… Ποιο ήταν το ζήτημα που λέγαμε χτες; Ο λόγος ήταν για το δέντρο, και δείξαμε ότι ήξερε ο άνθρωπος το καλό και το κακό, πριν να φάει από το δέντρο, και ήταν γεμάτος σοφία, από το ότι έδωσε ονόματα στα θηρία, από το ότι γνώρισε τη γυναίκα του, από το ότι είπε· «Αυτό επιτέλους είναι κόκκαλο από τα κόκκαλά μου»· από το ότι μίλησε για το γάμο και για την γέννηση των παιδιών, και για την ένωση του πατέρα και της μητέρας, από το ότι πήρε εντολή.
Γιατί δεν δίνει κανείς εντολή και νόμο για το τι πρέπει να κάνει και να μη κάνει αυτός που δεν γνωρίζει το καλό και το κακό. Σήμερα πρέπει να πούμε, για ποιο λόγο, αν δεν πήρε ο άνθρωπος τη γνώση από το δέντρο, έχει ονομαστεί το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού· γιατί δεν είναι μικρό το να μάθει κανείς γιατί έχει κι’ αυτό το όνομα. Γιατί ο διάβολος είπε· «ξέρει όμως ο Θεός ότι την ημέρα που θα φάτε απ’ αυτό, θα ανοιχτούν τα μάτια σας και θα γίνετε σαν θεοί, και θα γνωρίζετε το καλό και το κακό». Πώς λοιπόν συ υποστηρίζεις λέει, ότι δεν του έβαλε τη γνώση του καλού και του κακού;
Γιατί, ποιος, πες μου την έβαλε; άραγε ο διάβολος; Ναι, λέει, αναφέροντας· «θα ανοιχτούν τα μάτια σας και θα γίνετε σαν θεοί, και θα γνωρίζετε το καλό και το κακό». Έπειτα θα μου φέρεις τη μαρτυρία του εχθρού και του προδότη [του διαβόλου]; Αν και αυτός είπε, ότι Και θεοί θα γίνετε, άραγε λοιπόν έγιναν θεοί; Όπως λοιπόν δεν έγιναν θεοί, έτσι ούτε τη γνώση του καλού και του κακού πήραν τότε. Γιατί ψεύτης είναι κείνος, και τίποτα αληθινό δεν λέει. «Εκείνος», λέει, «δεν μπόρεσε να σταθεί μέσα στην αλήθεια».
Τι είναι καλό; Τι είναι πονηρό;
Ας μη πιστέψουμε στη μαρτυρία του εχθρού, αλλά ας δούμε απ’ αυτά τα πράγματα, για ποιο λόγο, το δέντρο ονομάζεται γνώστης του καλού και του κακού. Και πρώτα αν φαίνεται καλό, ας σκεφτούμε τι άραγε είναι καλό και τι κακό. Τι λοιπόν είναι καλό; Η υπακοή. Τι είναι όμως πονηρό; Η παρακοή. Και ως τότε ας τα εξακριβώσουμε εμείς αυτά από τις Γραφές για να μη γελιόμαστε για την ουσία του καλού και του κακού. Γιατί ότι αυτό είναι το καλό και το κακό, άκουσε τι λέει ο προφήτης. «Ο Κύριος σας δίδαξε τι είναι καλό και τι απαιτεί από σας: Πράξτε το δίκαιο, δείξτε αγάπη, ακολουθήστε το Θεό σας πρόθυμα.». Βλέπεις ότι η υπακοή είναι καλό; Γιατί από την αγάπη γίνεται η υπακοή. Και πάλι· «Διπλή αμαρτία έκανε ο λαός μου: Εμένα εγκατέλειψαν, πηγή τρεχούμενου νερού, και σκάψαν να ’χουνε δεξαμενές ρωγμές γεμάτες, που δεν μπορούν να συγκρατήσουν το νερό».
Βλέπεις ότι πονηρό είναι η παρακοή και η εγκατάλειψη; Στο μεταξύ λοιπόν τούτο προσέχουμε, ότι είναι καλό η υπακοή, και κακό η παρακοή, κι’ έτσι θα ξέρουμε κι’ εκείνο. Γιατί γι’ αυτό το δέντρο ονομάζεται γνώστης του καλού και του κακού, επειδή η εντολή που γυμνάζει την υπακοή και την παρακοή, έγινε για το δέντρο. Γιατί γνώριζε και πριν απ’ αυτό ο Αδάμ, ότι καλό είναι η υπακοή, και κακό η παρακοή· έμαθε ύστερα καλύτερα με την ίδια την πείρα τα πράγματα. Γιατί όπως και ο Κάιν γνώριζε ότι κακό είναι ο φόνος του αδελφού και πριν να σφάξει τον αδελφό του· και ότι ήξερε πως το έργο ήταν πονηρό, άκουσε τι λέει «Πάμε στα χωράφια». Αν και για ποιο λόγο τραβάς από την πατρική αγκαλιά τον αδελφό σου στην πεδιάδα; Γιατί τον πηγαίνεις στην ερημιά; Γιατί τον ξεγυμνώνεις από τη στοργή; Γιατί από τα μάτια τα πατρικά τον απομακρύνεις; Γιατί κρύβεις την τόλμη, αν δεν φοβάσαι την αμαρτία; Και γιατί και μετά τον φόνο, πάλι όταν ρωτιέσαι δυσανασχετείς και λες ψέμματα; Γιατί όταν ο Θεός είπε «Που είναι Άβελ ο αδελφός σου»; είπες: «Μήπως φύλακας του αδελφού μου είμαι εγώ»; Ώστε είναι φανερό ότι καλά καταλαβαίνοντας έκανε αυτή την πράξη.
Όπως λοιπόν αυτός γνώριζε και πριν από την πείρα ότι ο φόνος είναι κακό κι έμαθε καλύτερα αργότερα, όταν τιμωρήθηκε, και άκουσε: «Φυγάς θα είσαι και περιπλανώμενος για πάντα πάνω στη γη» έτσι και ο πατέρας του είχε τη γνώση του καλού και του κακού πριν φάει, αν και όχι τόσο καθαρά, όπως μετά που έφαγε από το δέντρο. Τι λέω; Γιατί όλοι γνωρίζουμε τις κακές πράξεις και πριν τις κάνουμε, καθαρώτερα όμως τις μαθαίνουμε, αφού τις κάνουμε· και πολύ καθαρώτερα όταν τιμωρούμαστε. Έτσι και ο Κάιν γνώριζε ότι είναι κακό η αδελφοκτονία και πριν την κάνει· το έμαθε όμως καλύτερα ύστερα με την τιμωρία· επειδή και μεις ξέρουμε ότι η υγεία είναι αγαθό, και δυσάρεστο η αρρώστια πριν τη δοκιμάσουμε και πολύ περισσότερο, όταν αρρωστήσουμε, καταλαβαίνουμε τη διαφορά των δύο.
Πηγή: Πεμπτουσία
Και κάτι τελευταίο: Η εντολή που δόθηκε στους πρωτόπλαστους στον παράδεισο, αποδεικνύει και συγχρόνως δηλώνει ότι, παρότι ο Αδάμ είχε απόλυτη ελευθερία
εκλογής, η εκλογή του να φάει από το δένδρο της γνώσεως του καλού και του κακού θα είχε σαν αποτέλεσμα μια διακοπή σχέσεως με το Θεό, τη μοναδική πηγή της ζωής. Λαβαίνοντας (=παίρνοντας, αποκτώντας) γνώση του κακού – με άλλα λόγια την υπαρξιακή σχέση με το κακό, αφού γεύτηκε ο Αδάμ το κακό, αναπόφευκτα διέκοψε τη σχέση του με το Θεό, ο οποίος με κανένα τρόπο δεν μπορεί να έχει σχέση με το κακό (Β’ Κορ. 6, 14-15). Διακόπτοντας τη σχέση με το Θεό ο Αδάμ πεθαίνει. «Η δ’ αν ημέρα φάγητε απ’ αυτού» και έτσι απομακρυνθείτε από εμένα, περιφρονώντας την αγάπη μου, την εντολή μου, το θέλημα μου, «θανάτω αποθανείσθε» (Γεν. 2, 17). Ο ακριβής τρόπος κατά τον οποίο «εδοκίμασεν» ο Αδάμ τον καρπό της γνώσεως του καλού και του κακού δεν είναι ουσιώδης. Η αμαρτία του ήταν η αμφιβολία του για το Θεό, η επιθυμία του να καθορίσει τη ζωή του ανεξάρτητα από το Θεό, ακόμα η απομάκρυνση από αυτόν κατά τον τύπο του Εωσφόρου. Αυτό ακριβώς είναι η ουσία του αμαρτήματος του Αδάμ. Ήταν μια κίνηση προς αυτοθεοποίηση. Ο Αδάμ μπορούσε να επιθυμεί φυσικά την θεοποίηση, άλλωστε είχε δημιουργηθεί κατ’ εικόνα Θεού, αλλά αμάρτησε στον τρόπο θεοποιήσεως, γιατί αυτή δεν έγινε δια μέσου της ενώσεώς του με το Θεό αλλά με ρήξη.