Η Σημειολογία και το νόημα της στην Οικονομική Ανάπτυξη

Του Αναστασίου Μουστόγιαννη ΠΕ80 Καθηγητή Οικονομίας - Οικονομολόγου, MSc

Στην αρχαία ελληνική γλώσσα υπάρχει μία λέξη που ονομάζεται: "το σημεῖον". Όλοι φυσικά γνωρίζετε τι είναι.

Όταν όμως αναζητήσετε την εννοιολογική της σημασία, σε ένα λεξικό εννοιών, στην νέα ελληνική και δημοτική μας γλώσσα, θα βρεθείτε, για λίγο, μπροστά σε ένα μικρό αδιέξοδο. Δηλ. Ποιό ακριβώς σημείο εννοείτε και τι ψάχνετε να βρείτε;

Καταλαβαίνετε λοιπόν, ότι η λέξη σημείο απαιτεί αποσαφήνιση.

Για κάποιον επιστήμονα, μπορεί η λέξη αυτή να σημαίνει το σημείο τήξης, για κάποιο δάσκαλο να νοείται το σημείο στίξης, για ένα ψυχολόγο να είναι το σημείο επαφής, για τον αφροδισιολόγο να θεωρείται το σημείο G, ενώ ένας πλοίαρχος να την αντιλαμβάνεται ως το σημείο επιστροφής.

Έχοντας, λοιπόν ως "σημείο αναφοράς" αυτή την επισήμανση, αναπτύχθηκε με το πέρασμα των χρόνων, ένας νέος επιστημονικός χώρος, μια νέα επιστήμη που ονομάστηκε Σημειωτική ή ορθότερα Σημειολογία.

Η Σημειολογία είναι η επιστήμη που μελετά τα σημεία και τα συστήματα σημασίας. Η σημασία βρίσκεται παντού και αφορά όλους μας άμεσα, είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι.
Είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ίδια μας την ύπαρξη, την κοινωνία και τον πολιτισμό μας, καθώς αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα μέσα από το φίλτρο των σημείων, τα οποία προσδιορίζουν την ταυτότητά μας και καθορίζουν τη θέση μας στην κοινωνία.

 Έτσι, αντικείμενο της σημειολογίας είναι το πώς τα άτομα αποδίδουν, κωδικοποιούν και ανταλλάσσουν σημασίες και νοήματα. Δηλ. αποδίδουμε νόημα σε λέξεις, εικόνες, σχήματα, χρώματα, μυρωδιές, χειρονομίες, όταν μιλάμε, διαβάζουμε, γράφουμε κείμενα και αποκωδικοποιούμε συμπεριφορές.

Θιασώτης και υποστηρικτής της σημειολογίας ήταν και ο θανών Ιταλός δοκιμιογράφος, Ουμπέρτο Έκο. Για τον Έκο, το αντικείμενο της σημειολογίας είναι η σχέση των σημείων ενός (σημειακού) συστήματος. Τα αντικείμενα που απασχολούν τη συγκεκριμένη επιστήμη συνδέονται μεταξύ τους, δηλ. είναι μέλη μιας ή περισσοτέρων σημειακών συναρτήσεων.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ποια είναι η σημειολογία των λέξεων «οικονομική μεγέθυνση και οικονομική ανάπτυξη»; Πώς νοηματοδοτείται η οικονομική μεγέθυνση και οικονομική ανάπτυξη στα μάτια των Ελλήνων πολιτών; Ποιο είναι το σημαίνον και ποιο το σημαινόμενο;

Η διαφορά που υπάρχει μεταξύ των εννοιών οικονομική μεγέθυνση (Growth) και οικονομική ανάπτυξη (Development) έγκειται στο γεγονός ότι η οικονομική μεγέθυνση οδηγεί ορισμένες μόνο φορές στην οικονομική ανάπτυξη. Αναλυτικότερα:

Η οικονομική μεγέθυνση αναφέρεται στην αύξηση των παραγωγικών δυνατοτήτων μιας οικονομίας δηλ. στην ποσοτική αύξηση της παραγωγής των τελικών αγαθών ή υπηρεσιών σε μια εγχώρια οικονομία και μετριέται με δείκτες όπως το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (Α.Ε.Π.). Για παράδειγμα το Α.Ε.Π. της Ελλάδας το έτος 2015 ήταν 185 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η οικονομική ανάπτυξη αναφέρεται στη βελτίωση του γενικού επιπέδου διαβίωσης των ατόμων δηλ. στην ποιοτική βελτίωση λ.χ. των υπηρεσιών υγείας, παιδείας, καθαριότητας, προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος κλπ. Η μέτρηση γίνεται με δείκτες, όπως είναι ο Human Development Index (HDI). Όσο πιο κοντά στο 1 είναι ο δείκτης  HDI μιας χώρας, τόσο πιο αναπτυγμένη θεωρείται. Τα ποιοτικά στοιχεία του δείκτη είναι: το κατά κεφαλήν εισόδημα των κατοίκων μιας χώρας, το προσδόκιμο ζωής, η πρόσβαση σε πόσιμο νερό, τα ποσοστά αναλφαβητισμού, τα έτη φοίτησης στην εκπαίδευση κλπ. Η Ελλάδα το έτος 2014 βρισκόταν παγκοσμίως στην 29^η θέση με επίδοση 0,865, ενώ στην 1^η θέση ήταν η Νορβηγία με επίδοση 0,949.

Σήμερα, που όλοι οι άνθρωποι έχουμε αντιληφθεί ότι βρισκόμαστε μέσα στα σπήλαια μιας οικονομικής κρίσης, σε έναν οικονομικό Άδη, με αιτία έναν κορονοϊό, δηλ. μία παγκόσμια επιδημία ήρθε η ώρα να συνειδητοποιήσουμε πια ότι η πρώτιστη λύση για τα προβλήματα μας είναι η μάθηση. Η γνώση και η εφαρμογή της στην καθημερινή ζωή.

Γιατί αν δεν καταλαβαίνουμε ποιο είναι το σημαίνον, δεν καταλαβαίνουμε ποιο είναι το σημαινόμενο. Αν δεν γνωρίζουμε ποιο είναι το αίτιο, δεν αντιλαμβανόμαστε ποιο είναι το αιτιατό. Με τη μάθηση, τη θέληση και την λογική πορευόμαστε.

Όσοι δεν αντιληφθούν πια το προαναφερόμενο, θα βλέπουν πάντα μέσα από τα «ιδεολογικά» τους  «γυαλιά»,  την οικονομική ανάπτυξη,  σαν μια «πανέμορφη νύφη», που όλοι την φλερτάρουν, όλοι την ποθούν, αλλά δεν πάνε να της μιλήσουν, δεν θα την ρωτήσουν ποιά είναι, ποιες είναι οι ανάγκες της, οι ομορφιές της αλλά και οι αδυναμίες της… Αποτέλεσμα; Η λευκή αυτή νύφη να μαραζώνει, να μην ευδοκιμεί, να διώκεται, να κρύβεται και να παίρνει τη θέση της, η «μαύρη χήρα», η οικονομική κρίση.

Σήμερα, η οικονομική ανάπτυξη στη χώρα μας, θα πρέπει να είναι ένα ΣΗΜΕΙΟ αφετηρίας. Ένα σημείο, που μέσα από την ανθρώπινη προσπάθεια μας, όλοι, (άλλοι λιγότερο ή περισσότερο) να μπορέσουμε να βάλουμε ένα νέο, δεύτερο σημείο, στον κοινωνικό μας πίνακα. Με αυτό τον τρόπο, ορίζουμε στα μαθηματικά, μια ευθεία.

Έπειτα, με την γενίκευση της πραγματικής παιδείας (γνώσης και μάθησης) στη πλειοψηφία του πληθυσμού, σε συνδυασμό με την υλοποίηση της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας μας από τους κατάλληλους επιστήμονες και ανθρώπους (αξιοκρατία),  θα μπορέσουμε να βρούμε ένα τρίτο σημείο, μη συνευθειακό, που όλα αυτά (τα 3 σημεία) θα μας ορίσουν ένα μοναδικό επίπεδο (Γεωμετρία). Αυτό το επίπεδο, που ονομάζεται Οικονομική Ανάπτυξη.