Ο ναός της Αρτέμιδος στην Κέρκυρα

Ο ναός της Αρτέμιδος στην Κέρκυρα

Γοργώ, το ξεκίνημα του γλυπτού διάκοσμου στην αρχιτεκτονική

Χρονολογείται στο πρώτο τέταρτο του 6^ου αι. π. Χ. Ένας από τους παλαιότερους λίθινους ναούς, στους Αγίους Θεοδώρους Στρατιάς. Ανακαλύφθηκε το1910. Έναν χρόνο μετά, υπό την επίβλεψη του Φρειδερίκου Βερσάκη, ενός σπουδαίου αρχαιολόγου, ξεκίνησαν τα έργα ανασκαφής. Αργότερα, τα ανέλαβε ο Γερμανός Wilhelm Dorpfeld και στο τέλος ο Κωνσταντίνος Ρωμαίος. Ο ναός ήταν πώρινος, δωρικού ρυθμού. Αποτελείτο από πρόναο, τρίκλιτο σηκό και οπισθόδομο. Οι κίονες ήταν 8X17. Η κατασκευή του ναού τοποθετείται στο τέλος της τυραννίδας των Κυψελιδών της Κορίνθου και στην περίοδο απόκτησης της αυτονομίας της Κέρκυρας.

Στο δυτικό αέτωμα κυριαρχεί η γιγάντια Γοργώ (Μέδουσα) στη στάση του λεγόμενου «εν γούνασι δρόμου», πλαισιωμένη από δύο λεοντοπάνθηρες. Δίπλα της στέκονται τα τέκνα της Πήγασος και Χρυσάορας, ενώ τα άκρα του αετώματος κοσμούν μικρότερες μορφές θεών και Τιτάνων. Στο δεξιό μέρος ο θεός Δίας πετά κεραυνούς στον τιτάνα Ιαπετό και στα αριστερά παριστάνεται ο Ποσειδώνας να είναι καθήμενος και με ένα δόρυ στο χέρι να απειλεί τον πατέρα του Κρόνο, ενώ δίπλα του στέκει η Ρέα σε στάση ικεσίας. Υπάρχει εξήγηση για την τοποθέτηση της Γοργούς στο αέτωμα. Η άποψη αυτή υποστηρίζει ότι υπάρχει ταύτιση της Γοργούς με τη θεά Αρτέμιδα. Η Αρτέμιδα εμφανίζεται εδώ ως η «Πότνια θηρών». Οι υπόλοιπες σκηνές είναι μάχες της Τιτανομαχίας. Αυτό το αέτωμα είναι λίθινο και, μάλιστα, από τα πρωιμότερα της ελληνικής τέχνης.

Μια παρόμοια Γοργώ από οπτή γη και μικρότερου μεγέθους κοσμούσε το αέτωμα του ναού της Αθηνάς στις Συρακούσες πριν από το 550 π. Χ. Τα γλυπτά της Γοργούς στις πόλεις της Κέρκυρας και των Συρακουσών αποτελούν αρχαιολογικά τεκμήρια, τα οποία επαληθεύουν τις σχέσεις μητρόπολης-αποικίας. Οι δύο αποικίες συνδέονται μέσω της καλλιτεχνικής επιρροής με τη μητρόπολή τους Κόρινθο.

Κέρκυρα, ναός της Άρτεμης. Δυτική πρόσοψη. G. Gruben, Ιερά και ναοί των αρχαίων  Ελλήνων, Καρδαμίτσα, Αθήνα 2015                                                     

Δυτικό αέτωμα του ναού της Αρτέμιδος με την παράσταση της Γοργούς. Αρχαιολογικό Μουσείο Κέρκυρας                                                                                                                        Γοργώ από το αέτωμα του ναού της Αθηνάς στις Συρακούσες