Το πρόγραμμα LIFE είναι το κύριο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό εργαλείο για τη στήριξη έργων που αφορούν το περιβάλλον, την κλιματική δράση και την καθαρή ενέργεια.
Ιδρύθηκε το 1992 και μέχρι σήμερα έχει χρηματοδοτήσει πάνω από 5.500 έργα σε όλη την Ευρώπη, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη μετάβαση σε μία πιο βιώσιμη και ανθεκτική κοινωνία.
Η τρέχουσα προγραμματική περίοδος (2021–2027) διαθέτει προϋπολογισμό περίπου 5,4 δισεκατομμύρια ευρώ.
Κύριοι Στόχοι
Το LIFE στοχεύει:
-
Στην προστασία, διατήρηση και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.
-
Στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσω δράσεων μετριασμού και προσαρμογής.
-
Στη στήριξη της μετάβασης σε μία οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα και βιώσιμης ενέργειας.
-
Στην ενίσχυση της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης, της πληροφόρησης και της συμμετοχής του κοινού.
Επιπλέον, αν και επικεντρώνεται κυρίως στην προστασία του περιβάλλοντος, το πρόγραμμα LIFE εξετάζει επίσης κοινωνικά ζητήματα που σχετίζονται με:
-
την περιβαλλοντική δικαιοσύνη,
-
τα δικαιώματα ατόμων και κοινοτήτων που πλήττονται δυσανάλογα από την περιβαλλοντική υποβάθμιση,
-
την ανάγκη δίκαιης μετάβασης σε νέες, πράσινες πρακτικές που να μην αφήνουν πίσω ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.
Η σύνδεση του περιβάλλοντος με τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελεί πλέον αναπόσπαστο μέρος της φιλοσοφίας του προγράμματος.
Δομή του Προγράμματος LIFE (2021–2027)
Το LIFE περιλαμβάνει τέσσερις υποτομείς:
-
Περιβάλλον
-
Βιοποικιλότητα
-
Κυκλική οικονομία
-
Ποιότητα ζωής (νερό, αέρας, απόβλητα, χημικές ουσίες)
-
-
Κλιματική Δράση
-
Μετριασμός και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή
-
Ανάπτυξη ανθεκτικότητας
-
-
Καθαρή Ενέργεια
-
Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
-
Ενεργειακή αποδοτικότητα
-
Στήριξη της ενεργειακής μετάβασης τοπικών κοινοτήτων
-
-
Πολιτική και Διακυβέρνηση
-
Καλύτερη εφαρμογή της περιβαλλοντικής και κλιματικής νομοθεσίας
-
Ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των πολιτών
-
Τι Είδους Έργα Χρηματοδοτεί
Το πρόγραμμα LIFE στηρίζει:
-
Πιλοτικά έργα: Ανάπτυξη και δοκιμή καινοτόμων λύσεων.
-
Επιδεικτικά έργα: Εφαρμογή και παρουσίαση καινοτόμων τεχνολογιών ή μεθόδων.
-
Έργα βέλτιστων πρακτικών: Μεταφορά επιτυχημένων πρακτικών σε νέα περιβάλλοντα.
-
Στρατηγικά έργα: Μεγάλης κλίμακας έργα υποστήριξης πολιτικών και σχεδίων δράσης της Ε.Ε.
Έργα που ενσωματώνουν δράσεις για την ενίσχυση της κοινωνικής διάστασης της περιβαλλοντικής πολιτικής (όπως υποστήριξη ευάλωτων ομάδων ή προώθηση κοινωνικής συμμετοχής σε περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες) είναι ιδιαίτερα επιθυμητά.
Επιλέξιμοι Φορείς
-
Δημόσιες Αρχές (π.χ. Δήμοι, Περιφέρειες)
-
Ιδιωτικές επιχειρήσεις (Μικρομεσαίες και μεγάλες)
-
Μη Κερδοσκοπικοί Οργανισμοί (ΜΚΟ)
-
Πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα
-
Συμπράξεις φορέων
Δεν απαιτείται υποχρεωτική διεθνική συνεργασία, αλλά είναι επιθυμητή για την ανταλλαγή καλών πρακτικών.
Ποσοστά Χρηματοδότησης
-
Συνήθως 60% των επιλέξιμων δαπανών.
-
Έως 75% για έργα που αφορούν κυρίως τη διατήρηση της φύσης και της βιοποικιλότητας.
Ενδεικτικά Έργα στην Ελλάδα
-
LIFE IP AdaptInGR: Προσαρμογή της Ελλάδας στην κλιματική αλλαγή.
-
LIFE Natura Themis: Ανάδειξη της σημασίας των περιβαλλοντικών εγκλημάτων στην απώλεια της βιοποικιλότητας.
-
LIFE Cyclamen (Κύπρος/ελληνόφωνο ενδιαφέρον): Ενίσχυση ικανοτήτων συμμετοχής σε LIFE έργα.
Ο Ρόλος της CINEA
Η CINEA (European Climate, Infrastructure and Environment Executive Agency) είναι ο οργανισμός που αναλαμβάνει την εκτέλεση του προγράμματος LIFE για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η CINEA είναι υπεύθυνη για την εφαρμογή και τη διαχείριση των έργων LIFE, παρέχοντας καθοδήγηση στους φορείς που υποβάλλουν προτάσεις και διασφαλίζοντας την αποτελεσματική παρακολούθηση και αξιολόγηση των δράσεων που χρηματοδοτούνται μέσω του προγράμματος.
Η CINEA υποστηρίζει επίσης τη διάχυση των αποτελεσμάτων των έργων LIFE και την ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων, συμβάλλοντας στην ανταλλαγή γνώσεων και στην ενίσχυση των περιβαλλοντικών και κλιματικών στόχων της ΕΕ.
Για περισσότερες πληροφορίες και για τις ανοιχτές προσκλήσεις του προγράμματος, μπορείτε να επισκεφτείτε την επίσημη ιστοσελίδα της CINEA: https://cinea.ec.europa.eu/programmes/life_en.
Κοινωνική Διάσταση του LIFE
Αν και το πρόγραμμα LIFE επικεντρώνεται κυρίως στην περιβαλλοντική προστασία, προσδίδει ιδιαίτερη σημασία στις κοινωνικές πτυχές της περιβαλλοντικής δικαιοσύνης και των δικαιωμάτων των ατόμων που πλήττονται από την περιβαλλοντική υποβάθμιση. Η περιβαλλοντική δικαιοσύνη επιδιώκει την εξασφάλιση δίκαιης πρόσβασης στα φυσικά αγαθά και τη δικαιότερη κατανομή των ωφελειών από τις δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος. Συχνά, αυτό περιλαμβάνει την ενίσχυση των τοπικών κοινοτήτων και την υποστήριξη των ευπαθών ομάδων που πλήττονται από περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση ή η απώλεια βιοποικιλότητας.
Συμπεράσματα
Το πρόγραμμα LIFE αποτελεί έναν βασικό πυλώνα της Ευρωπαϊκής Πολιτικής για την προστασία του περιβάλλοντος και την κλιματική δράση. Με τη χρηματοδότηση έργων που αφορούν το περιβάλλον, την κλιματική αλλαγή, την αειφόρο ανάπτυξη και την κοινωνική δικαιοσύνη, το LIFE συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και στην υποστήριξη των τοπικών κοινοτήτων σε όλη την ΕΕ. Aποτελεί μια κομβική πρωτοβουλία για την οικοδόμηση ενός πράσινου, δίκαιου και ανθεκτικού μέλλοντος στην Ευρώπη.
Προάγει όχι μόνο την περιβαλλοντική καινοτομία αλλά και την περιβαλλοντική δικαιοσύνη, δίνοντας έμφαση στα ανθρώπινα δικαιώματα, στην ισότητα και στη στήριξη των κοινοτήτων που πλήττονται από την περιβαλλοντική κρίση.
Βιβλιογραφία
European Climate, Infrastructure and Environment Executive Agency (CINEA). (n.d.). LIFE Programme. Retrieved April 28, 2025, from https://cinea.ec.europa.eu/programmes/life_en
European Commission. (n.d.). Funding & Tenders Portal: LIFE Programme Calls for Proposals. Retrieved April 28, 2025, from https://ec.europa.eu/info/funding-tenders/opportunities/portal/screen/home
European Parliament and Council of the European Union. (2021). Regulation (EU) 2021/783 of the European Parliament and of the Council of 29 April 2021 establishing a Programme for the Environment and Climate Action (LIFE) and repealing Regulation (EU) No 1293/2013. Official Journal of the European Union. Retrieved from https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32021R0783
European Commission. (2021). LIFE Programme 2021–2027 Factsheet. Retrieved from https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_21_1684
European Commission. Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα. Πρόγραμμα LIFE: Η ΕΕ επενδύει πάνω από 116 εκατ. ευρώ σε στρατηγικά έργα για τη φύση, το περιβάλλον και το κλίμα - Ευρωπαϊκή Επιτροπή