Γλώσσα – Κεφάλαιο 2.2: Μικρές Αγγελίες

Αρκτικόλεξα και Συντομογραφίες

Αρκτικόλεξα

Υπάρχουν ονόματα οργανισμών, επιχειρήσεων, συλλόγων κτλ., τα οποία αποτελούνται από πολλές λέξεις. Στη θέση τους χρησιμοποιούμε τα αρκτικόλεξα, δηλαδή ακροστιχίδες που σχηματίζονται συνήθως από το πρώτο γράμμα της κάθε λέξης. Παράδειγμα:

Δ.Ε.Η. → Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού
Ο.Η.Ε. → Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών
Ε.Ρ.Τ. → Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση
Κ.Ε.Π. → Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών
Ε.Μ.Υ. → Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία

Συντομογραφίες

Υπάρχουν και οι συντομογραφίες. Σε αυτές, αντί να γράψουμε μια λέξη ολόκληρη, γράφουμε μερικά γράμματά της για συντομία. Έτσι, γράφουμε, π.χ.:

δηλ. = «δηλαδή»
κτλ. = «και τα λοιπά»
βλ. = «βλέπε»
σελ. = «σελίδα»

---

Αριθμητικά

Τα αριθμητικά είναι λέξεις που φανερώνουν αριθμούς. Χρησιμοποιούμε τα αριθμητικά για να δείξουμε ποσότητα, σειρά, ή για να δηλώσουμε από πόσα μέρη αποτελείται κάτι, πόσες φορές μεγαλύτερο είναι από κάτι άλλο ή για να αναφερθούμε σε μονάδες που αποτελούν ένα σύνολο. Τα αριθμητικά μπορεί να είναι:

Αριθμητικά επίθετα	Αριθμητικά ουσιαστικά
τέσσερα πιάτα → απόλυτο αριθμητικό τρίτος γύρος → τακτικό αριθμητικό διπλό κρεβάτι → πολλαπλασιαστικό αριθμητικό πενταπλάσια ποσότητα → αναλογικό αριθμητικό	μια δωδεκάδα αυγά → περιληπτικό αριθμητικό καμιά εικοσαριά άτομα → περιληπτικό αριθμητικό

Τα αριθμητικά χωρίζονται σε: απόλυτα, τακτικά, πολλαπλασιαστικά, αναλογικά και περιληπτικά.

Απόλυτα αριθμητικά

Τα απόλυτα αριθμητικά φανερώνουν ορισμένο αριθμό από πρόσωπα, ζώα, πράγματα. Τα χρησιμοποιούμε για να δηλώσουμε ποσότητα, χρόνο, απόσταση, μέγεθος.

Π.χ.: Η Αθήνα από τη Θεσσαλονίκη απέχει πεντακόσια δέκα χιλιόμετρα.

Τακτικά αριθμητικά

Τα τακτικά αριθμητικά δηλώνουν τη θέση που παίρνει κάποιος ή κάτι σε μια σειρά.

Π.χ.: Κυρία μου, τι τα φοράτε τα γυαλιά, αφού δε βλέπετε πού πάτε; Την πρώτη φορά με πατήσατε, τη δεύτερη φορά πέσατε ολόκληρη επάνω μου, την τρίτη φορά με ξενυχιάσατε, την τέταρτη καθίσατε πάνω στο καπέλο μου και τώρα χύσατε ένα ολόκληρο φλιτζάνι καφέ στο καινούριο μου πουκάμισο.

Πολλαπλασιαστικά αριθμητικά

Τα πολλαπλασιαστικά αριθμητικά φανερώνουν από πόσα μέρη αποτελείται κάτι και λήγουν σε -πλός.

Πολλαπλασιαστικά αριθμητικά είναι τα: απλός, διπλός, τριπλός, τετραπλός, πενταπλός, εκατονταπλός, πολλαπλός κτλ.

Π. χ.: Οι γονείς μου κοιμούνται σε διπλό κρεβάτι.

Αναλογικά αριθμητικά

Τα αναλογικά αριθμητικά δηλώνουν πόσες φορές μεγαλύτερο είναι κάτι και λήγουν σε -πλάσιος.

Αναλογικά αριθμητικά είναι τα: διπλάσιος, τριπλάσιος, τετραπλάσιος, πενταπλάσιος, εκατονταπλάσιος, πολλαπλάσιος κτλ.

Π. χ.: Φέτος τρως διπλάσιες μερίδες γλυκό και τριπλάσιους μεζέδες από πέρσι.

Περιληπτικά αριθμητικά

Τα περιληπτικά αριθμητικά φανερώνουν ένα πλήθος μονάδων που αποτελούν ένα σύνολο (-άδα) ή έχουν τη σημασία περίπου (-αριά).

Π.χ. 1: Στην παρασκευή του κέικ χρησιμοποίησα μία εξάδα αυγά.

Π.χ. 2: Τα τμήμα του ΣΤ΄ 3 είναι εικοσιδυάρι.

α) με την κατάληξη -άδα: π.χ. δυάδα, τριάδα, τετράδα, δεκάδα, εικοσάδα κτλ.
Αλλά: ένας  →  μονάδα

β) με την κατάληξη -αριά: π.χ. δεκαριά, δωδεκαριά, εικοσαριά κτλ.
Αυτά τα αριθμητικά συνοδεύονται από το καμιά (π.χ. καμιά εικοσαριά μήλα).

Ελλειπτικές προτάσεις

Οι βασικοί όροι μιας πρότασης είναι το υποκείμενο, το ρήμα και το αντικείμενο ή το κατηγορούμενο.

Ελλειπτική λέγεται η πρόταση, στην οποία λείπει κάποιος από τους βασικούς όρους (Υποκείμενο, Ρήμα) γιατί εννοείται εύκολα. Στον καθημερινό μας λόγο χρησιμοποιούμε κυρίως ελλειπτικές προτάσεις.

Π.χ.:

• Αγόρασα ένα μολύβι. → Λείπει το υποκείμενο εγώ 
• – Ποιος έχει σειρά;
  – Εγώ.                          → Λείπει το ρήμα έχω και το αντικείμενο σειρά