Α’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ, ΕΝΟΤΗΤΑ 2, ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ

Το προφορικό κείμενο ακούγεται και μιλιέται, πχ. ομιλία σε ακροατήριο, ένας καθημερινός διάλογος. Το γραπτό κείμενο διαβάζεται και γράφεται, πχ. άρθρο σε εφημερίδα, βιβλίο.

ΛΟΓΟΣ: ΥΦΟΣ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ

Στον προφορικό λόγο οι συνομιλητές μοιράζονται τον ίδιο χώρο και υπάρχει πλούσιο φορτίο ομιλίας με εξωγλωσσικά στοιχεία (χειρονομίες, εκφράσεις) και παραγλωσσικά στοιχεία (επιτονισμός). Ο γραπτός λόγος είναι αυτόνομος στο χώρο και το χρόνο γι’ αυτό απουσιάζουν εξωγλωσσικά και παραγλωσσικά στοιχεία, τα οποία αποδίδονται με τα σημεία στίξης.

ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ	ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ
Άμεσος, αυθόρμητος και απροσχεδίαστος	Προσχεδιασμένος
Απλό λεξιλόγιο	Πλούσιο, φροντισμένο λεξιλόγιο
Απλές, μικρές προτάσεις	Μεγαλύτερες περίοδοι και προτάσεις
Ανολοκλήρωτες προτάσεις, ίσως με σφάλματα	Ολοκληρωμένες, ορθές προτάσεις
Γεμίσματα (εεε, χμμμ…)	Έλλειψη γεμισμάτων
Παύσεις και επαναλήψεις	Ακριβής διατύπωση
Διορθώσεις	Οργάνωση σε παραγράφους
Ύφος καθημερινό, οικείο και φιλικό	Ύφος τυπικό και επίσημο

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

• Το προφορικό κείμενο έχει τα χαρακτηριστικά του προφορικού λόγου, ενώ το γραπτό κείμενο έχει τα χαρακτηριστικά του γραπτού λόγου.
• Ωστόσο, μερικές φορές είναι δύσκολο να διακρίνουμε αυτά τα δυο είδη.
• Σε πολλές περιπτώσεις της καθημερινότητας τα γραπτά μας κείμενα έχουν χαρακτηριστικά προφορικού λόγου πχ. όταν γράφουμε πρόχειρα σημειώματα, sms, στα κόμικς, στο ημερολόγιό μας, συνθήματα…
• Συμβαίνει και το αντίστροφο, προφορικά κείμενα να έχουν χαρακτηριστικά γραπτού λόγου, πχ. ομιλία μπροστά σε ακροατήριο.
• Οι περισσότερες περιπτώσεις έχουν μικτά χαρακτηριστικά, πχ. σε μια ιστοσελίδα στο διαδίκτυο, όταν ο καθηγητής παραδίδει το μάθημα στην τάξη.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ:

Τα χαρακτηριστικά που δίνουμε κάθε φορά στο λόγο μας, επηρεάζονται από:

• Τους παράγοντες επικοινωνίας (πομπός – δέκτης)
• Τις συνθήκες επικοινωνίας (περίσταση – σκοπός)
• Τον δίαυλο επικοινωνίας (το τεχνητό μέσο πχ. κινητό τηλέφωνο, επιστολή κα)