Ημέρα: 16 Απριλίου 2021

Η Μονἡ Βλατἀδων κτἰστηκε τον 14ο αιὡνα.  Βρἱσκεται στην περιοχἡ Ἁνω Πὁλη της Θεσσαλονἱκης, περἱπου 80 μἑτρα απὁ τα τεἱχη του Επταπυργἱου.  Εἱναι το μὁνο μοναστἡρι της Βυζαντινἡς περιὁδου που λειτουργεἱ μἑχρι σἡμερα.  Ιδρυτἐς του ναοὐ ἡταν οι αδελφοἱ Δωρὁθεος και Μἀρκος Βλαττἡς. Ὁμως, εἱναι βἑβαιη η ὐπαρξη παλαιὀτερης φἀσης που αποτἑλεσε τη βἁση ὁπου χτἱστηκε ο παλαιολὁγειος ναὁς.

Κατἁ τη διἁρκεια της Τουρκοκρατἱας, η Μονἡ γνὠρισε μεγἁλη ακμἡ. Σἡμερα, η εκκλησἰα διαθἑτει Σκευοφυλἀκιο ὁπου παρουσιἁζονται φορητἐς εικὀνες, γλυπτἁ, κι ἁλλα κειμἡλια απὀ τον 12ο αιὠνα.

Επἱσης, η μονἡ περιἠλθε για ἑνα μικρὀ διἀστημα στους Τοὑρκους και μετατρἁπηκε σε μουσουλμανικὁ τἐμενος.

Το καθολικὀ της Μονἠς Βλατἁδων, εἱναι ἐνας σταυροειδἡς, εγγεγραμμἑνος ναὁς με πλινθὀκτιστο οκτἀπλευρο τροὐλο στο κἐντρο. Επἰσης, στο ναὁ υπἀρχουν 3 κλειστἑς στοἐς στη δυτικἠ, νὀτια και βὁρεια πλευρἁ του η οποἱα απολἠγει σε δὑο παρεκκλἠσια. Στη συνἑχεια προσθἑθηκε και μἰα ανοιχτἠ στοἀ στη νὁτια πλευρἀ κι ἐνα μικρὀ πρὁπυλο στη δυτικἠ πλευρἀ. Στο εσωτερικὀ του ναοὑ σὡζονται τοιχογραφἰες μεταξὐ των ετὡν 1360 και 1380.

Τἐλος, η Μονἠ Βλατἀδων εἰναι αφιερωμἐνη στη Μεταμὀρφωση του Σωτἠρος που γιορτἀζεται στις 6 Αυγοὐστου.

Κτίστηκε στα χρόνια του αυτοκράτορα Γαλέριου γύρω στο 304, ενώ προοριζόταν ως Μαυσωλείο του Γαλέριου. Ωστόσο, εξαιτίας του θανάτου του Γαλέριου το 311, η Ροτόντα έμεινε κενή χωρίς χρήση. Αργότερα χρησιμοποιήθηκε με διαφορετική λειτουργία από λαούς της εγγύς ανατολής.

Στα τέλη του 4ου αιώνα, την εποχή του Θεοδόσιου Α' και αφότου στη Θεσσαλονίκη είχε επικρατήσει ο Χριστιανισμός, η Ροτόντα μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό και τότε έγιναν στο μνημείο ορισμένες μετασκευές, που ήταν αναγκαίες για τη νέα λατρεία. Έτσι έγινε διάνοιξη της ανατολικής κόγχης και προσθήκη του ιερού, ενώ ανοίχτηκε και η αντίστοιχη δυτική κόγχη και δημιουργήθηκε νέα είσοδος. Ακόμη, σε απόσταση οκτώ μέτρων από τον τοίχο κατασκευάστηκε εξωτερικά ένας άλλος χαμηλότερος κυκλικός τοίχος που δεν υφίσταται σήμερα. Ο χώρος ανάμεσα στους δύο τοίχους στεγάστηκε και, με τη διάνοιξη των υπολοίπων κογχών, δημιουργήθηκε ένα περιμετρικό εξωτερικό κλίτος. Τέλος κατασκευάστηκαν τα περίφημα ψηφιδωτά του μνημείου, που κοσμούν καμάρες κογχών, τοξωτά ανοίγματα φεγγιτών και τον μεγάλο θόλο. Θεωρείται πως ο αρχικός σκοπός ήταν η χρήση του ως βαπτιστήριο των πιστών Χριστιανών της Θεσσαλονίκης.

Από την Αψίδα του Γαλερίου μία «πομπική οδός» οδηγούσε προς τα βορειοανατολικά στη Ροτόντα, το κορυφαίο κτίριο του Γαλεριανού Συγκροτήματος, στο επιβλητικό, πλινθόκτιστο, κυκλικό στην κάτοψή του οικοδόμημα.  Οι αγιογραφίες είναι από τις αρχές του 5ου αιώνα, διότι οι εικονιζόμενοι άγιοι μαρτύρησαν όλοι μέχρι την εποχή του Διοκλητιανού και του Μαξιμιανού. Οι αγιογραφίες διασώζονται σήμερα μόνο κάτω από τον θόλο, ενώ οι υπόλοιπες καταστράφηκαν όταν ο ναός μεταβλήθηκε από τους Τούρκους σε μωαμεθανικό τέμενος από τον σεΐχη Σουλεϊμάν Χορτατζή Εφέντη το 1590. Τότε έγινε και η προσθήκη του μιναρέ. Τα ψηφιδωτά που σώζονται στις καμάρες και στα τόξα των φεγγιτών έχουν καθαρά διακοσμητικό χαρακτήρα.  Το Μάρτιο του 1430 η Θεσσαλονίκη μετατρεπόταν από κέντρο του ορθόδοξου χριστιανικού πολιτισμού σε μια νέα εστία της τουρκο-ισλαμικής κουλτούρας. Η τουρκική κατάκτηση άλλαξε τη μορφή της πόλης με την ύψωση μιναρέδων δίπλα στις εκκλησίες που μεταβλήθηκαν σταδιακά σε τζαμιά. Η μετατροπή των εκκλησιών σε τζαμιά έγινε σε δύο φάσεις, μία στο τέλος του 15ου και μία στο τέλος του 16ου αιώνα. Η δεύτερη φάση συνδέεται με το γενικό φόβο για το τέλος του κόσμου στο μουσουλμανικό έτος 1000 (1592).Ο μιναρές της Ροτόντας σώζεται σήμερα χωρίς την κωνική στέγη του και με κατεστραμμένο μετά τον σεισμό του 1978 το υψηλότερο τμήμα του, όπως επίσης και τμήμα του εξώστη του. Το ύψος του μιναρέ φτάνει τα 35,85μ.

Μετά την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, το 1912, αφιερώθηκε στον Άγιο Γεώργιο. Συμπεριλαμβάνεται στα Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

παραπομπή:

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CE%BF%CF%84%CF%8C%CE%BD%CF%84%CE%B1_(%CE%98%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%BA%CE%B7)

Ο ναός της Αγίας Σοφίας βρίσκεται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, στη συμβολή του ομώνυμου δρόμου με την οδό Ερμού. Είναι αφιερωμένος στον Ιησού Χριστό, τον αληθή Λόγο και τη Σοφία του Θεού, ενώ έχει κτιστεί στη θέση μιας μεγάλης πεντάκλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής, πιθανόν του 5ου αιώνα μ.Χ., η οποία καταστράφηκε μάλλον από σεισμό γύρω στο 620-630.

Η παλαιότερη γραπτή μαρτυρία σχετικά με τον ναό ανάγεται στα τέλη του 8ου αιώνα, όμως τα αρχαιολογικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι η ανέγερσή του πραγματοποιήθηκε έναν αιώνα νωρίτερα. Από τον 8ο αιώνα έως τις αρχές του 16ου αιώνα η Αγία Σοφία υπήρξε η «Μεγάλη εκκλησία» της Θεσσαλονίκης, δηλαδή ο μητροπολιτικός ναός της πόλης. Κατά τη διάρκεια της ενετοκρατίας (1204-1224) μετατράπηκε προσωρινά σε καθεδρικό ναό των καθολικών, ενώ το 1523 έγινε μουσουλμανικό τέμενος. Ως τζαμί λειτούργησε μέχρι το 1912 και την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, οπότε και αποδόθηκε εκ νέου στη χριστιανική λατρεία. Το μνημείο υπέστη καταστροφές από πυρκαγιά το 1890, αλλά αναστηλώθηκε μερικά χρόνια αργότερα. Το 1988 ο ναός ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO.

Η εκκλησία της Αγίας Σοφίας ανήκει σε έναν μεταβατικό αρχιτεκτονικά τύπο, αυτόν του σταυροειδούς ναού με τρούλο και περίστωο, είναι μάλιστα το πιο σπουδαίο μνημείο αυτής της ομάδας θρησκευτικών κτηρίων και το μόνο που σώζεται σχεδόν ολότελα ακέραιο. Εξωτερικά, πρόκειται για ένα βαρύ κυβικό οικοδόμημα· στη βορειοδυτική του γωνία υψώνεται ένας πυργίσκος που κατασκευάστηκε επί τουρκοκρατίας και αρχικά – όταν ο ναός λειτουργούσε ως τζαμί – αποτελούσε ίσως μιναρέ. Εσωτερικά, η εκκλησία έχει τετράγωνη κάτοψη και διαθέτει νάρθηκα στη δυτική πλευρά, τρία κλίτη στον κυρίως χώρο και τριμερές Ιερό Βήμα στα ανατολικά, με μία μεγάλη κεντρική αψίδα που πλαισιώνεται από δύο μικρότερες. Στο μεσαίο κλίτος, το οποίο είναι διευρυμένο σε σχέση με τα πλαϊνά, σχηματίζεται ένας σταυρός και υπάρχουν τέσσερις ογκώδεις γωνιακοί πεσσοί που συγκρατούν – με τη βοήθεια ημικυλινδρικών καμάρων και σφαιρικών τριγώνων – τον τρούλο.

Η ζωγραφική διακόσμηση του ναού υλοποιήθηκε σε διαφορετικές εποχές και παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Αξιοσημείωτο είναι το ανεικονικό ψηφιδωτό από την περίοδο της Εικονομαχίας (τέλη 8ου αιώνα) στην καμάρα του Ιερού Βήματος· ωστόσο, το έργο που αναμφίβολα ξεχωρίζει είναι το ψηφιδωτό της Ανάληψης στον τρούλο, μία μεγαλειώδης και εντυπωσιακή πολυπρόσωπη παράσταση των τελών του 9ου αιώνα, η οποία συνάμα αποτελεί μία από τις κορυφαίες συνθέσεις της βυζαντινής τέχνης. Στον νάρθηκα της εκκλησίας διατηρούνται λιγοστές τοιχογραφίες του 11ου αιώνα με μορφές αγίων μοναχών και τοπικών αγίων της Θεσσαλονίκης.

Το άρθρο το πήρα από το σάιτ Thessaloniki4all.