Γιάννης Ρίτσος & Οδυσσέας Ελύτης

σχολικό βιβλίο 

Τραγούδι, Τζιτζίκια στήσαν το χορό

Τραγούδι,  Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι   (πρώτη εκτέλεση : Μαρίζα Κωχ)

Οδυσσέας Ελύτης,  Το τρελοβάπορο

Βαπόρι στολισμένο βγαίνει στα βουνά
κι αρχίζει τις μανούβρες "βίρα - μάινα".
·
Την άγκυρα φουντάρει στις κουκουναριές
φορτώνει φρέσκο αέρα κι απ' τις δυο μεριές.
·
Είναι από μαύρη πέτρα κι είναι απ' όνειρο
κι έχει λοστρόμο αθώο, ναύτη πονηρό.
·
Από τα βάθη φτάνει τους παλιούς καιρούς,
βάσανα ξεφορτώνει κι αναστεναγμούς.
·
Έλα Χριστέ και Κύριε, λέω κι απορώ,
τέτοιο τρελό βαπόρι τρελοβάπορο,
·
Χρόνους μας ταξιδεύει, δε βουλιάξαμε,
χίλιους καπεταναίους τους αλλάξαμε.
·
Κατακλυσμούς ποτέ δε λογαριάσαμε,
μπήκαμε μες στα όλα και περάσαμε.
·
Κι έχουμε στο κατάρτι μας βιγλάτορα
παντοτινό τον Ήλιο τον Ηλιάτορα.

Oδυσσέας Eλύτης, " Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας "(1971)

 

Οδυσσέας Ελύτης, Τα τζιτζίκια  

Η Παναγιά το πέλαγο
κρατούσε στην ποδιά της
Τη Σίκινο την Αμοργό
και τ' άλλα τα παιδιά της

Από την άκρη του καιρού
και πίσω απ' τους χειμώνες
ʼκουγα σφύριζε η μπουρού
κι έβγαιναν οι Γοργόνες

Κι εγώ μέσα στους αχινούς
στις γούβες στ' αρμυρίκια
Σαν τους παλιούς θαλασσινούς
ρωτούσα τα τζιτζίκια:

Ε σεις τζιτζίκια μου άγγελοι
γεια σας κι η ώρα η καλή
Ο βασιλιάς ο Ήλιος ζει;
κι 'ολ' αποκρίνονταν μαζί:

-Ζει ζει ζει ζει ζει ζει ζει ζει.

Oδυσσέας Eλύτης, Τα ρω του έρωτα (1972)

Η Μάγια 

Η Πούλια* πόχει εφτά παιδιά
μέσ’ απ’ τους ουρανούς περνά.
Κάποτε λίγο σταματά
στο φτωχικό μου και κοιτά.

Γεια σας τι κάνετε; Καλά;
Καλά. Πώς είναι τα παιδιά;
Τι να σας πω εκεί ψηλά τα
τρώει τ’ αγιάζι κι η ερημιά.

Γι αυτό πικραίνεσαι κυρά,
δε μου τα φέρνεις εδωνά;
Ευχαριστώ μα `ναι πολλά
θα σου τη φάνε τη σοδειά.

Δώσε μου καν την πιο μικρή
τη Μάγια την αστραφτερή.

Πάρ’ την κι έχε λοιπόν στο νου
πως θά `σαι ο άντρας τ’ ουρανού.

Είπε, και πριν βγάλω μιλιά
μου την καρφώνει στα μαλλιά

Λάμπουνε γύρω τα βουνά,
τα χέρια μου βγάνουν φωτιά.
Κι η Πούλια πόχει εφτά παιδιά
φεύγει και μ’ αποχαιρετά.

• Ο αστερισμός της Πούλιας (Πλειάδες), μια μεγάλη ομάδα αστεριών , που μόνο 7 είναι ορατά.  Κατά τη νεοελληνική παράδοση η Πούλια ήταν «κλώσσα με εφτά κλωσσόπουλα» από τα οποία επέζησε το ένα, ενώ τα άλλα έγιναν αστέρια, από όπου και το όνομα «Κλωσσαριά».
• Ο αστερισμός της Πούλιας ήταν πολύ σημαντικός, επειδή από τη θέση του προσδιόριζαν οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι την ώρα κατά τη νύχτα και έτσι κανόνιζαν τις ασχολίες τους, που άρχιζαν με το χάραμα της ημέρας.... Η ανατολή της Πούλιας τις πρώτες πρωινές ώρες κατά το τέλος του Μαΐου καθώς και η δύση της τον Νοέμβριο, κατά τη φθινοπωρινή σπορά, αποτελούν σταθμούς για τις γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες.

 

 

ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΥ ΒΟΡΙΑ    

Του μικρού Βοριά παράγγειλα
να 'ναι καλό παιδάκι
Μη μου χτυπάει πορτόφυλλα
και στο παραθυράκι

Γιατί στο σπίτι που αγρυπνώ
η αγάπη μου πεθαίνει
Και μες στα δάκρυα την κοιτώ
που μόλις ανασαίνει

Με πιάνει το παράπονο
γιατί στον κόσμο αυτόνα
Τα καλοκαίρια τα 'χασα
κι έφτασα στο χειμώνα

Σαν το καράβι που άνοιξε
τ' άρμενα κι αλαργεύει
θωρώ να χάνονται οι στεριές
κι ο κόσμος λιγοστεύει

Γεια σας περβόλια γεια σας ρεματιές
γεια σας φιλιά και γεια σας αγκαλιές
Γεια σας οι κάβοι κι οι ξανθοί γιαλοί
γεια σας οι όρκοι οι παντοτινοί.

Άνεμοι

Άκου κι εμάς που μόλις εγυρίσαμε 

νησιά και πολιτείες που γνωρίσαμε∙

Κρήτη και Μυτιλήνη, Σάμο κι Ικαριά, 

Νάξο και Σαντορίνη, Ρόδο, Κέρκυρα∙

Σπίτια μεγάλα κι άσπρα, σπίτια βουερά 

πάνω στη μαύρη* πέτρα, πάνω στα νερά∙                                *(ηφαιστειογενή εδάφη)

Ξάνθη, Θεσσαλονίκη, Βέροια, Καστοριά,

Γιάννενα, Μεσολόγγι, Σπάρτη και Μιστρά

Καμπαναριά και στέγες μες στη συννεφιά 

κι όλα μαζί μια λύπη και μιαν ομορφιά. 

Oδυσσέας Eλύτης, " Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας "(1971)