θΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ A3

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΗΜΕΡΑ

Η  Ανάσταση του Κυρίου είναι για τους Χριστιανούς το πέρασμα από τον θάνατο στη ζωή. Ως γεγονός  τίθεται πέρα από κάθε λογική ερμηνεία και κάθε φυσικό νόμο. Άλλωστε κανείς δεν το είδε και κανείς δεν το περιέγραψε. Ο Χριστός αναστήθηκε σύμφωνα με  τις Γραφές την τρίτη ημέρα από το Πάθος  Του. Η Ανάσταση του Χριστού δεν υπήρξε προσωπική Του υπόθεση, αλλά υπόθεση όλων μας. Με την Ανάστασή Του δίνει την ελπίδα της ανάστασης σε όλο το ανθρώπινο γένος. Η ανθρωπότητα, που κληρονόμησε το θάνατο από τον προπάτορα Αδάμ, λυτρώνεται. Εκείνο το ξημέρωμα της Μίας των Σαββάτων ο Νέος Αδάμ, ο Χριστός, απαλλάσσει τον άνθρωπο από την αρχέγονη φθορά της φύσης του, που του κληροδότησε η παρακοή του παλαιού Αδάμ. Η ανάσταση του ανθρωπίνου γένους δια του Ιησού Χριστού αποτυπώνεται στην ορθόδοξη αγιογραφία. Ο Χριστός εικονίζεται να πατά σταθερά πάνω σε δύο πεσμένα  και σταυροειδώς τοποθετημένα θυρόφυλλα, που είναι οι πύλες ου Άδη, και  να τραβά του πρωτόπλαστους, τον Αδάμ και την Εύα. Η έγερση των πρωτοπλάστων συμβολίζει τη σωτηρία της ανθρωπότητας. Η ένδοξη Ανάσταση  του Χριστού διαπερνά το κήρυγμα της Εκκλησίας. Όλη η ζωή, η λατρεία, η οργάνωση, η θεολογία της αρχίζουν και καταλήγουν στην Ανάσταση. Με αυτήν φανερώνεται η συντριβή των δυνάμεων του κακού, το γκρέμισμα των πυλών του Άδη και η κυριαρχία του Χριστού σε όλη την κτίση. Είναι το μεγάλο δώρο του Θεού στον άνθρωπο, η μεγαλύτερη χαρά που μπορεί να υπάρξει γι΄ αυτόν. Οι πιστοί μετά τη θλίψη των Παθών, φθάνουν να χαρούν την Ανάσταση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, καλούνται να μεταφέρουν το βαθύτερο νόημα του γεγονότος αυτού στη ζωή τους με τη συμμετοχή τους στις ακολουθίες της Εκκλησίας, που είναι Σώμα Χριστού.

ΜΕΓΑΛΟ ΣΑΒΒΑΤΟ

Η ΖΩΗ ΕΝ ΤΑΦΩ

Το Μεγάλο Σάββατο  εορτάζουμε την ταφή του Κυρίου, από τον Ιωσήφ και το Νικόδημο, και την κάθοδό  Του στον Άδη. Ο Άδης δεν μπορούσε να κρατήσει αιχμάλωτη την ψυχή ούτε ο θάνατος το σώμα  του Κυρίου και να το φθείρει, γιατί δεν ήταν σώμα και ψυχή ενός κοινού θνητού αλλά η ψυχή και το σώμα του Θεού που ενανθρωπίστηκε. Ο Χριστός κατά την παραμονή Του στον Άδη, κήρυξε στις αιχμάλωτες ψυχές την αλήθεια και  φώτισε με την παρουσία Του τα καταχθόνια. Έτσι νίκησε το Διάβολο κι απέδειξε πως είναι ο Κύριος της Ζωής και του θανάτου.

ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

ΣΗΜΕΡΟΝ ΚΡΕΜΑΤΑΙ ΕΠΙ ΞΥΛΟΥ…

ΤΗ Μεγάλη Παρασκευή φέρνουμε στη μνήμη μας τα φρικτά και σωτήρια  Πάθη του Κυρίου, τους εμπτυσμούς, τα ραπίσματα, τις ύβρεις και κυρίως τη Σταύρωση και το φρικτό Του Θάνατο. Οι ιεροί Ευαγγελιστές  περιγράφουν με τον πιο δυνατό τρόπο την εξέλιξη  του Θείου Δράματος. Το κλίμα της Εκκλησίας   κυριαρχείται από τη συντριβή, την κατάνυξη και την ευλάβεια των πιστών που συνοδεύουν ετούτη τη μέρα το «Νυμφίο» της Εκκλησίας στη σταύρωση. Ο Κύριος πέθανε εκούσια, την ώρα που Αυτός ήθελε. Γι΄ αυτό και φώναξε πως ήρθε το τέλος, γι αυτό και έγειρε το κεφάλι Του. Δεν πέθανε αδύναμος όπως όλοι οι άνθρωποι. Ο Μέγας Αθανάσιος γράφει στον  «Περί Ενανθρωπήσεως» Λόγο του: «αν κάποιος από εμάς , από φιλομάθεια,  ζητεί να μάθει, γιατί δεν πέθανε με άλλο τρόπο, αλλά με  το σταυρό, ας ακούσει ότι δε μας συνέφερε με κανέναν άλλο τρόπο παρά μόνον έτσι, και καλώς σταυρώθηκε ο Κύριος προς χάρη μας…γιατί μόνο  πάνω στο σταυρό πεθαίνει κανείς με απλωμένα χέρια.»[1] Τα ανοικτά χέρια του Ιησού αγκαλιάζουν όλους τους ανθρώπους και τους προσκαλούν στη σωτηρία. Ο καρφωμένος στο Σταυρό Κύριος εικονίζεται στην αγιογραφία με μια απέραντη ηρεμία και αξιοπρέπεια, σαν να κοιμάται. Το πρόσωπό Του φανερώνει την οδύνη για τη βλασφημία των ανθρώπων που έζησε, αλλά και την ελπίδα της ζωής. Οι τελευταίοι λόγοι του Κυρίου στο Σταυρό είναι κραυγή αγωνίας για την τραγωδία και τον εκφυλισμό του ανθρώπου αλλά και μαρτυρία ελπίδας ότι ο Θεός συγχωρεί το πλάσμα Του. Το ενδιαφέρον και η αγάπη για τη μητέρα Του, που τη εμπιστεύεται στον αγαπημένο μαθητή  Του   Ιωάννη, προσδιορίζει τη θέση της Θεοτόκου στην Εκκλησία. Την ενάτη ώρα διαδραματίζεται το τραγικότερο γεγονός στην ιστορία του κόσμου.  «Τετέλεσται» είναι η τελευταία κραυγή του Κυρίου πάνω στο Σταυρό την ώρα που παραδίνει το Πνεύμα Του. Η Εκκλησία είδε τα Πάθη  Του υπό το φως της Ανάστασης, ως πορεία προς τη Ζωή. Στον Όρθρο της Μεγάλης Παρασκευής, μέσα στην κατανυκτική λειτουργική ατμόσφαιρα της Εκκλησίας, οι πιστοί υποδεχόμαστε τον Σταυρωμένο Ιησού. Με ευλάβεια  ζούμε το Θείο Δράμα που ζωντανεύει εμπρός μας. «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου» ακούγεται το αντίφωνο και η Σταύρωση γίνεται για τους πιστούς παρούσα εμπειρία.

[1] Μ. Αθανασίου, Περί Ενανθρωπήσεως, 24-25 Β.Ε.Π.Ε.Σ. τ. 30 έκδ. Αποστολικής Διακονίας, Αθήνα 1962, σ. 94-95.

ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ

To  υπόμνημα του Όρθρου της Μεγάλης Πέμπτης, που διαβάζεται  στην Ακολουθία του Νιπτήρος το βράδυ της Μεγάλης Τετάρτης αναφέρει ότι  εορτάζουμε τέσσερα γεγονότα: τον Ιερό Νιπτήρα, το Μυστικό Δείπνο, την υπερφυή προσευχή και την προδοσία. Πριν το Δείπνο ο Χριστός έπλυνε συμβολικά τα πόδια των  μαθητών Του. Ήταν μια πράξη τελετουργική αλλά και συμβολική έκφραση ταπεινοφροσύνης. Στη διάρκεια  του Μυστικού Δείπνου παρέδωσε στους μαθητές αλλά και σε ολόκληρη την Εκκλησία τη Θεία Ευχαριστία. Η Θεία Ευχαριστία αποτελεί κορυφαίο γεγονός στη ζωή της Εκκλησίας. Στη συνέχεια ο Κύριος προσεύχεται. Ο ιδρώτας που τρέχει ακατάπαυστα από το πρόσωπό Του σαν σταγόνες αίματος  φανερώνει τον εσωτερικό αγώνα και την ανθρώπινη αγωνία  Του πριν το Πάθος. Η προσευχή Του δείχνει την αγάπη Του προς τον κόσμο, για τη σωτηρία  και την ανάσταση του  οποίου οδεύει προς το Σταυρό, ενώ συγχρόνως  φανερώνει τη σχέση αγάπης και υπακοής προς τον Πατέρα. Η αγωνία του Κυρίου  μπροστά στην επικείμενη θυσία αποδεικνύει την ανθρώπινη φύση Του. Ο λόγος Του  «ας μη γίνει το δικό μου θέλημα, αλλά το δικό Σου» δηλώνει την υποταγή της ανθρώπινης στη θεία  Φύση Του και αποτελεί, με το σύνολο της προσευχής, την ομολογία της θεότητάς  Του. Η  προδοσία του Ιούδα  αποδεικνύει τα ο μέγεθος  της αχαριστίας και αγνωμοσύνης  προς Εκείνον που στον δέχτηκε και τον αγάπησε, που θαυματούργησε, κήρυξε και  αποκάλυψε θείες αλήθειες μπροστά του. Ο Χριστός, ως αληθινός Θεός, γνωρίζει εκ τω προτέρων την προδοσία του μαθητή Του. Σε καμία όμως περίπτωση  ο Χριστός δεν ώθησε τον Ιούδα στην προδοσία. Αυτή υπήρξε προϊόν ελεύθερης απόφασης. Οι κατανυκτικοί ύμνοι της ημέρας σκιαγραφούν την τραγική μορφή του Ιούδα και οι πιστοί καλούνται να μην του μοιάσουν στη φιλαργυρία και στην άρνηση.

ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΤΑΡΤΗ

Στον Όρθρο της Μ. Τετάρτης, που ψάλλεται την Μεγάλη Τρίτη,  προβάλλεται η μύρωση των ποδιών του Κυρίου από την πόρνη και η ειλικρινής μετάνοιά της , σε αντίθεση με την προδοσία του Κυρίου από το μαθητή του Ιούδα στο Συνέδριο των Ιουδαίων[1].

Ο Ιούδας ξεκίνησε την πορεία του με άριστες προϋποθέσεις ως μαθητής του Κυρίου. Οι επιλογές του όμως τον καταδίκασαν. Η κακή χρήση του αυτεξουσίου που προσφέρει ο Θεός στον άνθρωπο, ως δώρο αγάπης και ελευθερίας, τον κατέδειξε ως τραγικό και  συγχρόνως μισητό πρόσωπο στην ανθρώπινη ιστορία. Γιατί πρόδωσε τον Κύριο; Υπάρχουν διάφορες θεωρίες. Γιατί ήταν φιλοχρήματος, γιατί ήταν απογοητευμένος από τον Κύριο, επειδή πίστευε σε έναν ισχυρό κοσμικό και όχι πνευματικό ηγέτη και οι προσδοκίες του διαψεύστηκαν. Αυτό που έχει σημασία είναι πως με το μυαλό σκοτισμένο οδηγήθηκε στην προδοσία και είχε άδοξο τέλος.

Η αμαρτωλή γυναίκα  με συντριβή και ταπείνωση συναισθάνεται το μέγεθος της αμαρτίας της. Κατευθύνεται προς τον  Κύριο και δείχνει έμπρακτα και  με τρόπο ταπεινό ότι μετανοεί και δέχεται τη συγχώρηση και τη σωτηρία. Ο Φαρισαίος με το μυαλό προσκολλημένο στους τύπους, αδυνατεί να συλλάβει τη δύναμη της ειλικρινούς μεταμέλειας, της ταπείνωσης και της συντριβής που οδηγεί στη σωτηρία. Η  υμνολογία της ημέρας προβάλλει τη μετάνοια της πόρνης ως δείγμα ελπίδας και την προδοσία του Ιούδα ως ένδειξη διαφθοράς της ψυχής  και παράδειγμα προς αποφυγήν. Την ημέρα αυτή ψάλλεται  και το γνωστό τροπάριο της Κασσιανής. Η Κασσιανή ήταν ευσεβής και λογία ποιήτρια και κακώς το όνομά της συνδέθηκε  με την αμαρτωλή  που αναφέρει στο έργο της.

[1] Λκ.7,36-50, Μτ.,Ιω.

ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΙΤΗ

Τη Μεγάλη Τρίτη η Εκκλησία μας  προβάλλει την παραβολή τω δέκα παρθένων[1], οι οποίες διακρίνονται μεταξύ τους σε μωρές και φρόνιμες, με κριτήριο την προετοιμασία και την εγρήγορση που δείχνουν σχετικά με την έλευση του Νυμφίου. Η παραβολή αυτή τονίζει την ετοιμότητα  που ο  κάθε πιστός οφείλει να   επιδεικνύει  προκειμένου   να υποδεχθεί τον ουράνιο Νυμφίο, τον Κύριο, όταν θα έρθει αιφνιδιαστικά, είτε τη στιγμή του θανάτου του είτε κατά τη Δευτέρα Παρουσία. To  δεύτερο διδακτικό θέμα που προβάλλεται την ημέρα αυτή είναι η   παραβολή των   ταλάντων[2]. Η παραβολή αυτή  περιγράφει τρεις τύπους ανθρώπων με διαφορετικές ικανότητες. Αυτός είναι και ο συμβολισμός των ταλάντων. Οι  ικανότητες αυτές μπορούν να αναπτυχθούν από όλους τους πιστούς , άλλοι όμως τις καλλιεργούν και άλλοι όχι. Ο  Κύριος με την παραβολή αυτή διδάσκει ότι η αμοιβή του κάθε πιστού συνδέεται με τη σωστή χρήση των θεϊκών δώρων, των ικανοτήτων μας, και μας καλεί να καλλιεργήσουμε και να αυξήσουμε τα χαρίσματα που μας έδωσε ο Θεός.

[1] Μτθ. 25,1-13.

[2] Μτθ. 25,14-30.

ΜΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ

Τη Μ. Δευτέρα η υμνολογία της Εκκλησίας μας προβάλλει δύο διδακτικά  γεγονότα: το πρώτο είναι το παράδειγμα της σωφροσύνης του Ιωσήφ[1] (υιού του Πατριάρχη Ιακώβ), που δεν υπέκυψε στις παρενοχλήσεις της Αιγύπτιας κυρίας του και στη συνέχεια διαχειρίστηκε με σύνεση την κρίση σιτοδείας που αντιμετώπισε. Ο Ιωσήφ θεωρείται από τους  Πατέρες  της Εκκλησίας  τύπος και προεικόνιση του Κυρίου. Όπως ο Ιωσήφ έτσι και ο Κύριος φθονήθηκε  από τους ομοφύλους του Ιουδαίους, πουλήθηκε από το μαθητή Του,  βασανίστηκε και παραδόθηκε στο σταυρό. Το δεύτερο γεγονός που προβάλλεται την ίδια ημέρα είναι η ξήρανση της  άκαρπης συκιάς[2]. Η συκιά αυτή της ευαγγελικής διήγησης συμβολίζει σε πρώτο επίπεδο την ιουδαϊκή συναγωγή  που, αν και τηρούσε τον τύπο, τις τυπικές δηλαδή υποχρεώσεις της απέναντι στο Νόμο, δεν είχε πνευματικούς καρπούς και γι΄ αυτό καταδικάστηκε  από τον Κύριο. Συμβολίζει όμως  και κάθε άνθρωπο που στερείται πνευματικών αρετών. Η Εκκλησία μας, φέρνοντας ενώπιόν μας το παράδειγμα της συκιάς, θέλει να μας προτρέψει σε αγώνες πνευματικούς για την απόκτηση  αρετών.

[1] Γεν. 37.

[2] Μτθ. 21, 18-22.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ

(ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟΣ Ο ΕΡΧΟΜΕΝΟΣ)

Την Κυριακή πριν το Πάσχα η Εκκλησία μας εορτάζει τη θριαμβευτική είσοδο του Κυρίου «μετά Βαΐων» στην πόλη της Ιερουσαλήμ. Η εορτή αυτή ονομάζεται Βαϊοφόρος και συμπεριλαμβάνεται στις δεσποτικές εορτές, στο Δωδεκάορτο. Έχει  δε άμεση σχέση με το θαύμα της ανάστασης  του Λαζάρου, γιατί η είσοδος του Κυρίου στην Ιερουσαλήμ έγινε ακριβώς μετά από αυτό το γεγονός, είχε δε θριαμβευτικό τόνο λόγω του ότι οι Ιουδαίοι εντυπωσιάστηκαν από το πρωτάκουστο   θαύμα[1]. Ο λαός της Ιερουσαλήμ πανηγύριζε για τον ερχομό του Κυρίου βλέποντας στο πρόσωπό Του τον πολιτικό και εθνικό λυτρωτή. Όμως παρά τις επευφημίες του για την έγερση του Λαζάρου και τις προσδοκίες του για έναν επίγειο βασιλιά δόξας, η είσοδος του Ιησού στην Ιερουσαλήμ γίνεται με βαθύτατη ταπείνωση. Αυτή ήταν και η διαφορά της εισόδου  του Χριστού στην πόλη με εκείνες των βασιλέων του κόσμου αυτού. Η Βασιλεία  του Κυρίου είναι βασιλεία αγάπης και ταπεινώσεως και δεν έχει σχέση με την εγκόσμια δόξα και νοοτροπία.  Αντίθετα με τις  προσδοκίες των Ιουδαίων η εξουσία Του δεν είναι κοσμική. Ως περιστατικά   τόσο η ανάσταση του Λαζάρου όσο και η θριαμβευτική είσοδος του Χριστού στην Ιερουσαλήμ μας διδάσκουν την ελπίδα της κοινής αναστάσεως όλων μας μαζί με τον Κύριο και την είσοδό Του στην καρδιά μας, εφόσον είναι καθαρή και έτοιμη να τον δεχθεί.

[1] Μτ. 21, 1-11, Μκ. 11, 1-11, Λκ. 19, 28-40, Ιω. 12, 12-16.

ΣΑΒΒΑΤΟ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ

Το τελευταίο Σάββατο πριν τη Μ. Εβδομάδα η Εκκλησία μας εορτάζει την ανάσταση του Λαζάρου. Η ανάσταση του Λαζάρου έχει μεγάλη και ειδική σημασία, η τοποθέτησή της δε στο συγκεκριμένο σημείο του εορταστικού κύκλου εξυπηρετεί διδακτικούς σκοπούς. Το συγκεκριμένο θαύμα του Χριστού είναι μία από τις τρεις αναστάσεις νεκρών που έκανε σε διάφορους χρόνους κατά τη διάρκεια της επίγειας παρουσίας Του. Το νόημα της ανάστασης αυτής είναι σημαντικό. Φανερώνεται με τον πλέον εντυπωσιακό τρόπο ότι από την πίστη στο Χριστό εξαρτάται η ανάσταση και η αιώνια ζωή, που καλούμαστε να ζήσουμε ως χριστιανοί. Ο Κύριος μας προσφέρει τη βεβαιότητα της ανάστασης όλων, δικαίων και αδίκων ενώπιον του Θεού. Πώς: με την πίστη  στη δική Του Ανάσταση,  που  ενισχύεται με τη συμμετοχή  στα μυστήρια της Εκκλησίας Tου, που είναι και  Εκκλησία και όλων των πιστών Του, ζωντανών και νεκρών.