Του γιοφυριού της Άρτας

Ο Θρύλος του Γεφυριού της Άρτας 3D, 
από την Περιφέρεια Ηπείρου

ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ  ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ 
Από τη σειρά παραστάσεων του Γιάννη Χατζή για τη δημοτική τηλεόραση Θεσσαλονίκης.
Απόσπασμα από την παράσταση "Της Άρτας το γιοφύρι".

 Το δημοτικό τραγούδι "Της Άρτας το γεφύρι" :  τραγούδι και χορός  

Ακούστε εδώ άλλες 8 παραλλαγές της παραλογής (στο λεπτό 27:37 μπορείτε να ακούσετε μια παραλλαγή από τη Ρουμανία )

Ιστορικές πληροφορίες για το γεφύρι της Άρτας.

 

Στοιχεία της τεχνικής των δημοτικών τραγουδιών

1. Ο λιτός και πυκνός λόγος : αποφεύγονται συνήθως τα πολλά  επίθετα- προτιμούνται τα ρήματα και τα ουσιαστικά.  Κυριαρχεί η παρατακτική σύνδεση – συχνά και το ασύνδετο σχήμα – ενώ αποφεύγεται η υπόταξη.
2. Οι προσωποποιήσεις : Τα πουλιά , τα βουνά, τα δέντρα, τα άλογα κλπ, μπορούν να μιλούν και να παίρνουν μέρος στη δράση .
3. Αρχή της ισομετρίας  (= Η επανάληψη ή ολοκλήρωση του νοήματος του πρώτου ημιστίχιου στο δεύτερο )

Αλίμονο στους κόπους μας,  κρίμα στις δούλεψές μας» (στ. 5)
λίμονο στη μοίρα μας, κρίμα στο ριζικό μας! (στ. 35)
 Τράβα, καλέ μ’, τον άλυσο, τράβα την αλυσίδα, (στ. 31)
Μοιρολογούν οι μάστοροι και κλαιν οι μαθητάδες  (στ. 4)

4. Ο γοργός ρυθμός της δράσης και η παράλειψη όσων εύκολα εννοούνται.

  …γοργά να πας και να διαβείς της Άρτας το ποτάμι.»  à à
   Να τηνε κι εξανάφανεν από την άσπρη στράτα.

5. Ο νόμος των τριών.  το σχήμα καλύπτει δύο στίχους :  στον πρώτο παρουσιάζονται δύο πρόσωπα, γεγονότα κλπ και στον επόμενο στίχο παρουσιάζεται το τρίτο και σπουδαιότερο

η μια ’χτισε το Δούναβη, κι η άλλη τον Αφράτη,
 κι εγώ η πλιο στερνότερη της Άρτας  το γιοφύρι.

Ένας πιχάει με το μυστρί, κι άλλος με τον ασβέστη,
Παίρνει κι ο πρωτομάστορας και ρίχνει μέγα λίθο.

6. Το θέμα του αδύνατου : Αν τρέμουν τ’ άγρια βουνά, να τρέμει το γεφύρι

Κι αν πέφτουν τα άγρια πουλιά, να πέφτουν οι διαβάτες …

7.Η χρήση στερεότυπων εκφράσεων, όπως : τρία πουλάκια κάθονταν,
                                πουλάκι εδιάβη κι έκατσε,       δεν εκελάηδε σαν πουλί, μηδέ σα χελιδόνι,
                               από μακριά τους χαιρετά κι από κοντά τους λέει.

8.  Η χρήση του άμεσου λόγου ή του διαλόγου ,που σπάει τη μονοτονία της αφήγησης και ενισχύει την παραστατικότητα.

9.  Η απουσία του διασκελισμού[1] : κάθε στίχος περιέχει ένα ολοκληρωμένο νόημα(αρχή της ισομετρίας)

10. Χαρακτηριστικό επίσης των δημοτικών τραγουδιών είναι και τα άσκοπα ερωτήματα, που όμως δεν το συναντάμε στο δημοτικό «Του γιοφυριού της Άρτας»[2] :

« Τι έχεις, μνήμα και βογγάς, και νιε, κι αναστενάζεις;
Μην ειν’ το χώμα σου βαρύ κι η πλάκα σου μεγάλη ;
«Δεν είν’ το χώμα μου βαρύ κι η πλάκα μου μεγάλη
μόνου ήρθες και με πάτησες απάνω στο κεφάλι»

Ο ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος είναι ο πιο συνηθισμένος στίχος των δημοτικών τραγουδιών .

[1] Διασκελισμός υπάρχει όταν το νόημα ενός στίχου συνεχίζεται στον επόμενο .  Παράδειγμα διασκελισμού από ένα ποίημα του Λ. Μαβίλη :    [ στ. 1]   Καλότυχοι  οι νεκροί που λησμονάνε  //  [στ. 2] την πίκρα της ζωής. Όντας βυθίσει ο ήλιος

[ στ. 3]   και το σούρουπο ακλουθήσει …

[2] Μια παραλλαγή του μοτίβου των άσκοπων ερωτημάτων συναντάμε στους στίχους 27 –29 ).