ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ – ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

 

 Τα σπάργανα του Χριστού 
         ΄Ενα από τα πιο  σημαντικά Χριστουγεννιάτικα  έθιμα της Ηπείρου τα παλιά χρόνια ήταν να φτιάχνουν τηγανίτες στην πλάκα. Πρόκειται για τοπικό γλύκισμα. Οι τηγανίτες ήταν μελωμένες με ζαχαρόνερο, καρύδια και κανέλα. Αυτά κατά την παράδοση ήταν τα σπάργανα του Χριστού στη φάτνη. Πρόκειται για μια στίβα από τηγανίτες ψημμένες στο τζάκι σε πυρωμένη πέτρα. Τις τηγανίτες τις έτρωγαν το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων. Η προετοιμασία των Χριστουγέννων όμως  ξεκινούσε από τον Νοέμβριο όπου έβραζαν τα παραδοσιακά μπόλια με καλαμπόκι και άλλα όσπρια. 

Χριστόψωμο

Το χριστουγεννιάτικο ψωμί το έφτιαχναν παραδοσιακά οι γυναίκες με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή. Το ζύμωμα είναι  μια ιεροτελεστία. Χρησιμοποιούν ακριβά υλικά , ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι, ροδόνερο , μέλι , σουσάμι , κανέλα και γαρίφαλα, λέγοντας:

"Ο Χριστός γεννιέται , το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει."

 

Πλάθουν το ζυμάρι και παίρνουν τη μισή ζύμη και φτιάχνουν μια κουλούρα. Με την υπόλοιπη φτιάχνουν σταυρό με λουρίδες απ' τη ζύμη. Στο κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι. Στην υπόλοιπη επιφάνεια σχεδιάζουν σχήματα με το μαχαίρι ή με το πηρούνι, όπως λουλούδια , φύλλα, καρπούς, πουλάκια. Η διακόσμηση αυτή τονίζει το σκοπό του χριστόψωμου και εκφράζει τις προσδοκίες των πιστών για καλή σοδειά και παραγωγή των ζώων. Για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, το Χριστόψωμο είναι ευλογημένο ψωμί. Το κόβουν ανήμερα τα Χριστούγεννα, δίνοντας πολλές ευχές.

Ηπειρώτικα κάλαντα Πρωτοχρονιάς

Ένας μικρός, μικρός μικρούτσικος, μικρός και χαϊδεμένος.

Τον έπλενε, τον έντυνε και στο σχολειό τον στέλνει.

Παιδί μ’ να μάθεις γράμματα, παιδί μ’ να μάθεις γνώση.

Τα γράμματα μες στο χαρτί κι η γνώση πέρα ως πέρα.

Για βάλε το χεράκι σου στην αργυρή σακούλα

κι αν έχεις γρόσια δώσε μου φλουριά μην τα λυπάσαι

κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χιλιά χρονιά να ζήσει.

Και του χρόνου!