Ενημέρωση για το μέλλον της αειφορίας και της οικολογικής διαχείρισης στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων
Πόσο καλά γνωρίζουμε τον φυσικό πλούτο που μας περιβάλλει; Και πώς μπορεί η τεχνολογία να συμβάλει στη διαφύλαξή του; Στο πλαίσιο του προγράμματος Σχολεία–Πρέσβεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (EPAS), μαθητές της ομάδας μας ανέλαβαν έναν ξεχωριστό ρόλο: να διερευνήσουν την τοπική πολιτική για το περιβάλλον και να επικοινωνήσουν τις δράσεις της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων προς όφελος της βιωσιμότητας.
Στο πλαίσιο της προσπάθειάς μας να αναδείξουμε τοπικές πρωτοβουλίες που συνδέονται με την περιβαλλοντική προστασία , οι Junior Ambassadors του 2ου Πειραματικού ΓΕ.Λ. Λευκάδας απευθύνθηκαν στο γραφείο του, Αντιπεριφερειάρχη της Π.Ε Λευκάδας της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, κ. Αντώνιου Δουβίτσα. Με χαρά λάβαμε από το γραφείο του Αντιπεριφερειάρχη την αποδελτίωση της συνέντευξής του και τον ευχαριστούμε θερμά για την πρόθυμη συνεργασία του. Η αποδελτίωση περιλαμβάνει σαφείς και τεκμηριωμένες απαντήσεις για ένα καινοτόμο έργο που συνδέει την τεχνολογία με την περιβαλλοντική προστασία: το ΒΙΟΝΙΑΝ — ένα ψηφιακό εγχείρημα χαρτογράφησης της βιοποικιλότητας που ανοίγει νέους δρόμους για την οικολογική διαχείριση.
Το έργο αυτό, που ολοκληρώθηκε πρόσφατα, αποτελεί ουσιαστική παρέμβαση στον τομέα της καταγραφής, παρακολούθησης και ανάδειξης της βιοποικιλότητας των Ιονίων Νήσων, αξιοποιώντας σύγχρονα εργαλεία όπως γεωγραφικά πληροφοριακά συστήματα (GIS), ψηφιακές βάσεις δεδομένων και διαδικτυακές εφαρμογές.
Μέσα από τη συνέντευξη αναδεικνύεται πώς η συνεργασία επιστημονικών και θεσμικών φορέων μπορεί να προσφέρει πολύτιμα δεδομένα και λύσεις για τη διατήρηση του φυσικού πλούτου μας, ενώ παράλληλα ενισχύεται η περιβαλλοντική συνείδηση και προωθείται ο οικοτουρισμός στα νησιά μας.
Ακολουθεί η συνέντευξη, όπως μας παραχωρήθηκε γραπτώς από το γραφείο του Αντιπεριφερειάρχη Π.Ε. Λευκάδας της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, κ. Αντώνιο Δουβίτσα, αναδεικνύοντας τον ρόλο του έργου ΒΙΟΝΙΑΝ στην αειφόρο ανάπτυξη των Ιονίων Νήσων.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Συμμετείχε η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων σε κάποιο πρόγραμμα για την προστασία της βιοποικιλότητας στα νησιά μας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η Περιφέρειά μας μόλις ολοκλήρωσε το έργο ΒΙΟΝΙΑΝ. Το έργο αυτό αφορά δράσεις προστασίας και ανάδειξης βιοποικιλότητας οικοσυστημάτων και περιοχών φυσικού κάλλους της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων μέσω «έξυπνων» συστημάτων εντοπισμού, καταγραφής, ψηφιακής χαρτογράφησης και διαχείρισης πιέσεων.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιοι φορείς εργάστηκαν στο έργο αυτό και πώς χρηματοδοτήθηκε;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Για την πραγματοποίηση του συνεργάστηκαν η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (ΠΙΝ) ως συντονιστής φορέας, το Ιόνιο Πανεπιστήμιο (ΙΠ), το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (ΜΦΙ), και το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ιόνια Νησιά 2014-2020» στο πλαίσιο του Άξονα Προτεραιότητας «Προστασία του Περιβάλλοντος και Αειφόρος Ανάπτυξη».
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιοι ήταν οι αρχικοί στόχοι του προγράμματος;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι στόχοι του προγράμματος συνοπτικά ήταν οι ακόλουθοι:
Δημιουργία εδαφολογικού χάρτη των Ιονίων Νήσων
Δημιουργία εδαφικών θεματικών χαρτών, όπως επικινδυνότητας διάβρωσης και υποβάθμισης εδάφους, γονιμότητας, επιλογής και αναδιάρθρωσης καλλιεργειών σύμφωνα με τα εδαφοκλιματικά δεδομένα, καταλληλότητας εδάφους για επαναχρησιμοποίηση οργανικών πρόσθετων/αποβλήτων σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, ποιότητας εδάφους ως ενδιαιτήματος της εδαφικής βιοποικιλότητας (φυτικής και ζωικής), εκτίμησης κινδύνου υποβάθμισης/ρύπανσης υπόγειων και επιφανειακών υδατικών πόρων.
Χαρτογράφηση και αποτύπωση των χρήσεων και καλύψεων γης, γεωμορφολογικών σχηματισμών, γεωργικών εκτάσεων, δασικών εκτάσεων, βοσκοτόπων, υδατικών πόρων, υδροβιοτόπων και γεωμορφομετρικών χαρακτηριστικών
Χωρική και χρονική αποτύπωση της γεωποικιλότητας και βιοποικιλότητας για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση αλλαγών που έχουν επέλθει σε βάθος χρόνου όσον αφορά στις περιοχές ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας καθώς και των χρήσεων και καλύψεων γης και των υδατικών πόρων
Εκτίμηση των ζωνών επικινδυνότητας από φυσικούς κινδύνους (π.χ. διάβρωση, πλημμύρες) και παράγοντες σχετιζόμενους με τη βιοποικιλότητα (π.χ. διασπορά ασθενειών)
Ανάπτυξη διαδικτυακής πλατφόρμας και ενσωμάτωση Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών (GIS) για την παρακολούθηση της βιοποικιλότητας και των διαθέσιμων υδατικών πόρων της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων (ΠΙΝ)
Δικτύωση οικοσυστημάτων, τοπίων και στοιχείων φυσικού κάλλους και ανάδειξη οικοτουριστικών διαδρομών μέσω διαδικτυακής εφαρμογής
ΕΡΩΤΗΣΗ: Σύμφωνα με τους ερευνητές που εργάστηκαν στο πρόγραμμα, οι στόχοι που μας αναφέρετε επετεύχθησαν;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ναι. Το ΒΙΟΝΙΑΝ, πέτυχε τα εξής:
Χαρτογράφηση Εδαφών: Το έργο παρήγαγε τον εδαφολογικό χάρτη εδαφών των Ιονίων Νήσων, καθώς και θεματικούς χάρτες για τον κίνδυνο διάβρωσης, τη γονιμότητα, την καταλληλότητα για οργανικά πρόσθετα, τα θρεπτικά εδαφικά συστατικά. Αυτά τα δεδομένα θα αποτελέσουν οδηγό για αειφόρες γεωργικές πρακτικές και θα συμβάλουν στη διατήρηση της υγείας του εδάφους για τις επόμενες γενιές.
Γεωγραφική και Οικολογική Τεκμηρίωση: Το BIONIAN δημιούργησε λεπτομερείς χάρτες χρήσης γης, καταγράφοντας τις δυναμικές γεωργικών περιοχών, δασών, υγροτόπων και υδάτινων πόρων στα νησιά, επιτρέποντας την παρακολούθηση και την προστασία των κρίσιμων οικοσυστημάτων σε μακροπρόθεσμο επίπεδο.
Αξιολόγηση Κινδύνων από Φυσικές Καταστροφές: Μέσα από την αναγνώριση περιοχών τρωτών στη διάβρωση, στις πλημμύρες και σε προκλήσεις σχετικές με τη βιοποικιλότητα, το BIONIAN εφοδιάζει τις τοπικές αρχές με πληροφορία απαραίτητη ώστε να μπορούν έγκαιρα να ληφθούν προληπτικά μέτρα για την προστασία της οικολογίας.
Διαδικτυακή Πλατφόρμα Παρακολούθησης: Η διαδικτυακή πλατφόρμα GIS που αναπτύχθηκε από το έργο λειτουργεί ως το κεντρικό σημείο παρακολούθησης της βιοποικιλότητας, της κατάστασης του εδάφους και των υδατικών πόρων στα Ιόνια Νησιά, επιτρέποντας στη Περιφέρεια, σε άλλους ενδιαφερομένους φορείς της ΠΙΝ καθώς και σε ιδιώτες να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις για αειφόρο διαχείριση.
Βάση δεδομένων – Κατάλογος Περιβαλλοντικών Πηγών και Χωροταξικών Δεδομένων. Κατά τη διάρκεια του έργου σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε μια βάση δεδομένων για την συλλογή και οργάνωση όλης της υπάρχουσας δύσχρηστης πληροφορίας. Παραδίδοντας ένα εργαλείο για την αποτελεσματικότερη εργασία των υπαλλήλων της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων.
Προώθηση Οικοτουρισμού και Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης: Μέσω της δημιουργίας ψηφιακών εργαλείων και διαδρομών, το BIONIAN αναδεικνύει την ομορφιά της περιοχής, τοποθετώντας τα Ιόνια Νησιά ως πρότυπο οικοτουριστικού προορισμού και περιβαλλοντικής υπευθυνότητας.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιος είναι ο φορέας που θα αξιοποιήσει τα παραδοτέα του έργου αυτού;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (ΠΙΝ) είναι ο φορέας διαχείρισης του έργου BIOnian και σε αυτή θα παραδοθεί το ψηφιακό εργαλείο παρακολούθησης, λήψης αποφάσεων και ανάδειξης της βιοποικιλότητας της Περιφέρειας, καθώς και ανάπτυξης και άσκησης πολιτικής για την προστασία και τη διατήρησή της
ΕΡΩΤΗΣΗ: Θεωρείτε σημαντικό για την περιοχή μας το έργο αυτό;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το ΒΙΟΝΙΑΝ είναι σημαντικό έργο. Η πρόταση BIOnian ξεκινώντας από τη δημιουργία του εδαφολογικού χάρτη των Ιόνιων Νησιών θα καταγράψει, χαρτογραφήσει και αξιολογήσει με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα, όλα τα οικοσυστήματα των Ιόνιων Νησιών που στηρίζονται και επηρεάζονται, άμεσα και έμμεσα, από την ποιοτική κατάσταση του εδάφους.
Έτσι, η συλλογή και ψηφιοποίηση της πληροφορίας και η ανάπτυξη εργαλείων λήψης αποφάσεων, θα επιτρέψει στην ΠΙΝ να γνωρίζει και να προλαμβάνει τους κινδύνους υποβάθμισης και να αμβλύνει τις περιβαλλοντικές πιέσεις, ώστε να σχεδιάζει και εφαρμόζει αειφόρες στρατηγικές στους τομείς που σχετίζονται με τη βιοποικιλότητα, το έδαφος και το νερό.
Θα επιτευχθεί αποτελεσματική διαχείριση των προβληματικών περιοχών της ΠΙΝ και θα υπάρξει η δυνατότητα ανάπτυξης διαχειριστικών σχεδίων σε πολλούς τομείς (χρήσεις γης, τουρισμός, γεωργία, δασικές εκτάσεις, διαχείριση υδατικών πόρων, βοσκότοποι, κ.α.).
ΕΡΩΤΗΣΗ. Είναι αναγκαίο να προωθούνται τέτοιες δράσεις στα νησιά μας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ. Ασφαλώς και είναι αναγκαίο. Τα Επτάνησα χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερη γεωμορφολογία, διαθέτουν πλούσια βιοποικιλότητα και μεγάλο αριθμό προστατευόμενων περιοχών και ειδών. Χαρακτηρίζονται όμως, όπως και οι περισσότερες περιοχές της Ελλάδας, από έλλειψη καταγεγραμμένης, χαρτογραφημένης και αξιολογημένης πληροφορίας, όσον αφορά στους πόρους που υποστηρίζουν και αποτελούν το ενδιαίτημα της βιοποικιλότητας, δηλαδή το έδαφος και το νερό.
Η χαρτογράφηση αυτών των φυσικών πόρων θα επιτρέψει στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (ΠΙΝ) να γνωρίζει και να προλαμβάνει τους κινδύνους υποβάθμισης και τις πιέσεις που αναφέρθηκαν, ώστε να σχεδιάζει και εφαρμόζει αειφόρες στρατηγικές στους τομείς που σχετίζονται με το έδαφος και το νερό (π.χ. ποιότητα εδάφους στις προστατευόμενες περιοχές, αγροτική παραγωγή, διαχείριση βοσκοτόπων, χρήση νερού στη γεωργία, κ.α.) προσαρμοσμένες στα ιδιαίτερα κλιματικά, εδαφικά και υδρολογικά χαρακτηριστικά των περιοχών αυτών.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Μπορούμε να δούμε όλα αυτά τα ψηφιακά εργαλεία και τους χάρτες που δημιουργήθηκαν από το πρόγραμμα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Φυσικά μπορείτε να τα δείτε στον ιστότοπο του προγράμματος https://bionian-project.gr/el