Μετανάστευση- Δημοκρατικές αρχές για την κοινωνική συμβίωση- Σεβασμός του «Άλλου» και ανεκτικότητα

12.1 Η μετανάστευση

12.1.1 Κατηγορίες και αίτια της μετανάστευσης

Ερώτηση 1: Από πότε υπάρχει η μετανάστευση και για ποιους λόγους συμβαίνει.

Απάντηση 1: H μετανάστευση, η μετακίνηση ανθρώπων είτε μεμονωμένα είτε κατά ομάδες είναι πανάρχαιο φαινόμενο. Δεν υπάρχει ιστορική περίοδος που να μην υπάρχει το φαινόμενο της μετανάστευσης για διάφορους λόγους. Οι άνθρωποι μετακινούνταν και μετακινούνται για λόγους οικονομικούς (εργασία, εμπόριο), για λόγους εκπαιδευτικούς (σπουδές), για λόγους κοινωνικούς (περισσότερες ευκαιρίες για καλύτερη ζωή). Δεν μπορεί να υπάρξει ένας κόσμος χωρίς μετανάστευση.

 Ερώτηση 1: Ποια είδη μετανάστευσης υπάρχουν:

Απάντηση 1: Υπάρχουν διάφορα είδη μετανάστευσης:  α) Εξωτερική μετανάστευση είναι η μετακίνηση ατόμων ή ομάδων σε άλλη χώρα. Παράδειγμα, κάποιος από την Αλβανία να μεταναστεύσει στην Ελλάδα ή κάποιος από την Ελλάδα να μεταναστεύσει σε άλλη χώρα. Η χώρα από την οποία μεταναστεύει κάποιος λέγεται χώρα προέλευσης. Η χώρα προς την οποία μεταναστεύει λέγεται χώρα υποδοχής. Αν η εξωτερική μετανάστευση γίνεται προς χώρες της ίδιας ηπείρου (π.χ. από την Ελλάδα προς τη Γερμανία) ονομάζεται ηπειρωτική. Αν η εξωτερική μετανάστευση γίνεται προς χώρες άλλης ηπείρου (π.χ. από την Ελλάδα προς τις Η.Π.Α.) ονομάζεται υπερπόντια. β) Εσωτερική μετανάστευση είναι η μετανάστευση από μια περιοχή της χώρας σε άλλη

Επίσης υπάρχουν και άλλες κατηγορίες μετανάστευσης όπως η εκούσια (το άτομο μεταναστεύει με τη θέλησή του), η ακούσια (χωρίς τη θέλησή του, σε αυτήν την κατηγορία υπάγονται οι πρόσφυγες), η οικολογική (οφείλεται σε περιβαλλοντικούς λόγους, όπως η ξηρασία ή η έλλειψη νερού) κτλ.

12.2 Οι πρόσφυγες και η συμφωνία Σένγκεν

Ερώτηση 1: Ποια η βασική διαφορά μεταξύ πρόσφυγα και μετανάστη;

Απάντηση 1: Ο πρόσφυγας συγχέεται, συχνά, με τον μετανάστη. Η διαφορά τους βρίσκεται στο ότι: α) Ο πρόσφυγας εγκαταλείπει τη χώρα του, χωρίς τη θέλησή του, για να αποφύγει δίωξη για πολιτικούς, εθνικούς, θρησκευτικούς κτλ. λόγους. Αντίθετα, ο μετανάστης φεύγει από τη χώρα του με τη θέλησή του. β) Στον πρόσφυγα μπορεί να χορηγηθεί πολιτικό άσυλο, μια μορφή προστασίας που παρέχει η χώρα που τον φιλοξενεί. Αντίθετα, ο μετανάστης μπορεί να λάβει άδεια παραμονής.

Ερώτηση 2: Οι Έλληνες έχουν υπάρξει ποτέ πρόσφυγες;

Απάντηση 2: Η ελληνική ιστορία έχει γνωρίσει την προσφυγιά. Χιλιάδες Έλληνες έγιναν πρόσφυγες λόγω της μικρασιατικής καταστροφής (1922). Αργότερα, αρκετοί Έλληνες έγιναν πολιτικοί πρόσφυγες, κυρίως στις Λαϊκές Δημοκρατίες της Ανατολικής Ευρώπης, εξαιτίας του εμφυλίου πολέμου (1946-1949). Επίσης, χιλιάδες Κύπριοι εγκατέλειψαν τα χωριά και τις πόλεις τους λόγω της τουρκικής εισβολής (1974).

12.4 Δημοκρατικές αρχές για την κοινωνική συμβίωση

12.4.1 Αλληλεγγύη και δικαιοσύνη

Ερώτηση 1 : Τι είναι το κράτος δικαίου;

Απάντηση 1: Κράτος δικαίου δεν είναι το «δίκαιο κράτος». Είναι το κράτος στο οποίο οι σχέσεις των πολιτών στηρίζονται και ρυθμίζονται από το Σύνταγμα και τους νόμους. Το κράτος δικαίου είναι γέννημα της Γαλλικής Επανάστασης. Πριν από τη συγκρότηση του κράτους δικαίου, οι άνθρωποι ήταν έρμαια των βασιλιάδων και των ευγενών, οι οποίοι νομοθετούσαν και δίκαζαν ανάλογα με τα συμφέροντα και τη βούλησή τους. Το κράτος δικαίου προστατεύει πρωταρχικά τον αδύναμο. Όσο και όπου υποχωρεί το κράτος δικαίου, τόσο θίγονται τα πιο φτωχά και αδύναμα κοινωνικά στρώματα. Το κράτος δικαίου, στις σύγχρονες κοινωνίεςείναι ένας μηχανισμός που περιορίζει τον εγωισμό και την ιδιοτέλεια των ανθρώπων κατά τη διεκδίκηση των συμφερόντων τους προς όφελος του κοινού καλού.

12.4.2 Σεβασμός του «Άλλου» και ανεκτικότητα

Ερώτηση 1: Τι είναι ο σεβασμός στον «Άλλο», γιατί είναι σημαντικός  και πως επιτυγχάνεται;

Απάντηση 1: Στις σύγχρονες κοινωνίες συμβιώνουν άνθρωποι με διαφορετικές αξίες, κουλτούρες, αντιλήψεις και πεποιθήσεις.. Η ομαλή και αρμονική συμβίωση όλων αυτών των ανθρώπων δεν μπορεί να καταστεί δυνατή, χωρίς τον σεβασμό στον «Άλλο» και χωρίς την ανεκτικότητα στη διαφορετικότητα. Ο «Άλλος» είναι ο διαφορετικός συνάνθρωπός μας στην κοινωνία, ο οποίος μπορεί να ασπάζεται διαφορετικό θρησκευτικό δόγμα, διαφορετικές αντιλήψεις για τη ζωή, διαφορετική ιδεολογία. Η συνύπαρξη και η συνεργασία είναι προϋπόθεση για τη δική μας πρόοδο και την ανάπτυξη της κοινωνίας ως σύνολο. Οι διαιρετικές λογικές μέσα σε μια κοινωνία έχουν φέρει, στο παρελθόν, ολέθρια αποτελέσματα. Ο σεβασμός στον «Άλλο», που είναι διαφορετικός, κατοχυρώνεται έμπρακτα μέσα από την ισότιμη συμμετοχή του στα κοινά, την ισότιμη πρόσβασή του στην εκπαίδευση και την υγεία, την δυνατότητά του να ασκήσει κάθε δικαίωμά του, όπως προκύπτει από το Σύνταγμα και τους νόμους.