Δ2 ΤΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΟ ΜΟΥ

Νικηταράς ο Τουρκοφάγος!!!

Εγώ ο Νικήτας Σταματελόπουλος ή Νικηταράς είμαι Έλληνας οπλαρχηγός, ηγέτης στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. 
Γεννήθηκα στο χωριό Μεγάλη Αναστάσοβα των Πισινών Χωριών του Μυστρά, στους πρόποδες του Ταϋγέτου, 25 χλμ από την πόλη της Καλαμάτας.
Τίμιος και ανιδιοτελής, από την αρχή της επανάστασης βρίσκομαι πάντα στην πρώτη γραμμή στο πλευρό του θείου μου, Κολοκοτρώνη. Στη μάχη στα Δερβενάκια μάλιστα η ορμητικότητα μου ήταν τόσο μεγάλη που έσπασα τρία σπαθιά ενώ το τέταρτο κόλλησε στο χέρι μου, καθώς έπαθε αγκύλωση και χρειάστηκε ιατρική βοήθεια για να ανοίξει. Σ’ αυτήν τη μάχη μου κόλλησαν το προσωνύμιο «Τουρκοφάγος», διότι όπως με αντίκρυσαν μέσα στα αίματα, έμοιαζα με σαρκοφάγο ζώο. Όταν τελείωσε η μάχη, οι πολεμιστές άρχισαν να μοιράζουν τα λάφυρα και με αναζητούσαν. Εγώ όμως είχα αποτραβηχτεί να ξεκουραστώ. Με ρώτησαν τι θέλω κι εγω τους είπα: «Δεν θέλω τίποτα. Θέλω να δω την πατρίδα μου λεύτερη». Με το ζόρι μου χάρισαν ένα άλογο μεγαλόσωμο και ένα σπαθί. Ωστόσο, μετά την απελευθέρωση άρχισαν οι περιπέτειες μου. Με συνέλαβαν δύο φορές και το 1839 φυλακίστηκα μετά από κατηγορία για συμμετοχή σε συνωμοσία κατά του βασιλιά Όθωνα. Τα βασανιστήρια που πέρασα στη φυλακή ήταν φρικτά. Όταν πια αποφυλακίστηκα η υγεία μου είχε κλονιστεί σοβαρά. Όταν με ρώτησε ο Τερτσέτης γιατί έμεινα φτωχός και δεν πήρα ποτέ μου λάφυρα από τις μάχες, του απάντησα : «Πραματευτής δεν ήμουνα. Η μοίρα μου το θέλησε να γίνω καπετάνιος. Μα δε θα ήτανε σωστό να κάμω πραμάτεια το καπετανιλίκι μου για να καζαντίσω!»...

Πέθανα τυφλός και πάμπτωχος στις 25 Σεπτεμβρίου 1849. 

Οδυσσέας Ανδρούτσος.

Εγώ ο Οδυσσέας Ανδρούτσος γεννήθηκα στην Ιθάκη το 1788 και ήμουν ο μονάκριβος γιος του ξακουστού αρβανίτη αρματολού της Ρούμελης Αντρέα Βερούση ή Καπετάν Ανδρούτσου και της Ακριβής Τσαρλαμπά.Ο πατέρας μου Ανδρέας, το <<Λιοντάρι της Ρούμελης>> ήταν σημαντικός αρχικλέφτης με αγώνες κατά των Τούρκων και πειρατής με τον Λάμπρο Κατσώνη.Το 1792 συνελήφθη από τους Βενετούς, παραδόθηκε στους Τούρκους και αποκεφαλίστηκε στην Κωσταντινούπολη. Στην Ιθάκη είχε καταφύγει η μητέρα μου για να γλιτώσει από την καταδίωξη των Τούρκων.Όταν ο Αλή Πασάς έμαθε πως ο φίλος του καπετάν Ανδρούτσος, άφησε γιο, με  πήρε κοντά του στην αυλή του στα Γιάννενα, που αποτελούσε τότε σπουδαίο στρατιωτικό σχολείο, στο οποίο μαθήτευσαν αρκετοί Έλληνες αγωνιστές του '21. Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον μεγάλωσα, εκεί έμαθα τα πρώτα γράμματα και να μιλάω ιταλικά και αρβανίτικα.

Το 1816 ο Αλή Πασάς με  έστειλε αρματολό στη Λειβαδιά, αφού με πάντρεψε πρώτα με την Ελένη Καρέλη.

Το 1818 έγινα μέλος της Φιλικής Εταιρείας και ένθερμος υποστηρικτής του Αγώνα, το 1819 διορίστηκα δερβέναγας στην ανατολική Στερεά. Πήρα μέρος στις μάχες του Βερατίου, Αργυροκάστρου και Γαρδικίου, το αποκορύφωμα των μαχών μου  ήταν η ηρωική Μάχη στο Χάνι της Γραβιάς (8 Μαΐου 1821).

                                           <<Η πατρίς είναι ιδέα,ωρέ είναι έρωτας!!>> Οδ. Ανδρούτσος

Πατρινό Καρναβάλι των Μικρών

Tο Καρναβάλι των Παιδιών έχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ζωντανές και ελπιδοφόρες ενότητες του Καρναβαλιού και συνδέεται άμεσα και καθοριστικά με το μέλλον του καρναβαλιού, αφού μέσα από τις τάξεις του διαμορφώνεται στα παιδιά, με ευαισθησία και συγκροτημένα βήματα, η συνείδηση του σωστού αυριανού καρναβαλιστή.

Η πρώτη καταγραφή παιδικών αποκριάτικων χορών στην Πάτρα χρονολογείται το 1890 στα σπίτια των πιο εύπορων οικογενειών της πόλης. Ανέκαθεν στα παιδιά αρέσει να μιμούνται και να συμπεριφέρονται σαν μεγάλοι.

Η πρώτη οργανωμένη όμως προσπάθεια για παιδική καρναβαλική έκφραση έγινε το 1968. Ο δραστήριος σύλλογος «Φυσιολατρικός Πατρών» διοργάνωσε για πρώτη φορά αγώνες «baby rally». Επρόκειτο για παιδικούς ποδηλατικούς αγώνες ταχύτητας και δεξιοτεχνίας στους οποίους λάμβαναν μέρος μικροί μασκαράδες έχοντας μεταμφιέσει ανάλογα και τα ποδήλατά τους. Οι τρομεροί "Μπέμπηδες" του Πατρινού Καρναβαλιού, κατόρθωσαν επί σειρά ετών να κατέχουν ξεχωριστή θέση στην πορεία του θεσμού. Υπήρχαν βραβεία για τα κατορθώματα τους στους αγώνες και για τις αμφιέσεις ποδηλάτων και ποδηλατιστών.

Από το 1996 το baby rally δίνει τη σκυτάλη στο παιδικό καρναβάλι, το οποίο παρασύρει τους μικρούς καρναβαλιστές σε δημιουργικές διαδικασίες με έμφαση στο χορό στη μουσική το τραγούδι την ζωγραφική και τις κατασκευές. Τα παιδιά διασκεδάζουν δημιουργικά και παράλληλα αποκτούν καρναβαλική «παιδεία» που θα τους φανεί χρήσιμη στην μελλοντική τους ενασχόληση με το καρναβάλι ως ενήλικες.

Εικόνες και σκηνές ανεξίτηλες, συναισθήματα αυθεντικά και συναρπαστικά για τους μικρούς μας φίλους, είναι το απόσταγμα της μεγάλης γιορτής, που ξετυλίγεται στα ποικίλα δρώμενα (Παιδικές Καρναβαλουπόλεις, καλλιτεχνικά εργαστήρια κατασκευών, φεστιβάλ παιδικού τραγουδιού, θεατρικές και μουσικοκινητικές δράσεις, εκθέσεις παιδικών δημιουργιών - κατασκευών, με αποκορύφωμα τη Μεγάλη Παρέλαση των Παιδιών που πλημμυρίζει τους κεντρικούς δρόμους και θέτει κάθε χρόνο και ψηλότερα τον καρναβαλικό πήχη εξασφαλίζοντας ζηλευτά επίπεδα ποιότητας, κεφιού, ευρηματικότητας και δημιουργικής φαντασίας).

Το Καρναβάλι των Παιδιών ενεργοποιεί 10.000 περίπου μικρούς καρναβαλιστές, τις οικογένειές τους, τους φορείς της πόλης, συλλόγους, σχολεία, παιδικούς σταθμούς, σχολές χορού, ουσιαστικά όλες τις ηλικίες.. Κινητοποιεί την Πάτρα ολόκληρη αλλά και άλλες πόλεις της Ελλάδας που συμμετέχουν ενεργά στο Καρναβάλι των Παιδιών.

Τα τελευταία χρόνια το Καρναβάλι των Παιδιών έχει μια πιο ολοκληρωμένη μορφή, αφού κάθε χρόνο ένα θέμα που επιλέγεται τροφοδοτεί την έμπνευση και διαμορφώνει το γενικό πλαίσιο των δραστηριοτήτων. Φέτος επιλέχτηκε το θέμα «με παραμύθια δεν χορταίνουμε…» δίνοντας πρόσφορο έδαφος και πλούσιο πεδίο για παιδικά καρναβαλικά όνειρα αλλά και σατιρικές εμπνεύσεις με φόντο την επικαιρότητα.

Το Καρναβάλι των Παιδιών μέσα από τη συλλογική συμμετοχή, τη δημιουργία, την συνεργασία και τον άρτιο συνδυασμό της εκπαιδευτικής και ψυχαγωγικής διαδικασίας, προσεγγίζει με ευαισθησία, αγνότητα και τη δέουσα προσοχή τους λιλιπούτειους καρναβαλιστές δημιουργώντας την απαραίτητη μαγιά και μεταφέροντας το μήνυμα της χαράς της ζωής, της ελπίδας και της αισιοδοξίας σε όλη την Ελλάδα.

Δείτε το μέχρι το τέλος!!!  

Κούλουμα

Με την ονομασία Κούλουμα χαρακτηρίζεται ο υπαίθριος πανηγυρισμός Καθαράς Δευτέρας. Οι εορτάζοντες τα Κούλουμα τρώνε λαγάνα καταναλώνουν κυρίως νηστίσιμα φαγητά τα λεγόμενα σαρακοστιανά όπως π.χ. ταραμά, ταραμοσαλάτα, θαλασσινά, ελιές, κρεμμύδια, διάφορα λαχανικά, χαλβά κ.ά. Στην Αθήνα από πολλές  δεκαετίες προ του του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, τα Κούλουμα εορτάζονταν στις πλαγιές του λόφου του Φιλοπάππαπου με πολύ χωρό.Σήμερα, τα Κούλουμα εορτάζονται σχεδόν σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας μαζί με το κύριο της ημέρας έθιμα του πετάγματος του χαρταετού.

Βενετσιάνικος γάμος

Βενετσιάνικος γάμος

Ένας παραμυθένιος γάμος, με ρίζες στα βάθη της ενετοκρατίας στα Ιόνια νησιά, αναβιώνει κάθε χρόνο στη Ζάκυνθο, την περίοδο των αποκριών και δεν είναι άλλος από το περίφημο, πλέον, «βενετσιάνικο γάμο στο Τζάντε».

Από το 2004 έως και σήμερα, ο «βενετσιάνικος γάμος στο Τζάντε» αποτελεί για τη Ζάκυνθο ένα αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού της, αλλά και το μεγαλύτερο δρώμενο του καρναβαλιού. Εκατοντάδες Ζακυνθινοί, κάθε χρόνο, φορούν τις πανέμορφες αρχοντικές φορεσιές των «κόντηδων», του 16ου αιώνα και αποτυπώνουν με μοναδικό τρόπο τον τότε μεγαλοπρεπές γάμο.

Ένας παραμυθένιος γάμος, με ρίζες στα βάθη της ενετοκρατίας στα Ιόνια νησιά, αναβιώνει κάθε χρόνο στη Ζάκυνθο, την περίοδο των αποκριών και δεν είναι άλλος από το περίφημο, πλέον, «βενετσιάνικο γάμο στο Τζάντε».Από το 2004 έως και σήμερα, ο «βενετσιάνικος γάμος στο Τζάντε» αποτελεί για τη Ζάκυνθο ένα αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού της, αλλά και το μεγαλύτερο δρώμενο του καρναβαλιού. Εκατοντάδες Ζακυνθινοί, κάθε χρόνο, φορούν τις πανέμορφες αρχοντικές φορεσιές των «κόντηδων», του 16ου αιώνα και αποτυπώνουν με μοναδικό τρόπο τον τότε μεγαλοπρεπές γάμο.

Το δρώμενο μάς μεταφέρει πίσω στον 16ο αιώνα, όπου οι ευγενείς του «τζάντε» με τις πανάκριβες φορεσιές τους και τα εντυπωσιακά κοστούμια τους έδειχναν τον πλούτο τους στους απλούς πολίτες μέσα από τους γάμους που πραγματοποιούσαν οι αρχοντικές οικογένειες του νησιού. Η προετοιμασία για έναν τέτοιο γάμο άρχιζε πολύ καιρό πριν, καθώς η νύφη και οι υπόλοιπες γυναίκες που ήταν καλεσμένες στο γάμο έπρεπε ν’ αρχίσουν να ράβουν τα εντυπωσιακά τους φορέματα, ώστε να είναι έτοιμες και να κάνουν πρόβες πολύ πριν από το γάμο.

Η μεγαλειώδης πομπή του βενετσιάνικου γάμου αρχίζει από την πλατεία του Αγίου Παύλου, στη συνέχεια διασχίζει την οδό Αλεξάνδρου Ρώμα και καταλήγει στην πλατεία του Αγίου Μάρκου. Ακολούθως πραγματοποιείται, με τις απαραίτητες τιμές η τελετή του γάμου, παρουσία του νοδάρου (συμβολαιογράφου). Αξίζει να σημειωθεί ότι η μεγαλειώδης πομπή του γάμου ανοίγει με τυμπανιστές και σημαιοφόρους. Ακολουθούν οι νεόνυμφοι και οι κοντινοί συγγενείς τους. Η νόνα (γιαγιά) μεταφέρεται μέσα σε λεντίκα (κλειστό φορείο εξαιρετικής τέχνης μέσα στο οποίο μετέφεραν τους ευγενείς), ενώ ακολουθούν τα σεντούκια της νύφης με τα προικιά. Την πομπή πλαισιώνουν οι προσκεκλημένοι, οι οποίοι φορούν ακριβή αντίγραφα στολών του 16ου αιώνα, ενώ κορίτσια κρατούν κάνιστρα με ροδοπέταλα και μπομπονιέρες.

Στη συνέχεια ακολουθεί το γαμήλιο γλέντι, με αναγεννησιακούς χορούς και πολλά τοπικά παραδοσιακά εδέσματα, όπως είναι τα ζαχαροκούκα (κουφέτα), ορτζάδες (σουμάδα) και πάντολες (παντεσπάνι).

Γενίτσαροι και μπούλες – Νάουσα Ημαθίας

Μπούλες ή Γενίτσαροι είναι παλαιότατο αποκριάτικο έθιμο της Νάουσας Ημαθίας. Δύσκολα μπορούμε σήμερα να βρούμε τις ρίζες του, όπως συμβαίνει με τα περισσότερα από τα έθιμά μας. Όμως όλα τα στοιχεία του μας οδηγούν σε παλαιούς χρόνους. Στο αποκριάτικο αυτό έθιμο, έχει δοθεί πολύ πετυχημένα ο ορισμός χορευτικό δρώμενο, γιατί η δράση των ανθρώπων που συμμετέχουν στην τέλεσή του είναι δράση χορευτική χωρίς αυτήν η τέλεση του εθίμου είναι αδύνατη. Τα κυριότερα στοιχεία του εθίμου που μας μεταφέρονται από μία πολύ αυστηρή προφορική παράδοση είναι:

• Η συγκρότηση του μπουλουκιού, που προϋποθέτει την αυστηρή αποδοχή και τήρηση ορισμένων κανόνων τέλεσης του εθίμου για συμμετοχή σ' αυτό.
• Το φύλο των τελεστών είναι μόνο νέοι άνδρες.
• Τη γυναικεία μορφή (νύφη-μπούλα) την υποδύεται πάντα άνδρας.
• Η ένδυση, η μεταμφίεση και η συμπεριφορά των τελεστών διέπονται από πατροπαράδοτους κανόνες.
• Τα μουσικά όργανα, οι χοροί, το δρομολόγιο, είναι προκαθορισμένα από το τελετουργικό, που ακολουθείται αναλλοίωτο στο πέρασμα των χρόνων.

Το έθιμο έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα και πιθανότατα έχει σχέση με τελετές φυλετικής μύησης όπως η τελετή ενηλικίωσης κατά την οποία ο νέος, ντυμένος με γυναικεία ρούχα και οδηγούμενος από ανύπανδρους άντρες της φυλής, θα μυηθεί με τη σειρά του στα μυστικά της, θα αποβάλλει τη γυναικεία ενδυμασία και θα μεταμορφωθεί. Σήμερα μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι στη μακραίωνη ιστορία του το έθιμο μεταπλάθει και παράλληλα ενσωματώνει στα επί μέρους στοιχεία του, την τοπική παράδοση, τους μύθους, τους θρύλους, τα τραγούδια και τους ηρωικούς αγώνες της Νάουσας. Οι τελεστές ήταν και είναι πάντα νέοι άνδρες. Ο αριθμός τους τα παλαιότερα χρόνια φαίνεται να ήταν από έξι μέχρι δώδεκα, ενώ σήμερα μπορεί να συμμετέχουν και περισσότεροι.

Η φορεσιά της νύφης-Μπούλας

Η νύφη-Μπούλα, είναι ένας άντρας ντυμένος με φαρδιά φουστάνια. Το κεφαλοκάλυμμα είναι γεμάτο λουλούδια, από τα οποία ξεκινούν τούλια και κορδέλες. Φοράει προσωπίδα χωρίς μουστάκι, με κόκκινα ολοστρόγγυλα μάγουλα και χρυσαφί βαράκι. Απαραίτητα εξαρτήματα της φορεσιάς της είναι τα ψιλά ασήμια στο στήθος, η σαλταμάρκα, οι τραχηλιές, τα φλουριά, χρυσοκέντητη ζώνη και πόρπη, όλα εξαρτήματα από την τοπική γυναικεία φορεσιά, εκτός απ' το φουστάνι που είναι ειδικά ραμμένο με στεφάνια, ώστε να στέκεται φουσκωτό.

Τέλεση του εθίμου

Η συγκρότηση του μπουλουκιού που θα βγει στο έθιμο αρχίζει βέβαια πολύ πριν από την Αποκριά. Τα άτομα που θα αποτελέσουν το μπουλούκι ορίζουν τον αρχηγό τους, εξασφαλίζουν τα όργανα, ψάχνουν για τις φορεσιές και τα ασημικά. Οι Παλιές Μπούλες δανείζουν πάντα στους νεότερους τις φορεσιές τους και τους βοηθούν στο ντύσιμο. Το Σάββατο βράδυ, παραμονή της Αποκριάς, άρχιζε το ντύσιμο των τελεστών του εθίμου που διαρκούσε όλη τη νύχτα και ήταν πολύ κουραστικό. Τα ασήμια ράβονταν πάνω στη στολή ένα-ένα από μοδίστρες ή τις γυναίκες του σπιτιού και όταν τελείωνε το ντύσιμο, ερχόταν ειδικός τεχνίτης που έδενε στο κεφάλι του νέου το ταράμπουλο με την προσωπίδα. Ο νέος τώρα είναι έτοιμος και περιμένει να ακουστούν τα όργανα και να τον καλέσουν στο μπουλούκι.

Τα όργανα

Τα όργανα που χρησιμοποιούνται από παλιά στο έθιμο είναι μόνο οι ζουρνάδες και συνοδευτικά, νταούλι. Στα τέλη του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα οι οργανοπαίχτες του εθίμου ήταν όλοι ξένοι, έρχονταν από τη Βέροια και τα περίχωρά της και μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας έφυγαν όλοι με την ανταλλαγή των πληθυσμών. Το μπουλούκι αναλάμβανε την πληρωμή των οργανοπαιχτών, καθώς και τα έξοδα για τη διατροφή και διαμονή τους στη Νάουσα.

ΒΛΑΧΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ-ΘΗΒΑ

Ένα κατάλοιπο της πανάρχαιης Διονυσιακής λατρείας. Ένα από τα γραφικότερα λαΪκά έθιμα της Βοιωτίας είναι ο Βλάχικος γάμος της Θήβας που γίνεται την Καθαρή Δευτέρα και συγκεντρώνει το ενδιαφέρον πολλών επισκεπτών. Ο Βλάχικος γάμος είναι κατάλοιπο της πανάρχαιης λατρείας του θεού Διονύσου που διαιωνίζει την οργιαστική θρησκεία του γιου της Σεμέλης στη χώρα των μεγάλων θρύλων, στη Θήβα. Το έθιμο αυτό, παραλλαγή ενός γάμου Βλάχων, φέρνει στο προσκήνιο και στο νου του θεατή ένα πλήθος από προβλήματα που ανάγονται στη σχέση του με τα πανάρχαια λατρευτικά έθιμα της Διονυσιακής θρησκείας, στην καταγωγή των Βλαχών, στη μεταφορά του εθίμου από τις βουνοκορφές της Πίνδου στην πόλη του Κάδμου και πολλά άλλα. Η τελετή αρχίζει την Τσικνοπέμπτη, ανοίγει με νταούλια και πίπιζες και γερό φαγοπότι. Οι γέροι-συμπέθεροι συναντιούνται και αρχίζει η κουβέντα για την προίκα της νύφης. Αφού το συμφωνήσουν τελειώνει το προξενιό και αρχίζουν πια οι προετοιμασίες για το γάμο. Παλαιότερα η τελετή άρχιζε από το βράδυ του Σαββάτου και συνεχίζονταν ως τη νύχτα της Δευτέρας, ασταμάτητα, όπως ακριβώς γινόταν και στους αληθινούς γάμους σε πολλά χωριά της Βοιωτίας. Αυτό, όμως, απαιτούσε μεγάλη αντοχή και έτσι, από το 1930, η τελετή αρχίζει το απόγευμα της Κυριακής.

Γαιτανάκι

Το γαϊτανάκι είναι χορός, που χορεύεται κυρίως την περίοδο της αποκριάς.

Οι συμμετέχοντες χορεύουν γύρω από ένα κοντάρι δεμένο με πολύχρωμες κορδέλες.^[1] Ο κάθε συμμετέχοντας κρατάει στο χέρι του μία από αυτές, και έτσι κατά την περιστροφή τους οι κορδέλες τυλίγονται στο κοντάρι.

Στην Ελλάδα ήρθε είτε από πρόσφυγες της Μικράς Ασίας,^[2] ή από Βενετούς των Επτανήσων. ^[3]

Η λέξη «γαϊτανάκι» είναι υποκοριστικό της τουρκικής λέξης «γαϊτανίν» που σημαίνει κορδόνι. ^[1] Παραδοσιακά οι χορευτές του είναι δώδεκα. ^[4]