ΘΕΑΤΡΟ ΣΚΙΩΝ

Δημοσιεύτηκε στις 26 Μαρτίου, 2020

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΚΙΩΝ- ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ

Ο Καραγκιόζης είναι κεντρικός χαρακτήρας του παραδοσιακού τουρκικού και ελληνικού Θεάτρου Σκιών, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις αποκαλείται με το όνομα του πρωταγωνιστή του. Στα τούρκικα ονομάζεται Karagöz που σημαίνει μαυρομάτης.

Για αρχή μπορείτε να παρακολουθήσετε το βιντεάκι παραπάνω που είναι ένα ντοκιμαντέρ για το Θέατρο Σκιών, του Χρήστου Πατρινου από την Πάτρα και θα σας δώσει όλες τις χρήσιμες πληροφορίες.

ΦΙΓΟΥΡΕΣ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΚΙΩΝ

ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ:Ο πρωταγωνιστής του ελληνικού θεάτρου σκιών.Καραγκιόζης σημαίνει μαυρομάτης.Είναι πολύ φτωχός που φαίνεται ιδιαίτερα από τα μπαλωμένα ρούχα και τα ξυπόλητα πόδια του, έχει τρία παιδιά και μένει σε μια ετοιμόρροπη καλύβα.Σύπος τολμηρός πανέξυπνος, καταφερτζής και πολυμήχανος, γεμάτος εύθυμο ρεαλισμό. Πειράζει τους πάντες μα πάνω απ’ όλα σατιρίζει τον ίδιο του τον εαυτό.Ο Καραγκιόζης είναι η προσωποποίηση του ελληνικού λαού, η ασχήμια του συμβολίζει τα ελαττώματα του, η καμπούρα του τα βάσανα μας και η ξυπολησιά του την φτώχεια μας. Φίλο αχώριστο έχει τον Φατζηαβάτη που μαζί περιπλέκονται σε ένα σωρό αστείες περιπέτειες.

ΧΑΤΖΗΑΒΑΤΗΣ:Σαν χαρακτήρας παρουσιάζεται πονηρός, σοβαροφανής, φουκαράς, αδύνατος και δειλός.Κάνει συνήθως τον τελάλη ή τον μεσίτη βρίσκοντας ανθρώπους για διάφορες δουλειές, η φωνή του είναι ψιλή με τον τόνο της γαλιφιάς.Το όνομά του είναι συνώνυμο με τον κόλακα, τον δουλοπρεπή, τον αιώνια συμβιβασμένο και τον συνεργαζόμενο πάντα με τις δυνάμεις κατοχής, όποιες κι αν είναι αυτές.Ο ρόλος του είναι κυρίως να προετοιμάζει την πλοκή της παράστασης και πάντα στην τελευταία σκηνή αποχαιρετάει το κοινό μαζί με τον φίλο του τον Καραγκιόζη.

ΜΠΑΡΠΑ ΓΙΩΡΓΟΣ: Είναι θείος του Καραγκιόζη που πάντα τον συμβουλεύει και μερικές φορές φτάνει να τον προστατεύει και να τον υπερασπίζεται.Είναι ο τύπος του βουνίσιου Έλληνα και ειδικά του Ρουμελιώτη, το επάγγελμα του είναι τσοπάνος, κατοικεί στην στάνη του και είναι αρκετά εύπορος.Ντυμένος με την εθνική ενδυμασία των βουνίσιων Ελλήνων, φουστανέλα, τσαρούχια με μια γκλίτσα και στον ώμο κρεμασμένο το ταγάρι.Ο αγνός Έλληνας πατριώτης, ψηλός, δυνατός, αυθεντικός, απλός χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις.Έχει κι αυτός όμως τις αδυναμίες του, είναι τσιγκούνης και προληπτικός και για τα καλά ερωτιάρης.

ΣΙΟΡ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ:Η καταγωγή του είναι από τη Ζάκυνθο, ντύνεται κατά τον Ευρωπαϊκό τρόπο, είναι καλοντυμένος όσο του επιτρέπει η φτώχεια του, φοράει βελάδα και ψηλό καπέλο.Βγαίνει πάντα στην σκηνή τραγουδώντας μια ζακυνθινή καντάδα.Μιλάει την τοπική διάλεκτο με όλα τα χαρακτηριστικά και ιδιαίτερα την ταχύτητα της ομιλίας. Αξιοπρεπής, αγαθός, πολιτισμένος, σατίριζε τον ξεπεσμένο ή τον κατά φαντασία αριστοκράτη που καυχιέται για την αρχοντική καταγωγή του.

ΜΟΡΦΟΝΙΟΣ: Σύμφωνα με το όνομα του είναι ωραίος, ωραιοπαθής, μοντέρνος, χωρίς ενδιαφέροντα, με τις εκδηλώσεις του φανερώνει την επιπόλαιη μόρφωσή του.Είναι κοντός κι έχει ένα πελώριο κεφάλι προφανώς για να χωρέσει όλη την «εξυπνάδα» του και μια χαρακτηριστική τεράστια μύτη.Ενώ η μορφή του έχει τερατώδη διάπλαση, αγνοεί την δυσμορφία του και πιστεύει πως είναι όμορφος, κοροϊδεύει τους άλλους ως άσχημους.Το τραγούδι που συνοδεύει την εμφάνιση του στον μπερντέ είναι κωμικό και ερωτικό, το περιεχόμενο του έχει ως εξής :«Μένα με λένε Μορφονιό, της μάνας μου καμάρι κι όλες οι νιες τρελαίνονται, ποιά θα με πρωτοπάρει.»Η φωνή του είναι έντονα έρρινη και μακρόσυρτη και κάθε φράση του τελειώνει με το χαρακτηριστικό ουίτς, που προκαλεί γέλιο.Ο χαρακτήρας του είναι μαμόθρεφτος και πάντα ερωτοχτυπημένος, σατιρίζει τον ψευτοδιανοούμενο.

ΒΕΛΗΓΚΕΚΑΣ –ΔΕΡΒΕΝΑΓΑΣ: Το όνομά του σήμαινε στην τουρκική γλώσσα τον αγά της περιοχής των ορεινών περασμάτων, των δερβενιών και γενικά τον φρούραρχο.Εκπροσωπεί την εκτελεστική εξουσία της δημόσιας τάξεως, είναι το όργανοτου Πασά.Θαυμάζει τον Μπαρμπαγιώργο για την παλικαριά του γιατί ο ίδιος δεν είναι τόσο πολύ γενναίος. Σε όλα σχεδόν τα έργα δέρνει τον Καραγκιόζη κατά βάθος όμως τον φοβάται για την πονηριά του.Είναι κουτός,απολίτιστος, βάρβαρος, βίαιος και επίμονος στην εντολή που έχει να εκτελέσει.

ΠΑΣΑΣ –ΒΕΖΙΡΗΣ: Ανώτατος Τούρκος αξιωματούχος και άρχοντας της πολιτείας.Αντιπροσωπεύει την τουρκική εξουσία και γενικά κάθε μορφή εξουσίας.Την επισημότητα του δηλώνει το σοβαρό κι αυστηρό του ύφος καθώς και ο στόμφος της ομιλίας του, με την βαθιά φωνή του.Η φιγούρα του τον παριστάνει επιβλητικό, μεγαλοπρεπή με πλούσιο ντύσιμο.Άλλοτε παρουσιάζεται μακρόθυμος, αξιοσέβαστος με αντίληψη δικαιοσύνης για τον λαό του. Στα ηρωικά έργα γίνεται σκληρός, τυραννικός και αιμοβόρος.

ΑΓΛΑΪΑ: Η γυναίκα του Καραγκιόζη.Σε παραστάσεις που ο σύζυγος της παντρολογιέται θεωρείται ότι είναι πεθαμένη.Σε μερικές παραστάσεις εμφανίζεται ατημέλητη, άσχημη και γλωσσοκοπάνα.Σε άλλες είναι η απλή γυναίκα που προσπαθεί να επιβιώσει και να φροντίσει την οικογένεια της.

ΚΟΛΛΗΤΗΡΗΣ:Ο πρωτότοκος γιος του Καραγκιόζη με τα ίδια φτωχικά μπαλωμένα ρούχα τα ξυπόλητα πόδια και την αιώνια πείνα.Ο Μίμαρος τον έπλασε κατ’ εικόνα και ομοίωση του πατέρα του.Είναι αυθάδης, παμπόνηρος και λαμβάνει πολλές φορές μέρος στις ανδραγαθίες του πατέρα του ενώ μεταξύ τους υπάρχει μια σχέση με παράξενες συγκρούσεις. ΣΚΟΡΠΙΟΣ:Ο δεύτερος γιος του Καραγκιόζη τον συναντάμε και με άλλο όνομα όπως Κοπρίτης.Φωτοκόπια του μεγαλύτερου αδερφού του τόσο στην εμφάνιση όσο και στον χαρακτήρα.Είναι υπερβολικά αυθάδης, υπερκινητικός και χρησιμοποιεί αστείες ατάκες.Υποδύεται τον κουτό ενώ αντίθετα είναι πανέξυπνος κι ετοιμόλογος, με αυτό τον τρόπο κερδίζει το γέλιο και την συμπάθεια του κοινού.

ΠΙΣΤΙΚΟΚΟΣ:ο μικρότερο μέλος της οικογένεια των Καραγκιοζοπουλαίων.Μιλάει με μια αστεία μπεμπεδίστικη γλώσσα, με την ιδιαιτερότητα των μικρών παιδιών .Σον συναντάμε επίσης και με διαφορετικό όνομα όπως Μιριγκόκος.

ΣΤΑΥΡΑΚΑΣ:Τύπος βγαλμένος από την αθηναϊκή κοινωνία του 1900.Είναι ο κουτσαβάκης του ταβερνείου εκείνης της εποχής μιλάει μάγκικα με την χαρακτηριστική αργκό. Φοράει καβουράκι και στο μακρύ του χέρι κρατάει κομπολόι.Είναι ψεύτης και καυχησιάρης, διηγείται ανύπαρκτες παλικαριές του, για να τον θαυμάζουν και να τον φοβούνται ενώ κατά βάθος είναι δειλός.

ΕΒΡΑΙΟΣ:Το όνομά του είναι Σολομών ή Σολομός όπως τον λέει ο Καραγκιόζης.Είναι ο τύπος εμπόρου από την Θεσσαλονίκη ή την Πόλη. Μιλάει εβραιοϊσπανικά και το τραγούδι του έχει ακατανόητα λόγια που δεν βγάζουν νόημα. Η φιγούρα του έχει μια επιπλέον άρθρωση στο λαιμό που δίνει μεγάλη ελαστικότητα και ευκινησία στο κεφάλι.Είναι πλούσιος κι αντιπροσωπεύει τη δύναμη του χρήματος, τσιγκούνης ,πονηρός και πανούργος όταν πρόκειται να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του.

ΒΕΖΥΡΟΠΟΥΛΑ:Η κόρη του Βεζίρη με όλα τα αξιώματα που της αρμόζουν.Όμορφη κοπέλα με πλούσια φορεσιά.Σε μερικές παραστάσεις εμφανίζεται πονηρή και υποκρίτρια.

ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ:Ο στρατηλάτης Αλέξανδρος μεταβάλλεται σε ένα μυθολογικό ήρωα που συγκεντρώνει τα χαρακτηριστικά πολλών μυθικών προσώπων.Είναι υπέροχος σε ήθος και δύναμη .Παρουσιάζεται στον ηπειρώτικο Καραγκιόζη και η παράδοση λέει ότι η παράσταση του θηρίου είναι παρμένη από το θρύλο του Αϊ Γιώργη και της βασιλοπούλας που ήταν αιχμάλωτη του δράκοντα. Επειδή ήταν αδύνατο να εμφανίσουν ένα άγιο στον μπερντέ χρησιμοποίησαν την μορφή ενός άλλου μυθικού ήρωα του Μέγα Αλέξανδρου.Το ντύσιμο κι ο οπλισμός του, είναι ένα κράμα της πανοπλίας των πολεμιστών της αρχαιότητας και των ρωμαιοβυζαντινών χρόνων. Τυπικά χαρακτηριστικά η περικεφαλαία. ο θώρακας, ο χιτώνας, κνημίδες στα πόδια και σανδάλια με δεσίματα στα σφυρά. Στο ένα χέρι κρατάει μπροστά στο στήθος ασπίδα και στο άλλο το κινητό χέρι, ένα μακρύ ακόντιο με ένα σταυρό στην κορυφή.Εμφανίζεται συχνά στην σκηνή σαν ο από μηχανής Θεός που θα δώσει λύση στα παθήματα των υπόλοιπων προσώπων του θεάτρου σκιών.

Τις παραπάνω εικόνες μπορείτε να τις εκτυπώσετε και να τις κατασκευάσετε, διαφορετικά μπορείτε να προσπαθήσετε να ζωγραφίσετε τις δικές σας. Με ένα ξυλάκι ή ένα καλαμάκι μπορείτε να τις κρατάτε για να παίζετε.

Πώς κατασκευάζουμε το δικό μας μπερντέ;

Υλικά: μια κούτα στο μέγεθος που θέλουμε ή κουτί παπουτσιών

ρυζόχαρτο ή λαδόκολλα

κόλλα ή σελοτέιπ

Κόβουμε το κουτί αφήνοντας το ανοιχτο απο τη μία μεριά και κολλάμε τη λαδόκολλα από την άλλη, όπως στην παρακάτω εικόνα. διακοσμούμε με χρώματα ή άλλα κομματάκια από χαρτόνια, όπως θέλουμε και είναι έτοιμο. Σβήνουμε τ αφώτα και ανάβουμε μια μικρή λάμπα και η παράσταση αρχίζει!