Η φτώχεια διώχνει τα παιδιά από το σχολείο

1.  Οι επίσημες διακηρύξεις περί «συμμετοχής όλου του πληθυσμού σχολικής ηλικίας στις βασικές εκπαιδευτικές διαδικασίες του εννιά­χρονου υποχρεωτικού σχολείου» και περί «ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων» απέχουν κατά πολύ από την πραγματικότητα. Γιατί; Γιατί είναι φανερό πια ότι, όπως και πολλά άλλα ανθρώπινα δικαιώ­ματα, έτσι και το δικαίωμα στην εκπαίδευση προϋποθέτει την ύπαρ­ξη άλλων δικαιωμάτων, χωρίς τα οποία η άσκηση του καθίσταται αδύ­νατη από το δικαιούχο. Τα στοιχεία που προκύπτουν από έρευνα αποκαλύπτουν τον κόσμο της ανισότητας στην εκπαίδευση ακόμη και σήμερα, στο λυκαυγές του 21ου αιώνα.

2.  Αν παρακολουθήσει κανείς την πορεία του μαθητικού πληθυσμού από την εγγραφή του στην Α' τάξη του Γυμνασίου ως την έξοδο του -Γ Γυμνασίου-, θα διαπιστώσει ότι χιλιάδες μαθητές «χάνονται» σ' αυτή την πορεία. Π.χ., ενώ για το σχολικό έτος 1998-1999 γράφηκαν (στην Α' τάξη του Γυμνασίου 131.000 παιδιά, τρία χρόνια αργότερα, στην Γ' Γυμνασίου, βρέθηκαν λιγότεροι κατά 19.000. Αν αφαιρέσου­με από αυτόν τον αριθμό ένα ποσοστό μαθητών, που παρουσιάζονται μόνιμα στα μαθητολόγια ως εγγραφέντες και μη φοιτήσαντες, τότε -με τους πιο μετριοπαθείς υπολογισμούς- μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι στα στοιχεία της τελευταίας απογραφής πληθυσμού -2001- θα κα­ταγραφούν περίπου 150.000 νέοι 15-24 ετών, οι οποίοι δεν θα έχουν ολοκληρώσει την εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, παρ' όλο που στη δεκαετία του 1990 βρίσκονταν σε σχολική ηλικία.

3.  Σε ποιες όμως περιοχές συγκεντρώνονται τα υψηλότερα ποσοστά εγκατάλειψης του σχολείου; Ποιοι εκπροσωπούνται στη στρατιά των παιδιών που εγκαταλείπουν πρόωρα τη σχολική αίθουσα; Σύμφωνα με την έρευνα, τα μεγαλύτερα ποσοστά μαθητικής διαρροής από την υποχρεωτική εκπαίδευση συγκεντρώνονται σε ορισμένες περιοχές. Γεγονός που «αιχμαλωτίζει» το εκπαιδευτικό τους μέλλον στην προ­οπτική της παραγωγής και αναπαραγωγής του αναλφαβητισμού.

4.  Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά των παραπάνω περιοχών; Ου­σιαστικά ομαδοποιούνται σε δύο κατηγορίες: Σε περιφερειακούς νο­μούς, κατά βάση αγροτικούς και οικονομικά στερημένους, που έχουν το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων τους χωρίς απολυτήριο τριτάξιου γυμνασίου. Στα οικονομικά, κοινωνικά και εκπαιδευτικά αυτά χαρακτηριστικά έρχεται να «βαρύνει», στην περίπτωση των νομών Ροδό­πης και Ξάνθης, η εγκατάλειψη του σχολείου μετά το δημοτικό της πλειονότητας των μειονοτικών μαθητών, που αποτελούν το μισό περίπου του συνολικού μαθητικού πληθυσμού. Παράλληλα, επειδή ο πα­ράγων φτώχεια συντελεί σημαντικά στην πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου και στην εκπαιδευτική αποστέρηση, μαζί με χιλιάδες παιδιά των απομακρυσμένων και των αγροτικών περιοχών βρίσκονται και χιλιάδες παιδιά των υποβαθμισμένων αστικών περιοχών. Παιδιά οικογενειών με χαμηλό ή μη τακτικό εισόδημα. Παιδιά με αγράμματους γονείς. Παιδιά μεταναστών, προσφύγων, τσιγγάνων.

5 Στην απόφαση για εγκατάλειψη του σχολείου ο οικονομικός πα­ράγων είναι καθοριστικός. Οι μαθητές αυτοί έχοντας την αγωνία της επαγγελματικής τους αποκατάστασης -αφού το επάγγελμα αποτελεί τη μοναδική πηγή εισοδήματος- και παράλληλα ζώντας με τις συσσωρευμένες ενδείξεις της κακής επίδοσης τους και με φιλοδοξίες προσαρμοσμένες στην αντικειμενική πραγματικότητα, εξαναγκάζο­νται σε παραίτηση.

6    Η δεύτερη κατηγορία αναφέρεται στις περιοχές με υψηλούς δείκτες τουριστικής ανάπτυξης. Είναι γνωστό ότι τα Ιόνια Νησιά, τα Δωδε­κάνησα και η Κρήτη θεωρούνται από τις αναπτυγμένες τουριστικά περιοχές. Οικονομικά αναπτυγμένες -τουλάχιστον όσον αφορά τα εισοδήματα των κατοίκων. Παρ' όλο όμως που η τουριστική ανάπτυξη θεωρείται ότι ευνοεί τη διεκδίκηση καλύτερης εκπαίδευσης, όλα τα ερευνητικά στοιχεία αποδεικνύουν ότι ο τουρισμός λειτούργησε ανταγωνιστικά προς την εκπαίδευση χιλιάδων νέων αυτών των πε­ριοχών.

7 Όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι: τα παιδιά που αποκλείονται από το σχολείο, στη συντριπτική πλειονότητα τους, προ­έρχονται από τα φτωχά αγροτικά στρώματα του πληθυσμού, ενώ πολ­λά απ' αυτά βρίσκουν στον τουρισμό δυνατότητα απασχόλησης. [532]

Κ. Τσαρουχάς, Το ΒΗΜΑ, 16/6/2002

1.  α)  Γράψτε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κύριου μέρους. β) Χωρίστε το κείμενο σε νοηματικές ενότητες και δώστε πλαγιότιτλο σε καθεμιά.

ΝΕΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ  (2013-2017) ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΤΟΥ ΙΕΠ (Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής) για τη μαθητική διαρροή μπορείτε να δείτε εδώ.

Παρακάτω παραθέτω ένα ενδεικτικό διάγραμμα από την έρευνα του ΙΕΠ.  Σε ποιες περιοχές περιορίστηκε περισσότερο η μαθητική διαρροή από το 2000 έως το 2014; 

Δείτε και συγκριτικά στοιχεία μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών ως το 2007

___________________________________________________________________________________________________

  Φακιόλας, Αίτια ..Αντιμετώπιση Αναλφαβητισμού

 ΜΟΡΦΕΣ ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΥ

Ο ορισμός της UNESCO (27.11.1978) που αποδέχεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (1987) κατατάσσει ως «αναλφάβητα τα άτομα που δεν είναι ικανά να διαβάσουν και να γράψουν κατανοώντας μια απλή και σύντομη έκθεση γεγονότων σχετική με την καθημερινή τους ζωή». Δεν έχουν δυνατότητα να γράψουν μία επιστολή, να συμπληρώσουν ένα έντυπο, να διαβάσουν ένα λογαριασμό ή έναν τηλεφωνικό κατάλογο (Μ. Παπαδόπουλος, 1990, σ. 69). Μορφές αναλφαβητισμού είναι:

α. Ο οργανικός αναλφαβητισμός προσδιορίζεται ως πλήρη στέρηση στοιχειωδών γνώσεων γραφής, ανάγνωσης, βασικών αριθμητικών πράξεων και κατανόησης απλών μορφών προφορικού λόγου σε θέματα της καθημερινής ζωής.

β. Ο λειτουργικός αναλφαβητισμός ορίζεται ως απώλεια της ικανότητας ενός ατόμου, που έχει παρακολουθήσει την υποχρεωτική εκπαίδευση, να κατανοεί με επάρκεια τον προφορικό και γραπτό λόγο, να διατυπώνει με σαφήνεια τη σκέψη του, να κάνει αφαιρετικούς συνειρμούς, να αναπτύσσει κριτική σκέψη, να εκμεταλλεύεται ευκαιρίες για βελτίωση των γνωστικών του δεξιοτήτων (ΕΕΚ, UNESCO, 1987).

γ. Με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας οι ενήλικες απειλούνται διαρκώς από τον τεχνολογικό ή ψηφιακό αναλφαβητισμό, καθώς δεν μπορούν να χειριστούν ή δεν διαθέτουν πόρους για να προμηθευτούν ηλεκτρονικές, ψηφιακές ή ηλεκτρικές συσκευές βελτιώνοντας έτσι τις προσωπικές και επαγγελματικές τους δεξιότητες