Άσκηση και ψυχική υγεία

Αθλητισμός και Κατάθλιψη

03/11/2020

1. Οφέλη της άσκησης στην κατάθλιψη

Περίπου 450 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως υποφέρουν από ασθένειες ψυχικής υγείας.

• Ένας στους τέσσερις θα αναπτύξει κάποιου είδους ψυχική διαταραχή κατά τη διάρκεια της ζωής του.
• 17% των ατόμων, ετησίως, αντιμετωπίζουν προβλήματα στρες και άγχους.
• 5 με 10% του πληθυσμού, των ανεπτυγμένων χωρών, αντιμετωπίζουν προβλήματα κατάθλιψης.
• Η κατάθλιψη αποτελεί την 4η σε συχνότητα παγκόσμια ασθένεια, ενώ μέχρι το 2020 αναμένεται να αποτελέσει τη 2η αιτία πρόκλησης μειονεξιών και αναπηριών παγκοσμίως.

Στη σύγχρονη εποχή με τους έντονους ρυθμούς της ζωής, όλοι έχουμε την ανάγκη να ξεφύγουμε από την ψυχολογική πίεση που συχνά μας ταλαιπωρεί. Το περπάτημα, η βόλτα στο πάρκο, η γυμναστική, το ποδήλατο, και γενικότερα η συμμετοχή σε διάφορες αθλητικές δραστηριότητες, μπορούν να ενισχύσουν τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική μας υγεία. Η άσκηση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ψυχική υγεία και για να είναι αποτελεσματική θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της
καθημερινότητας του ατόμου.

Μέσω της άσκησης το άτομο, αντιμετωπίζει πιο ψύχραιμα και πιο ήρεμα ότι του δημιουργεί θυμό, σύγχυση, άγχος, φόβο και στρες,  έχει λιγότερες πιθανότητες να πάθει κατάθλιψη, αλλά και την αντιμετωπίζει πιο αποτελεσματικά αν του παρουσιασθεί,  έχει θετική διάθεση, ευχάριστα συναισθήματα και ψυχική ευεξία,  εργάζεται πιο αποδοτικά (σωματικά και πνευματικά), κουράζεται λιγότερο, και κοιμάται καλύτερα,  εκτιμά και έχει πίστη στον εαυτό του και στις δυνάμεις του και  αποκτά υγιεινές συνήθειες αποφεύγοντας καταχρήσεις και εξαρτήσεις. Πιθανούς βιολογικούς μηχανισμούς για την βελτίωση της ψυχικής υγείας αποτελούν:

• Η θερμογένεση,

Αλλαγές στη θερμοκρασία του σώματος κατά τη διάρκεια της άσκησης σχετίζονται με αυξημένη κεντρική & περιφερική, νευρική δραστηριότητα του εγκεφάλου και μείωση της μυϊκής διαστολής. Αυτές οι φυσιολογικές αλλαγές βελτιώνουν τη διάθεση (π.χ. μειώνοντας το περιστασιακό άγχος).

• Οι μονοαμίνες

Νευροδιαβιβαστές που περιλαμβάνουν τη σεροτονίνη, την ντοπαμίνη, τη νορεπινεφρίνη και την επινεφρίνη. Διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην κατάθλιψη και τη σχιζοφρένεια και χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Πιθανόν η άσκηση να μεταβάλει (θετικά) τη διάθεση επηρεάζοντας κάποιες από τις παραπάνω ορμόνες.

• Οι ενδορφίνες

Οι ενδορφίνες (β-ενδορφίνη, η εγκεφαλίνη) είναι χημικές ουσίες που παράγονται κυρίως στην περιοχή του εγκεφάλου, την υπόφυση και άλλους ιστούς του σώματος. Είναι φυσικά οπιοειδή που ενεργούν στη μείωση του πόνου και έχει βρεθεί ότι συνδέονται με το θετικό συναίσθημα. Τα επίπεδα ενδορφινών μετά από άσκηση αυξάνονται, προκαλώντας θετική αλλαγή διάθεσης και ψυχική ευεξία.

Πηγή: http://www.exerciseforhealth.gr/uploads/10.Askisi_kai_psyxiki_ygeia.pdf

 

2.  Αρνητικές επιπτώσεις του αθλητισμού στην κατάθλιψη

Σε μελέτη που διεξήχθη στις Η.Π.Α και περιλαμβάνει στοιχεία από αυτοκτονίες παικτών του αμερικανικού ποδοσφαίρου μεταξύ του 1920 και του 2015 βρέθηκε ότι ο μέσος όρος ηλικίας των αθλητών που είχαν αυτοκτονήσει ήταν τα 39.5 χρόνια (εύρος = 23–85) ενώ οι περισσότερες αυτοκτονίες έχουν συμβεί τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια (58.7%). Για τους περισσότερους αθλητές αναφέρονταν ότι αντιμετώπιζαν ποικίλους στρεσογόνους παράγοντες ζωής όπως διαζύγιο, φόβος για απώλεια εισοδήματος, αποξένωση από τα μέλη της οικογένειας τους λόγω υποχρεώσεων, τερματισμός της καριέρας τους κ.α.

Πολλές φορές τα συμπτώματα που αντιμετωπίζουν οι αθλητές ερμηνεύονται λανθασμένα από τον κοινωνικό περίγυρο ότι ανήκουν στην πίεση του πρωταθλητισμού και δεν δίνεται η απαραίτητη σημασία. Για παράδειγμα η απώλεια κιλών μπορεί να ερμηνεύεται ως τήρηση αυστηρής δίαιτας, η κούραση και η  κοινωνική απόσυρση ερμηνεύεται ως απομόνωση λόγω της ανάγκης συγκέντρωσης στον εαυτό για καλύτερη επίδοση ή ακόμη και υπεροψία ή σνομπισμός. Υπό αυτήν την έννοια δεν είναι λίγες οι φορές που ο αθλητής βιώνει συναισθηματικές δυσκολίες για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να του δίνει κανένας σημασία και αυτό δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο αρνητικών σκέψεων με ολοένα και δυσκολότερες συναισθηματικά καταστάσεις.

Επιπλέον τις περισσότερες φορές η εκδήλωση από την πλευρά των ανδρών αθλητών συμπτωμάτων κατάθλιψης αντιμετωπίζεται ως μειωμένος ανδρισμός και περισσότερο γυναικείο χαρακτηριστικό με αποτέλεσμα την άρνηση οποιασδήποτε αναφοράς στο πρόβλημα προκειμένου να μην θιχτεί αυτή η πλευρά της προσωπικότητας του αθλητή η οποία είναι σημαντική για την ύπαρξη του τόσο μέσα στο γήπεδο όσο και έξω από αυτό.

Βασικότεροι παράγοντες βίωσης κατάθλιψης μεταξύ των αθλητών αποτελούν οι παράγοντες:

• Η πίεση του πρωταθλητισμού
• Οι αυξημένες απαιτήσεις από όλους τους εμπλεκόμενους του αθλήματος
• Η κακή διαχείριση της αποτυχίας και του ανεπιτυχούς αποτελέσματος
• Οι τραυματισμοί
• Η υψηλή αθλητική ταυτότητα (το να βλέπω τον εαυτό μου μόνο ως αθλητή)
• Η κακή απόδοση
• Η έλλειψη κινήτρου μετά από μια μεγάλη επιτυχία.

Πηγή: https://www.psychology.gr/sports-psychology/2592-athlitismos-kai-katathlipsi.html

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το παρακάτω βίντεο:

Το ποδόσφαιρο και το τέρας: Ένα ντοκιμαντέρ για την κατάθλιψη στο ποδόσφαιρο