Ο όρος «Βρετανία» ανακατευθύνει εδώ. Για άλλες χρήσεις, δείτε: Βρετανία (αποσαφήνιση).                    Το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βορείου Ιρλανδίας (αγγλικά: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) είναι κράτος της βορειοδυτικής Ευρώπης, με έκταση 242.900 τ.χλμ.. Βορειοδυτικά συνορεύει με την Ιρλανδία και βρέχεται περιμετρικά από τη Βόρεια Θάλασσα. Πρόκειται για νησιωτική χώρα, με μοναδικά χερσαία σύνορα 360 χλμ. περίπου με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας στη νήσο Ιρλανδία.^[5] Το συνολικό έδαφος της χώρας διαμοιράζεται ανάμεσα στις Βρετανικές Νήσους -τα δύο μεγάλα νησιά του Βρετανικού Αρχιπελάγους- και τα πολυάριθμα μικρά νησιά που βρίσκονται κοντά στις βρετανικές ακτές, όπως οι Ορκάδες, οι νήσοι Σέτλαντ και οι Εβρίδες, το Άνγκλεσι και το νησί Mαν στην Ιρλανδική θάλασσα. Τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου αποτελεί επίσης η νήσος Γουάιτ και τα Νησιά της Μάγχης. Το Ηνωμένο Βασίλειο ως κρατική οντότητα είναι συχνά γνωστό με το αποδεκτό όνομα Μεγάλη Βρετανία και το μη αποδεκτό από τους Σκώτους, τους Ουαλούς και τους κατοίκους της Βορείου Ιρλανδίας, Αγγλία. Οι εθνότητες που περιλαμβάνει, καθορίζονται από τέσσερις περιοχές: την Αγγλία, τη Σκωτία, την Ουαλία και τη Βόρεια Ιρλανδία (Όλστερ).

Ιστορία [Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιστορία της Μεγάλης Βρετανίας αρχίζει από την 1η χιλιετία π.Χ.. Την εποχή αυτή κατοικήθηκε από τους Βρετανούς, που ανήκαν στις κελτικές φυλές. Η αρχαιότερη αναφορά σχετικά με την περιοχή προέρχεται από το λεγόμενο «Μασσαλιώτικο Περίπλου», που πιστεύεται πως γράφηκε τον 6ο αιώνα π.Χ., και μερικά αποσπάσματά του διασώθηκαν στο μεταγενέστερο έργο του Αβιηνού Ora Maritima.^[6] Εκεί η περιοχή αναφέρεται με τον όρο «Albionum» (Αλβιώνα), ενώ γίνεται αναφορά και για το γένος των «Hiernorum» (Ιερνών), προγόνων των Ιρλανδών.^[7] Πριν από την εμφάνιση του Ora Maritima πάντως υπάρχουν αναφορές για τα νησιά Αλβίων και Ιέρνη από τον 4ο αιώνα π.Χ.^[8] (ο όρος «Αλβιώνα», μαζί με τον χαρακτηρισμό «Γηραιά», χρησιμοποιείται κάποιες φορές ως εναλλακτικό όνομα για τη Μεγάλη Βρετανία). Στο ταξίδι του Πυθέα, στο «Περί Ωκεανού», τα νησιά αναφέρονται με τον όρο «Πρεττανικές Νήσοι», από το όνομα μίας ομάδας Γαλατών, των Pritani (Πρεττανοί), με τους οποίους ο Πυθέας θεωρεί πως έχουν συγγενικές σχέσεις οι κάτοικοι του νησιού.^[9]

Αργότερα, τον 1ο π.Χ. αιώνα, κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους, έγινε ρωμαϊκή επαρχία, αλλά παρά τις προσπάθειές τους, δεν μπόρεσαν να εκρωμαΐσουν τον πληθυσμό της. Άλλαξαν ελαφρά το όνομα με το οποίο περιγράφει τα νησιά ο Πυθέας σε «Britannia» και ονόμασαν τους κατοίκους «Britons».^[10]

Από το 150-650 μ.Χ. αρχίζει η κατάκτηση του νησιού (εκτός από την περιοχή της Σκωτίας) από τους Άγγλους, τους Σάξονες, τους Ιούτους, που ήταν γερμανικές φυλές. Οι Κέλτες τελικά είτε έγιναν δούλοι των γερμανικών φυλών είτε μετανάστευσαν στα βόρεια του νησιού. Οι νέοι άποικοι, οι Αγγλοσάξονες, εγκαταστάθηκαν και δημιούργησαν διάφορα βασίλεια και άρχισε η συστηματική διαδικασία του εκφεουδαρχισμού της χώρας. Αργότερα, τον 9ο αιώνα μ.Χ., όλα τα αγγλοσαξονικά βασίλεια ενώθηκαν και αποτέλεσαν ένα, με το όνομα Αγγλία.

Στο διάστημα αυτό άρχισαν τις επιδρομές στο νησί και οι Βίκινγκς, κυρίως της Δανίας και της Νορβηγίας. Το αποτέλεσμα ήταν ένα μεγάλο μέρος να το καταλάβουν οι Βίκινγκς και να το κρατήσουν μέχρι τα μέσα του 10ου αιώνα. Οι βασιλείς της Αγγλίας, αφού στηρίχτηκαν στους διάφορους ιππότες, αύξησαν την επιρροή τους και κατάφεραν να ενισχύσουν την εξουσία τους απέναντι στους φεουδάρχες. Στο διάστημα αυτό η Αγγλία κατέλαβε ένα μέρος από τη Γαλλία. Τελικά, την εποχή του Ιωάννη του Ακτήμονα ξεσηκώθηκαν οι βαρώνοι με αποτέλεσμα ο βασιλιάς να υποχωρήσει και να τους παραχωρήσει σημαντικά προνόμια, τη λεγόμενη Μάγκνα Κάρτα (καταστατικός χάρτης δικαιωμάτων).

Στα 1265 δημιουργήθηκε η πρώτη βουλή. Στα επόμενα χρόνια (1337-1453) άρχισε ο λεγόμενος Εκατονταετής πόλεμος, με αποτέλεσμα να χάσει η Αγγλία όλες τις κτήσεις της στην Ευρώπη, εκτός από το Καλαί.

Το 1603, πρώτος τη τάξει στη διαδοχή της θανούσας βασίλισσας Ελισάβετ Α' ήταν ο τότε βασιλιάς Ιάκωβος Δ' της Σκοτίας, ο οποίος διαδεχόμενος την Ελισάβετ έγινε και Ιάκωβος Α' της Αγγλίας. Συνεπώς, το ίδιο πρόσωπο είχε δύο διαφορετικά στέμματα, ενώ ο Ιάκωβος αποφάσισε να μετακομίσει με την αυλή του από το Εδιμβούργο στο Λονδίνο. Η Αγγλία και η Σκωτία παρέμειναν διαφορετικές κρατικές οντότητες, με διαφορετικούς θεσμούς, νόμους και κοινοβούλια.

Στη συνέχεια πέρασε από διάφορες φάσεις μέχρι το 1640, οπότε άρχισε η αστική επανάσταση που έληξε το 1660. Στα 1649, τα βασιλικά στρατεύματα νικήθηκαν, ο βασιλιάς Κάρολος ο Α' θανατώθηκε και η χώρα απέκτησε δημοκρατικό πολίτευμα.

Αργότερα, το 1653 εγκαθιδρύθηκε το προτεκτοράτο του Κρόμγουελ και το 1660 έγινε η παλινόρθωση του Οίκου των Στιούαρτ. Στο διάστημα από 1660 μέχρι 1688-89, σχηματίστηκαν τα κόμματα των Τόρις και των Ουίγων, που εναλλάσσονταν στην εξουσία.

Στις 1 Μαΐου 1707, η Αγγλία (που περιελάμβανε ήδη την Ουαλία) και η Σκωτία συνενώθηκαν σε ένα ενιαίο Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας με πρωτεύουσα το Λονδίνο με μια διαδικασία που εγκρίθηκε από τα αντίστοιχα κοινοβούλια που ονομάστηκε Πράξη της Ένωσης (Act of the Union 1707).

Στη διάρκεια του 17ου και 18ου αιώνα, η Αγγλία κατέκτησε τεράστια εδάφη στις Ινδίες και την Αμερική, αφού συνέτριψε τον γαλλικό στόλο και εξασφάλισε την κυριαρχία των θαλασσών. Στο διάστημα από τα τέλη του 18ου αιώνα και τις αρχές του 19ου πρωτοστάτησε στη δημιουργία αντιγαλλικού συνασπισμού, που τελικά οδήγησε στη συντριβή του Ναπολέοντα, με αποτέλεσμα να βγει κερδισμένη, αφού απέκτησε και τις γαλλικές αποικίες στην Αφρική και την Ασία.

Η βιομηχανική επανάσταση έδωσε διέξοδο στις εσωτερικές αντιθέσεις της. Το 1830 απέκτησαν πολιτικές ελευθερίες οι Καθολικοί και οι Εβραίοι. Όλο αυτό το διάστημα μέχρι τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, επεξέτεινε τις κτήσεις της. Μετά από αυτόν όμως, η άλλοτε κραταιά Μεγάλη Βρετανία άρχισε να κλονίζεται ανεπανόρθωτα. Το 1922 παραχώρησε την ανεξαρτησία στην Δημοκρατία της Ιρλανδίας και το 1932 στο Ιράκ.

Στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο πήρε μέρος από την αρχή και σήκωσε ένα αρκετά μεγάλο βάρος. Η λήξη του πολέμου σήμανε και την αρχή του τέλους της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.

Στα χρόνια που ακολούθησαν η Μεγάλη Βρετανία παραχώρησε σταδιακά την ανεξαρτησία στις περισσότερες υπερπόντιες κτήσεις της, διατηρώντας μόνο κάποιες με μεγάλη στρατηγική σημασία (π.χ. Χερσόνησος του Γιβραλτάρ, Φώκλαντ, Βρετανικά Υπερπόντια Εδάφη στην Κύπρο).

Η παραχώρηση του Χονγκ Κονγκ στην Κίνα το 1997 αναγνωρίζεται από τους περισσότερους ως το τέλος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.

Στις 23 Ιουνίου 2016 έγινε δημοψήφισμα για την παραμονή ή αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το αποτέλεσμα ήταν 51,9% υπέρ της εξόδου 48,1% της παραμονής. Την επόμενη ημέρα, ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον προανήγγειλε την παραίτηση του.^[11][12] Τελικά, το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση το βράδυ της 31ης Δεκεμβρίου 2020.^[13]

Διακυβέρνηση [Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Πολιτική του Ηνωμένου Βασιλείου

Το πολίτευμα του Ηνωμένου Βασιλείου είναι Βασιλευομένη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από το κοινοβούλιο, που αποτελείται από δύο σώματα, τη Βουλή των Λόρδων και τη Βουλή των Κοινοτήτων.

Τα μικρότερα Έθνη του Ηνωμένου Βασιλείου, η Βόρεια Ιρλανδία, η Ουαλία και η Σκωτία διαθέτουν από το 1998 τοπικά αιρετά νομοθετικά σώματα και κυβερνήσεις. Η κεντρική κυβέρνηση έχει παραχωρήσει στα σώματα αυτά αρμοδιότητες σε ζητήματα όπως η εκπαίδευση, οι μεταφορές και το περιβάλλον. Ωστόσο έχει διατηρήσει το δικαίωμα να παύει ή να αναστέλλει τη λειτουργία τους σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης ή όποτε κρίνει απαραίτητο. Λόγω της έκρυθμης κατάστασης στη Βόρεια Ιρλανδία η λειτουργία της Συνέλευσης της Βορείου Ιρλανδίας έχει ανασταλεί τέσσερις φορές έως σήμερα, με μακροβιότερη την περίοδο από τον Οκτώβριο του 2002 έως το Μάιο του 2007. Στο διάστημα αυτό τις αρμοδιότητές της ασκούσε η κεντρική κυβέρνηση μέσω του Υπουργού Βόρειας Ιρλανδίας.

Εκλογές [Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Εκλογές στο Ηνωμένο Βασίλειο

Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.^[5] Στη διοίκηση της χώρας εναλλάσσονται οι Συντηρητικοί και οι Εργατικοί, με παραδοσιακό τρίτο κόμμα τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες.

Γεωγραφία [Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάρτης του Ηνωμένου Βασιλείου
Πληθυσμός	Υψόμετρο
πάνω από 5.000.000	πάνω από 500 μ.
πάνω από 500.000	έως 500 μ.
πάνω από 100.000	έως 200 μ.
πάνω από 50.000
πάνω από 10.000
κάτω από 10.000

Το μήκος των ακτών της χώρας φτάνει τα 12.429 χιλιόμετρα, ενώ υψηλότερη κορυφή είναι το όρος Μπεν Νέβις με ύψος 1.343 μέτρα. Η συνολική έκταση στην οποία περιλαμβάνονται οι νήσοι Σέτλαντ και Ρόκαλ είναι 243.610 τ.χλμ., από τα οποία 241.930 τ.χλμ. καλύπτουν χερσαία έκταση και τα 1.680 υδάτινη.^[5]