Φούγκα ή αλλιώς Φυγή (fugue από το ιταλικό fuga) είναι μια μορφή μουσικής σύνθεσης του αντιστικτικού ύφους, οργανική ή φωνητική.
Βασίζεται στη χρήση της μίμησης ενός σύντομου αλλά χαρακτηριστικού μουσικού θέματος από διαφορετικές φωνές.
Η Φούγκα αποτελείται από το θέμα, την απάντηση (πραγματική ή τονική), το αντίθεμα, τα επεισόδια, και την κατακλείδα (ουρά – coda). Επίσης συμπεριλαμβάνει ισοκράτη (όπου μία φωνή μένει για αρκετό χρόνο στον ίδιο φθόγγο) και στρέτο (stretto, όπου η επόμενη φωνή ξεκινά την μίμηση προτού ολοκληρωθεί το θέμα στην προηγούμενη φωνή).
Ο γνωστότερος συνθέτης φούγκας είναι ο Johann Sebastian Bach (1685-1750). Στα έργα του “Καλοσυγκερασμένο κλειδοκύμβαλο” (48 πρελούδια και φούγκες) και “Η τέχνη της Φούγκας” παρουσίασε και καθιέρωσε πολλές τεχνικές, με αποτέλεσμα οι φούγκες του να θεωρούνται πρότυπο για τη σύνθεση και τη διδασκαλία της Φούγκας.
Παρακάτω παρατίθεται το Πρελούδιο & Φούγκα XXI (από το “Καλοσυγκερασμένο κλειδοκύμβαλο” τόμος I) και η μορφολογική τους ανάλυση.
