Ομοιόπτωτοι και Ετερόπτωτοι Προσδιορισμοί: Νεοελληνική γλώσσα Α’ Γυμνασίου

1)  Όταν η ονοματική φράση (ουσιαστικό) που προσδιορίζει μια άλλη βρίσκεται στην ίδια πτώση με αυτή, τότε ονομάζεται ομοιόπτωτος προσδιορισμός,

π.χ. «Είναι ο φίλος του, ο Αλέξης» (πτώση ονομ.)

2)  Όταν βρίσκεται σε διαφορετική πτώση ονομάζεται ετερόπτωτος προσδιορισμός

π.χ. «Είναι ο φίλος του αδερφού μου». (πτώση γεν.)

1) Οι ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί χρησιμοποιούνται:

α. Για να ορίσουν ακριβέστερα το ουσιαστικό που προσδιορίζουν, προσθέτοντας ένα γενικό γνώρισμα σ’ αυτό.

ΠΑΡΑΘΕΣΗ: από το ειδικό στο γενικό.

π.χ. «Του μίλησα για την αγάπη, το ομορφότερο συναίσθημα».

β. Για να επεξηγήσουν ακριβέστερα το ουσιαστικό που προσδιορίζουν

ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ: από το γενικό στο ειδικό.

π.χ. «Εγώ είμαι, ο Γιώργος».

 

2) Οι ετερόπτωτοι προσδιορισμοί είναι συνήθως σε πτώση γενική, η οποία μπορεί να δηλώνει:

α. Τον κτήτορα

π.χ. «Το καπέλο του πατέρα μου».

β. Τον δράστη μιας ενέργειας και λέγεται γενική υποκειμενική

π.χ. «Ακούγεται το σφύριγμα του ανέμου».

γ. Τον αποδέκτη μιας ενέργειας και λέγεται γενική αντικειμενική

π. χ. «Οι νέοι είναι συντελεστές προόδου».

δ. Τον τόπο

π.χ. «Το μέλι της Θάσου είναι εξαίσιο».

ε. Τον χρόνο

π.χ. «Τα επιτεύγματα του αιώνα μας είναι θεαματικά».

στ. Τις διαστάσεις ή μονάδες μέτρησεις

π.χ. «Έχτισε σπίτι με συνολική έκταση διακοσίων τετραγωνικών».

ζ. Την ιδιότητα

π.χ «Μας ακολουθούσαν πουλιά της θάλασσας».

η. Τον σκοπό ή την χρήση

π.χ. «Παράγγειλε τα παπούτσια του γάμου».

θ. Την αιτία

π.χ. «Τον αρρώστησε ο πόνος του χωρισμού».

 

 

ΑΣΚΗΣΗ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ

Στις παρακάτω φράσεις/προτάσεις να εντοπίσετε και να σχολιάσετε τους προσδιορισμούς:

• Σήμερα λείπει ο Γεωργιάδης, ο καθηγητής Χημείας.
• Τα μάτια της Ελένης είναι φοβισμένα.
• Σε λίγο αντικρύσαμε τον Όλυμπο, το πιο ψηλό βουνό της Ελλάδας.
• Από τον αφρό της θάλασσας βγήκε η θεά της ομορφιάς, η Αφροδίτη.
• Οι επιστήμονες έχουν ένα δυνατό όπλο, τη σκέψη.
• Περάσαμε το ποτάμι της Μακεδονίας, τον Αξιό.
• Σημαίνει κι η Αγιά Σοφιά, το μέγα μοναστήρι.
• Εργάζεται σε αποθήκη καπνού.
• Οι στρατιώτες είναι φρουροί της πατρίδας.
• Ο κήπος της Μαρίνας είναι ξεχωριστός γιατί έχει σπάνια είδη φυτών.
• Η νίκη των Ελλήνων απέναντι στον εχθρό ενίσχυσε το αίσθημα του πατριωτισμού.
• Τον βασάνιζε ο φόβος της αποτυχίας.
• Το κλάμα του μωρού σήκωσε στο πόδι την πολυκατοικία.
• Χάθηκε το πορτοφόλι της γιαγιάς.
• Ήρθε και ο άλλος αδελφός μου, ο Πέτρος.
• Έφαγα νόστιμο κεφαλοτύρι Μυτιλήνης.
• Όταν σήμανε η καμπάνα, έπεσαν οι ίσκιοι του δειλινού.
• Ο Ηρόδοτος, ο πατέρας της ιστορίας.
• Ο αδερφός της Μαρίας πήγε στρατιώτης.
• Ο εθνικός μας ποιητής, ο Διονύσιος Σολωμός.
• Ο Σωτήρης, ο απουσιολόγος, δεν ήρθε σήμερα.
• Βγήκε η απόφαση του δικαστηρίου.
• Παντρεύτηκε η Σοφία, η δασκάλα.
• Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο κυβερνήτης της Ελλάδας, γεννήθηκε στην Κέρκυρα.
• Η χαρά της επιτυχίας ήταν μεγάλη.
• Η λύπη του αποχωρισμού ήταν ζωγραφισμένη στο πρόσωπό της.
• Το γέλιο του μωρού μας έφτιαξε τη διάθεση.
• Η ναυμαχία της Σαλαμίνας έγινε το 480 π.Χ.