Εν έτει 2024 δεν μιλάμε πια για την εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και το ρόλο τους στη διαδικασία της μάθησης, αλλά για τη κυρίαρχη τάση στη μαθησιακή διαδικασία όπου ο ασπροπίνακας και ο μαρκαδόρος θεωρούνται οριακά παρωχημένα και έχουν αντικατασταθεί από διαδραστικό πίνακα. Αναπόφευκτα, ο ρόλος του εκπαιδευτικού και η μεθοδολογία του είναι ανάγκη να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα. Ο τρόπος που οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί μαθαίνουμε αλλά και διδάσκουμε είναι εντελώς διαφορετικός.
Η πρόσβαση στην απεριόριστη πληροφορία και την τεχνητή νοημοσύνη είναι διαθέσιμη οποιαδήποτε στιγμή, σε οποιαδήποτε τοποθεσία με τον ελάχιστο εξοπλισμό. Ο μαθητής πλέον, μπορεί ο ίδιος να δημιουργεί πληροφορίες είτε ατομικά είτε σε συνεργασία με άλλους μαθητές και παύει να είναι μόνο ένας παθητικός δέκτης αυτών. Με αυτόν τον τρόπο αναλαμβάνει ρόλο ενεργού συμμετέχοντα στη διαδικασία της μάθησης. Γίνεται εξερευνητής και κριτής της πληροφορίας, αφού πρέπει να μπορεί να την αξιολογήσει με τα δικά του κριτήρια και να επιλέξει αν θα τη χρησιμοποιήσει. Ωστόσο, η κριτική σκέψη γίνεται απαραίτητη δεξιότητα στον σύγχρονο εκπαιδευτικό χώρο.
Ο εκπαιδευτικός με τη σειρά του, παύει να είναι η αυθεντία της τάξης. Δεν είναι ούτε ο παρουσιαστής ούτε ο διαχειριστής της πληροφορίας. Ο ρόλος του μετουσιώνεται σε καθοδηγητή, σύμβουλο και συνεργάτη των μαθητών, διατηρώντας βέβαια πάντα με διάφανο και διακριτικό τρόπο τον έλεγχο του μαθησιακού ταξιδιού, αφού αυτός μπορεί αποδεδειγμένα με κριτική σκέψη να διακρίνει τη χρήσιμη πληροφορία από τη μη χρήσιμη ή μη έγκυρη. Η δημιουργία περιβάλλοντος και συνθηκών στην τάξη, που ενθαρρύνουν τη δημιουργικότητα και τη συνεργασία αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επαφή με τη νέα γνώση. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν μέσω των ΤΠΕ να ενσωματώσουν στο μάθημα δραστηριότητες που επιτρέπουν στους μαθητές να σκέφτονται έξω από τα καθιερωμένα. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει έργα τέχνης, δημιουργική γραφή, καινοτόμες λύσεις σε προβλήματα ή άλλες δημιουργικές ασκήσεις. Διαδικτυακά μαθήματα και MOOCs επιτρέπουν στους μαθητές να συμμετέχουν σε μαθήματα από όλον τον κόσμο, να συνεργάζονται με άλλους μαθητές και να λαμβάνουν μέρος σε συζητήσεις και δραστηριότητες, ανεξάρτητα από τον χρόνο και τον χώρο.
Το εκπαιδευτικό λογισμικό αποτελεί το μέσο για τη μετατροπή της εκπαιδευτικής εμπειρίας από μονόδρομη σε διαδραστική. Η συνεργασία και η ενεργός συμμετοχή όλων των μαθητών διευκολύνεται και η ίδια η μάθηση δεν είναι πια βαρετή, παίρνοντας ακόμη και παιγνιώδη μορφή (ειδικότερα στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου). Τα εκπαιδευτικά παιχνίδια προωθούν την ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως η επίλυση προβλημάτων και η κριτική σκέψη. Το εκπαιδευτικό λογισμικό μπορεί να κατηγοριοποιήσει και να φιλτράρει την παρεχόμενη πληροφορία με βάση τη βαθμίδα του μαθητή, όχι απαραίτητα εξατομικευμένα, αλλά σε ένα ηλικιακό πλαίσιο. Παράλληλα προσφέρει προσαρμοσμένες λύσεις στις απαιτήσεις κάθε μαθήματος, όπως προσομοιώσεις φυσικών φαινομένων, γλωσσικά και αριθμητικά παιχνίδια με κοινό παρονομαστή την επίλυση προβλημάτων, τη συνεργασία και την κριτική σκέψη. Εφαρμογές που χρησιμοποιούν AI μπορούν να προσαρμόζουν τη μαθησιακή εμπειρία στις ανάγκες και τις δυνατότητες του κάθε μαθητή, προσφέροντας εξατομικευμένες προτάσεις και υποστήριξη. Επιπλέον, οι μαθητές μπορούν να πειραματιστούν με AI εργαλεία, μαθαίνοντας τόσο από τα αποτελέσματα όσο και από τη διαδικασία της αλληλεπίδρασης με την τεχνολογία. Τέλος, η τεχνολογία επιτρέπει στους μαθητές να εφαρμόσουν πρακτικές δεξιότητες σε πραγματικά σενάρια μέσω προσομοιώσεων, εικονικής πραγματικότητας (VR), και άλλων καινοτόμων τεχνολογιών, όπου μπορούν να πειραματιστούν με τις γνώσεις τους σε ένα ασφαλές και ελεγχόμενο περιβάλλον. Αυτό τους επιτρέπει να κατανοούν καλύτερα τις συνέπειες των επιλογών τους και να αναπτύσσουν ικανότητες που είναι απαραίτητες στην πραγματική ζωή.
Η νέα εποχή στην εκπαίδευση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών όπου η αυτονομία, η δημιουργικότητα και η ενεργός συμμετοχή όλων των μελών στη διαδικασία μάθησης είναι οι βασικοί της πυλώνες.
Οι ΤΠΕ θα μπορούσαμε να πούμε πως δεν επηρεάζουν απλώς τη μάθηση αλλά την επαναπροσδιορίζουν. Ωστόσο πρόκληση αποτελούν τα ηθικά ζητήματα, τα οποία πρέπει με διακριτικό τρόπο να αναδεικνύονται μέσα στη μαθησιακή διαδικασία. Ο εκπαιδευτικός πρέπει όχι μόνο να διασφαλίζει την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια των δεδομένων, αλλά και να κάνει τους μαθητές να νιώθουν ασφαλείς σε αυτό το πλαίσιο. Οι μαθητές είναι καλό να νιώθουν ότι έχουν οι ίδιοι τον έλεγχο των προσωπικών τους δεδομένων και ότι η τεχνολογία τους σέβεται ως οντότητες. Στον ψηφιακό κόσμο της εκπαίδευσης, οι αξίες της διαφάνειας και της αλήθειας/εγκυρότητας σε μία εποχή που τα fake news και fake facts κατακλύζουν το Διαδίκτυο, οι μαθητές πρέπει να εκπαιδεύονται ώστε να αναγνωρίζουν την παραπληροφόρηση και τις ψευδείς ειδήσεις. Ο εκπαιδευτικός είναι αυτός, ο οποίος πρέπει να προασπίζει τη δικαιοσύνη στη χρήση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση εξασφαλίζοντας ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στην τεχνολογία σε όλους τους μαθητές ανεξαρτήτως του κοινωνικού ρόλου και του οικονομικού υποβάθρου τους, κάνοντας χρήση αποκλειστικά του εξοπλισμού του σχολείου χωρίς να απαιτεί χρήση αντίστοιχου για δραστηριότητες στο σπίτι.
Η νέα εποχή στην εκπαίδευση, με την ενσωμάτωση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών, μεταμορφώνει τον τρόπο που μαθαίνουμε και διδάσκουμε. Το εκπαιδευτικό σύστημα γίνεται πιο ευέλικτο και προσαρμοστικό, προετοιμάζοντας τις επόμενες γενιές μαθητών για τις προκλήσεις του μέλλοντος και καλλιεργώντας μια κουλτούρα συνεχούς μάθησης και καινοτομίας.