε την Ανατολική Θράκη και τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο.
• Τη Μικρασιατική καταστροφή ακολούθησε η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών. Περίπου 1.300.000  Έλληνες εγκατέλειψαν την Τουρκία ενώ 500.000 περίπου Τούρκοι εγκατέλειψαν την Ελλάδα.
• Δεν μετακινήθηκαν οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης και οι μουσουλμάνοι της Δ. Θράκης. Οι πρόσφυγες κατευθύνθηκαν προς την Αθήνα, τον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη, το Βόλο .

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

1) Σύμφωνα με τη συνθήκη των Σεβρών( Αύγουστος 1920), ποιες  περιοχές της Τουρκίας διεκδικήθηκαν από τις δυνάμεις της  Αντάντ;

Με τη συνθήκη των Σεβρών (1920), που τερμάτισε τον Α παγκόσμιο  Πόλεμο οι νικήτριες δυνάμεις της Αντάντ  διεκδίκησαν στην Τουρκία τις παρακάτω περιοχές : η Βρετανία τα στενά του Βοσπόρου και την Κωνσταντινούπολη, η Ιταλία την Αττάλεια, η Γαλλία την Κιλικία και η Ελλάδα την περιοχή της Σμύρνης, όπου κατοικούσαν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες.

2)    Ποια προβλήματα αντιμετώπισε ο ελληνικός στρατός όταν έφτασε στη Σμύρνη;

Ο ελληνικός στρατός ήρθε σε σύγκρουση με  Τούρκους στρατιώτες και αντάρτες που του επιτίθονταν από την ενδοχώρα είτε από εδάφη που κατείχαν οι Ιταλοί.

3)    Τι αποφασίστηκε από το ελληνικό Στρατηγείο για την προστασία των ελληνικών πληθυσμών στη Μ. Ασία;

Για να προστατευθούν οι ελληνικοί πληθυσμοί και να αντιμετωπιστούν οι τουρκικές επιθέσεις, το ελληνικό Στρατηγείο αποφάσισε να επεκταθεί η γραμμή κατοχής και να καταλάβει ο ελληνικός στρατός τα σημαντικά κέντρα Εσκί Σεχίρ και Αφιόν Καραχισάρ που όμως απείχαν πάνω από 300  χιλιόμετρα από τη βάση της Σμύρνης.

4)    Ποιες δυσκολίες προέκυπταν από τη δημιουργία ενός τόσο εκτεταμένου μετώπου;

Προέκυπταν τεράστιες δυσκολίες στον ανεφοδιασμό του ελληνικού στρατού. Επίσης οι Έλληνες στρατιώτες δε διέθεταν χάρτες ακριβείας και οι Τούρκοι υπερτερούσαν σε ιππικό και πυροβολικό.

 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

1. Ποια η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα το φθινόπωρο του 1920;

Το Νοέμβριο του 1920 ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές και την εξουσία ανέλαβαν οι πολιτικοί του αντίπαλοι, οι οποίοι έφεραν στο θρόνο το βασιλιά Κωνσταντίνο. Η ενέργειά τους αυτή δυσαρέστησε τους Άγγλους και Γάλλους συμμάχους των Ελλήνων. Επίσης, παρά την προεκλογική τους υπόσχεση για τερματισμό του πολέμου, συνέχισαν τον πόλεμο, αντικαθιστώντας την ηγεσία του στρατεύματος.

2)    Πώς διαμορφώνεται  η πολιτική κατάσταση στην Τουρκία την ίδια εποχή;

Οι όροι της Συνθήκης των Σεβρών προκάλεσαν την αντίδραση των Τούρκων. Στο εσωτερικό της Τουρκίας ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στους οπαδούς του Σουλτάνου κι εκείνους του αξιωματικού Μουσταφά Κεμάλ. Ο Κεμάλ, διατηρώντας επαφές με τους Ιταλούς και τους Γάλλους, από τα λιμάνια των οποίων προμηθευόταν όπλα και πυρομαχικά, οργάνωσε αντίσταση εναντίον του ελληνικού στρατού.

3)    Τη στιγμή που ο ελληνικός στρατός βρίσκεται απομονωμένος στο εσωτερικό της  Μικράς  Ασίας ποια η στάση των άλλων Συμμάχων;

Η κατάσταση στη Μικρά Ασία σταδιακά αλλάζει, καθώς οι περισσότεροι Σύμμαχοι άρχισαν να            εγκαταλείπουν τα εδάφη τα οποία κατείχαν και οι Σοβιετικοί άρχισαν να υποστηρίζουν τον Κεμάλ.

4)    Ποια η πορεία του ελληνικού στρατού και ποια η τακτική των Τούρκων του Κεμάλ στη διάρκεια του 1921;

Παρά τις αντίξοες συνθήκες τα ελληνικά στρατεύματα προχώρησαν νικηφόρα στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας και κατέλαβαν στη διάρκεια του 1921 τους στρατηγικούς στόχους που είχαν θέσει από την αρχή( Εσκί Σεχίρ-Αφιόν Καραχισάρ).Όμως οι Τούρκοι του Κεμάλ υποχώρησαν κι άλλο και οχυρώθηκαν στην περιοχή της Άγκυρας. Έτσι αναγκάζουν τον ελληνικό στρατό να προχωρήσει ακόμα πιο βαθιά στο εσωτερικό της Τουρκίας και να περάσει τον ποταμό Σαγγάριο και την Αλμυρά έρημο. Όμως ο εφοδιασμός έγινε πολύ δύσκολος και ο στρατός ήταν πολύ ταλαιπωρημένος από τους συνεχείς πολέμους. Τον Αύγουστο του 1921 αναγκάζεται να οπισθοχωρήσει και να οχυρωθεί σε μία αμυντική γραμμή( Εσκί Σεχίρ-Κιουτάχεια-Αφιόν Καραχισάρ).

5)    Τι συνέβη τον Αύγουστο του 1922;

Τον  Αύγουστο του 1922 οι Τούρκοι του Κεμάλ επιτέθηκαν στις εξασθενημένες ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις. Η αμυντική γραμμή έσπασε και ο ελληνικός στρατός αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Τον ακολούθησαν χιλιάδες Έλληνες φοβούμενοι τα τουρκικά αντίποινα.

6) Τι γνωρίζεις για την καταστροφή της Σμύρνης ;

Τέλη Αυγούστου του 1922 οι Τούρκοι μπήκαν στη Σμύρνη, πυρπόλησαν την ελληνική και αρμενική συνοικία της πόλης, ενώ ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος παραδόθηκε στο μουσουλμανικό πλήθος και θανατώθηκε. Σκηνές απερίγραπτου πόνου και φρίκης διαδραματίστηκαν στο λιμάνι με πρωταγωνιστές άμαχους πρόσφυγες που αγωνίζονταν να μπουν στα πλοία και να σωθούν, ενώ οι Τούρκοι έσφαζαν και λεηλατούσαν ολοκληρώνοντας την καταστροφή.

Η Μικρασιατική Καταστροφή ήταν ο δραματικός επίλογος της μακραίωνης ελληνικής παρουσίας στην περιοχή.

Ιhttps://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/education/greek_history/index.html?subpoint=17#prettyPhoto

1. Ενσωμάτωση των προσφύγων

Η αποκατάσταση και η αφομοίωση των προσφύγων στην Ελλάδα ήταν, κατά γενική ομολογία, το σημαντικότερο επίτευγμα του νέου ελληνικού κράτους. Αν λάβει κανείς υπόψη τις αντικειμενικές δυσχέρειες, όπως τη δεινή οικονομική κατάσταση της χώρας, τις πολιτικές περιστάσεις κατά τις δεκαετίες του 1920 και του 1930, την ελλιπή κρατική οργάνωση και, κυρίως, τον τεράστιο αριθμό των προσφύγων που έφθασαν στην Ελλάδα, αντιλαμβάνεται γιατί το έργο της αποκατάστασης των προσφύγων έχει χαρακτηριστεί «τιτάνιο». Μεγάλο μέρος του έργου αυτού έγινε από το 1924 έως το 1928 και σε αυτό καθοριστικό ρόλο έπαιξε η λειτουργία της ΕΑΠ. Το γεγονός ότι ήταν ένας οργανισμός υπό διεθνή έλεγχο τη βοήθησε να είναι αποστασιοποιημένη από την ταραγμένη ελληνική πολιτική ζωή και ως εκ τούτου αποτελεσματικότερη. Βέβαια, για την υλοποίηση των προγραμμάτων της το ελληνικό κράτος της παραχώρησε τα υλικά μέσα και το ανθρώπινο δυναμικό. Και αν σε κάποιες περιπτώσεις το έργο των κατά τόπους επιτροπών της ΕΑΠ ή του κράτους γινόταν βιαστικά, εμπειρικά και πρόχειρα ή εξυπηρετούσε απλώς άμεσες ανάγκες και πολιτικές σκοπιμότητες, αυτό δεν μειώνει τη σπουδαιότητα του συνολικού έργου που επιτεύχθηκε.

Οι πρόσφυγες δεν αποτελούσαν ένα ενιαίο σύνολο. Ανάμεσά τους υπήρχαν διαφορές κοινωνικής προέλευσης, πολιτιστικής παράδοσης, διαλέκτου, ακόμα και γλώσσας (περίπου 100.000 πρόσφυγες ήταν τουρκόφωνοι). Όσοι εύποροι κάτοικοι της Μικράς Ασίας ή της Ανατολικής Θράκης κατόρθωσαν να φέρουν στην Ελλάδα μεγάλο μέρος από την περιουσία τους, σχεδόν αμέσως ενσωματώθηκαν στο νέο τόπο εγκατάστασής τους και αναμείχθηκαν με τους γηγενείς. Για τη μεγάλη όμως μάζα των προσφύγων, παρά την ταχεία αποκατάστασή τους, η αφομοίωση ήταν μία διαδικασία που κινήθηκε με πολύ πιο αργούς ρυθμούς. Οι περισσότεροι πρόσφυγες, ψυχικά τραυματισμένοι και με το άγχος πρώτα της επιβίωσης και αργότερα της βελτίωσης της ζωής τους, εξέφραζαν συχνά παράπονα για την αντιμετώπιση του κράτους, αλλά και των γηγενών κατοίκων του. Κατηγορούσαν το ελληνικό κράτος ότι με την υπογραφή της Σύμβασης ανταλλαγής της Λοζάνης και του ελληνοτουρκικού Συμφώνου του 1930 παραβίασε βασικά δικαιώματά τους• ότι αποζημιώθηκαν μόνο κατά ένα μέρος για την περιουσία που εγκατέλειψαν στις πατρίδες τους• ότι, τέλος, η ανταλλάξιμη περιουσία δεν περιήλθε πάντοτε σε αυτούς. Πράγματι, παρά την ύπαρξη νόμων (ήδη πριν από το 1922) που απαγόρευαν τη μεταβίβαση της μουσουλμανικής ακίνητης ιδιοκτησίας, η έλλειψη κτηματολογίου, η ανυπαρξία, σε πολλές περιπτώσεις, τίτλων ιδιοκτησίας και η δυσκολία στην οριοθέτηση ή την περίφραξή της, συνέβαλαν στο να περιέλθουν τέτοιες εκτάσεις σε ντόπιους. Αλλά και το ίδιο το κράτος κάποιες φορές παραχώρησε ανταλλάξιμη περιουσία σε γηγενείς ακτήμονες ή σε ευαγή ιδρύματα.