Posted on March 30, 2020
Ενέργειες προς την κατεύθυνση της μείωσης των απορριμάτων
Η ελαχιστοποίηση των απορριμμάτων είναι το σύνολο των διαδικασιών και των πρακτικών οι οποίες αποσκοπούν στη μείωση της ποσότητας των παραγομένων αποβλήτων. Στη συνέχεια θα παρουσιασθούν οι απαιτούμενες ενέργειες της πλευράς των πολιτών, της πλευράς του κράτους και της πλευράς των επιχειρήσεων.
Πολίτης
Η ελαχιστοποίηση των αποβλήτων είναι συνυφασμένη με τις αδιαλείπτως καταβαλλόμενες προσπάθειες της αποφυγής για τη δημιουργία των διαρκώς αυξανομένων ποσοτήτων των απορριμμάτων από τον καταναλωτή. Κάθε άνθρωπος είναι απαραίτητο να αποφεύγει την αγορά των προϊόντων τα οποία δε χρειάζεται, ιδίως των αντικειμένων και των αγαθών τα οποία χαρακτηρίζονται ως “μιας χρήσης” και είναι σχεδιασμένα ώστε να απορρίπτονται έπειτα από την πρώτη χρήση τους. Ωφέλιμο είναι ο πολίτης να υιοθετήσει τη διαδικασία της επαναχρησιμοποίησης. Αγοράζοντας προϊόντα τα οποία διατίθενται σε δοχεία - φιάλες οι οποίες είναι δυνατό να επιστραφούν έπειτα από την εκκένωσή τους, αγοράζοντας χύμα προϊόντα είναι δυνατό να μειωθούν ή/και να ελαχιστοποιηθούν οι συσκευασίες. Αξιοποιώντας ο καταναλωτής τη δική του επαναχρησιμοποιούμενη τσάντα για τη μεταφορά των προϊόντων, αποφεύγει τη χρήση της γνωστής πλαστικής σακούλας. Η χρήση των επαναφορτιζόμενων μπαταριών και γενικότερα η επαναφόρτιση των ηλεκτρικών συσκευών συνεπάγεται την εξοικονόμηση των πολυτίμων πόρων οι οποίοι απαιτούνται για την κατασκευή των συμβατικών μπαταριών. Τα ρούχα, τα βιβλία, τα παιχνίδια, τα ανεπιθύμητα δώρα και οι οικιακές συσκευές, υπό την απαραίτητη προϋπόθεση ότι βρίσκονται σε άριστη κατάσταση, είναι εύκολο να επαναχρησιμοποιηθούν και είναι δυνατό να διατεθούν σε κάποιο φιλανθρωπικό ίδρυμα. Χρήσιμο είναι να επιλέγεται η επισκευή των επίπλων, των συσκευών κ.ά. Ειδικά για τις ηλεκτρικές συσκευές ενδείκνυται η αναζήτηση και η εύρεση των εξειδικευμένων συνεργείων για την αποκατάσταση των βλαβών αυτών, ώστε να αυξηθεί ο ωφέλιμος χρόνος της ζωής τους. Εξυπακούεται ότι κάθε πολίτης οφείλει να συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία της ανακύκλωσης, αποθέτοντας τα ανακυκλώσιμα υλικά (χαρτί, μέταλλο, γυαλί, πλαστικό) στον αντίστοιχο κάδο. Η εφαρμογή της διαδικασίας της οικιακής κομποστοποίησης αξιολογείται ως σημαντική και ταυτόχρονα ωφέλιμη, συμβάλλοντας καθοριστικά στην ελαχιστοποίηση των προς τελική απόρριψη υπολειμμάτων της τροφής.
Κράτος
Η μείωση των αποβλήτων αποτελεί το θεμελιώδη τεχνικό παράγοντα για τη διαχείριση αυτών, αλλά και τη βασική ιδέα η οποία υπενθυμίζει διαρκώς την έλλειψη των φυσικών πόρων. Το κράτος οφείλει να σχεδιάσει και να συντονίσει τις δράσεις της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης των πολιτών οι οποίες θα αφορούν τη μείωση των απορριμμάτων, την επαναχρησιμοποίηση των προϊόντων και την ανακύκλωση των υλικών. Η ύπαρξη της κατάλληλης και της συντονισμένης στρατηγικής για τη διαχείριση των απορριμμάτων, κρίνεται απαραίτητη. Η υλοποίηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, τα οποία θα στοχεύουν στην ευαισθητοποίηση και στην ενημέρωση του μαθητικού και του εκπαιδευομένου δυναμικού στα θέματα της ανακύκλωσης και της μείωσης των απορριμμάτων, θεωρείται αναγκαία και επιβεβλημένη. Τα παιδιά και γενικότερα οι νέοι άνθρωποι αποτελούν τη βάση για τη διαμόρφωση του μέλλοντος και επειδή η επίλυση όλων των ζητημάτων ανάγεται στη σωστή παιδεία από την παιδική ηλικία, επιβάλλεται και δεν αναβάλλεται το κράτος - η πολιτεία να επενδύσει ιδιαίτερα σε αυτό το τμήμα του πληθυσμού ώστε να συμβάλλει ενεργά στην ελαχιστοποίηση των απορριμμάτων.
Επιχειρήσεις
Πολλές είναι οι ενέργειες οι οποίες είναι δυνατό να υλοποιηθούν από τις επιχειρήσεις. Η μείωση των αποβλήτων της οποιασδήποτε επιχείρησης είναι ωφέλιμη για το περιβάλλον αλλά συμβάλλει και στη μείωση του κόστους της λειτουργίας αυτής. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ακόμη και τα απορρίμματα του κάθε εργαζομένου καταλογίζονται ως τμήμα των απορριμμάτων της επιχείρησης, η οποία οφείλει να καταβάλει το απαιτούμενο αντίτιμο (δημοτικό τέλος) για να τα απομακρύνει. Αρχικά η επιχείρηση ερευνά και εντοπίζει το είδος των απορριμμάτων, την πηγή της προέλευσής τους, την ποσότητα και τον όγκο αυτών. Ακολούθως επιλαμβάνεται των μεθόδων και των τεχνικών της μείωσής τους και της διαχείρισής τους. Ως σημαντικό πρόβλημα καταγράφεται η υπερβολική κατανάλωση του χαρτιού. Οι ενδεικνυόμενες λύσεις για τη μείωση αυτής είναι, ο ορισμός ως προεπιλογή των εκτυπωτών της εκτύπωσης της διπλής όψης, οι πρόχειρες εκτυπώσεις να γίνονται στη λευκή σελίδα των φύλλων από τις προηγούμενες εκτυπώσεις, τα μηνύματα του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είναι δυνατό να μην εκτυπώνονται, οι χειρόγραφες σημειώσεις να αποτυπώνονται σε φύλλα χρησιμοποιημένου χαρτιού. Ως δεύτερο σημαντικό πρόβλημα καταγράφεται η χρήση του μελανιού για τις ποικίλες εκτυπώσεις (σχέδια, γραφήματα, κείμενα κ.ά.). Αυτό είναι εφικτό να αντιμετωπισθεί γεμίζοντας ξανά (refill) τα ίδια μελανοδοχεία με νέο μελάνι αντί να αντικαθίστανται αυτά από νέα. Εάν διαπιστωθεί ότι στα απορρίμματα περιέχεται κάποια σημαντική ποσότητα από προϊόντα μιας χρήσης (ποτηράκια, πιατάκια κ.ά.) αυτά είναι δυνατό να υποκατασταθούν από γυάλινα ποτήρια, από κεραμικά πιάτα, κ.ά., τα οποία θα διατίθενται στους εργαζομένους ή/και στους επισκέπτες - συνεργάτες, προς χρήση και θα φυλάσσονται στον κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο της επιχείρησης. Εξυπακούεται ότι θα προωθηθεί η ανακύκλωση με τη χρήση των αντιστοίχων κάδων για το χαρτί / το χαρτόνι, το μέταλλο, το πλαστικό και το γυαλί. Η εταιρία της ανακύκλωσης θα προσδιορίσει τα αποδεκτά υλικά κατά την εγκατάσταση των κάδων σε κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο της επιχείρησης και στη συνέχεια θα επικολληθούν οι αντίστοιχες ενημερωτικές ετικέτες στους κάδους. Εάν από τον έλεγχο της σύνθεσης των απορριμμάτων διαπιστωθεί ότι υπάρχουν επαρκείς ποσότητες από τρόφιμα και από οργανικά απόβλητα, ίσως η κομποστοποίηση αυτών είναι εξαιρετική ιδέα.
Και στην περίπτωση της επιχείρησης είναι απαραίτητο, σημαντικό και χρήσιμο να σχεδιασθούν και να υλοποιηθούν οι κατάλληλες ενημερωτικές δράσεις, με αποδέκτη τους εργαζόμενους, για το πρόβλημα της μείωσης των απορριμμάτων, για την προσπάθεια της ανακύκλωσης εντός των χώρων της επιχείρησης, για τη χρήση των διαφορετικών κάδων της ανακύκλωσης και για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των ανακυκλώσιμων υλικών.
Παράλληλα με τις προαναφερθείσες ενέργειες, εάν η επιχείρηση έχει και συγκεκριμένη παραγωγική διαδικασία κρίνεται επιβεβλημένη η διερεύνηση της μείωσης και της ελαχιστοποίησης των καταλοίπων αυτής. Προτείνεται η εφαρμογή κάποιου ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης των πρώτων υλών, ώστε αυτές να αξιοποιούνται πλήρως και να αποφεύγεται η απόρριψη μέρους αυτών στα απορρίμματα. Παράλληλα προτείνεται η ενδελεχής μελέτη για τη διαχείριση των προϊόντων τα οποία έπειτα από τη διαδικασία του ποιοτικού ελέγχου αξιολογούνται ως ελαττωματικά. Κάποια από αυτά θα βελτιωθούν και θα αποκατασταθούν ώστε να οδεύσουν προς την κατεύθυνση της αγοράς. Κάποια αλλά θα απορριφθούν και θα χαρακτηρισθούν ως ακατάλληλα για τη διάθεσή τους στην αγορά. Για αυτά τα προϊόντα θα έχει προβλεφθεί η εφαρμογή της διαδικασίας της φιλικής προς το περιβάλλον αποσυναρμολόγησης. Από τα επιμέρους εξαρτήματα κάποια θα επιστρέψουν στην παραγωγική διαδικασία ενώ κάποια άλλα ή και κάποια τμήματα του προϊόντος θα οδηγηθούν στην ανακύκλωση (scrap).[1]
[1] Καρβούνης Σωτήρης, Γεωργακέλλης Δημήτρης, “Διαχείριση του Περιβάλλοντος Επιχειρήσεις & Βιώσιμη Ανάπτυξη”, ΒΑΡΒΑΡΗΓΟΥ, Πειραιάς.
Αικατερίνη Ρήγα, Αθήνα, 30-03-2020