Ενημερώθηκε στις 1 Μαρτίου, 2023
Παραδοσιακή και μοντέρνα ποίηση
Ο υπερρεαλισμός υπήρξε χωρίς αμφιβολία το μακροβιότερο αλλά και το πιο σημαντικό από τα πρωτοποριακά κινήματα και επηρέασε σε πολύ μεγάλο βαθμό την καλλιτεχνική έκφραση του 20ού αιώνα σε όλους τους τομείς. Είναι, άλλωστε, και το μόνο κίνημα που εξαπλώθηκε σε ολόκληρο σχεδόν τον κόσμο και παρά τις αρχικές αντιδράσεις, είχε τελικά τεράστια απήχηση. Γενικά, ο υπερρεαλισμός διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο σκέψης του σύγχρονου ανθρώπου: μας έκανε πολύ πιο δεκτικούς σε κάθε πειραματισμό, έδωσε σημαντική θέση στο χιούμορ και την ελευθερία του πνευματικού ανθρώπου, συμφιλίωσε κατά κάποιο τρόπο το όνειρο με την πραγματικότητα, το υποσυνείδητο με τη λογική και τη φαντασία με την καλλιτεχνική οργάνωση, ανανεώνοντας την ανθρώπινη έκφραση (από την άλλη πλευρά, βέβαια, καταργώντας οριστικά κάθε περιορισμό έδωσε ίσως την εντύπωση ότι η καλλιτεχνική δημιουργία είναι κάτι πολύ απλό και εύκολο, πράγμα που ασφαλώς και δεν αληθεύει).
Ο υπερρεαλισμός είναι και το μόνο από τα πρωτοποριακά κινήματα που είχε σημαντική επιρροή στη νεοελληνική λογοτεχνία, ιδιαίτερα από το 1935 και μετά. Υιοθετήθηκε από σημαντικούς ποιητές όπως ο Εμπειρίκος, ο Εγγονόπουλος, ο Γκάτσος και ο Ελύτης στις πρώτες του συλλογές.
Μέτρο
Ομοιοκαταληξία
Ενημερώθηκε στις 21 Φεβρουαρίου, 2024
Διονύσιος Σολωμός
Ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του Σολωμού.
Μπορείτε να επιλέξετε ανάμεσα σε :
I. 10ΛΕΠΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ --> ΕΔΩ
II. 25ΛΕΠΤΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΔΙΕΥΤΙΚΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ --> ΕΔΩ
III. ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΜΙΑΜΙΣΗΣ ΩΡΑΣ ΠΕΡΙΠΟΥ, ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΙ ΔΡΑΜΑΤΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ, ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΜΕ ΤΟΝ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΑΠΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΥΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ.-> ΕΔΩ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ
ΑΚΟΥΣΤΕ μελοποιημένα αποσπάσματα των Ελεύθερων Πολιορκημένων από τον συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο --> εδώ
( άλλα τραγούδια του συνθέτει που σίγουρα έχετε ακούσει είναι τα "Μαλαματένια λόγια", "Παραπονεμένα λόγια", "Ζαβαρακατρανέμια", "Πότε θα κάνει ξαστεριά" , " Αγρίμια κι αγριμάκια μου", "Χίλια μύρια κύματα" "Τα λόγια και τα χρόνια" --> επιλέξτε από εδώ το αντίστοιχο τραγούδι , Νο 10, 6, 2, 9, 15, 20, 11)
ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ Α΄ "Το χάραμα επήρα / Του Ήλιου το δρόμο..." . Εκτός από τη μελοποίηση του Μαρκόπουλου, μπορείτε να ακούσετε εδώ και το απόσπασμα μελοποιημένο από τον Χρ. Λεοντή [ τραγουδά η Νένα Βενετσάνου]
0:08:15 * ΑΚΡΑ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΣΙΩΠΗ [ΝΙΚΟΣ ΞΥΛΟΥΡΗΣ] [ Δείτε στον Τοίχο, στην ανάρτηση για τα ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ και δύο ακόμη ασκήσεις πάνω στους στίχους του Σολωμού]
1:08:44 * ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ [ΝΙΚΟΣ ΞΥΛΟΥΡΗΣ] Εδώ μετά το πεζό και τους τελευταίους στίχους του αποσπάσματος του βιβλίου μας (σελ. 229), ο Ξυλούρης τραγουδά τους στίχους του "Πειρασμού" , όπως τους δούλεψε ο Σολωμός στο Γ΄ Σχεδίασμα του έργου του (σελ. 242) . Παραθέτω παρακάτω τους στίχους.
ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ Β΄ (απαγγέλει η Ειρήνη Παπά)
Η ωραιότης της φύσης, που τους περιτριγυρίζει, αυξαίνει εις τους εχθρούς την ανυπομονησία να πάρουν τη χαριτωμένη γη, και εις τους πολιορκημένους τον πόνο ότι θα τη χάσουν.
Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη,
Η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι·
Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κραίνει·
Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει.
ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ Γ' (τραγουδά ο Νίκος Ξυλούρης)
«Ο Πειρασμός»
Έστησ' ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη,
Κι η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκιά της ώρα,
Και μες στη σκιά που φούντωσε και κλει δροσιές και μόσχους
Ανάκουστος κιλαϊδισμός και λιποθυμισμένος.
Νερά καθάρια και γλυκά, νερά χαριτωμένα, 5
Χύνονται μες στην άβυσσο τη μόσχοβολισμένη,
Και παίρνουνε το μόσχο της, κι αφήνουν τη δροσιά τους,
Κι ούλα στον ήλιο δείχνοντας τα πλούτια της πηγής τους,
Τρέχουν εδώ, τρέχουν εκεί, και κάνουν σαν αηδόνια.
Έξ' αναβρύζει κι η ζωή σ' γη, σ' ουρανό, σε κύμα. 10
Αλλά στης λίμνης το νερό, π' ακίνητο 'ναι κι άσπρο,
Aκίνητ' όπου κι αν ιδείς, και κάτασπρ' ως τον πάτο,
Mε μικρόν ίσκιον άγνωρον έπαιξ' η πεταλούδα,
Που 'χ' ευωδίσει τς ύπνους της μέσα στον άγριο κρίνο.
Αλαφροΐσκιωτε καλέ, για πες απόψε τι 'δες· 15
Νύχτα γιομάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια!
Χωρίς ποσώς γης, ουρανός και θάλασσα να πνένε,
Ουδ' όσο κάν' η μέλισσα κοντά στο λουλουδάκι,
Γύρου σε κάτι ατάραχο π' ασπρίζει μες στη λίμνη,
Μονάχο ανακατώθηκε το στρογγυλό φεγγάρι, 20
Κι όμορφη βγαίνει κορασιά ντυμένη με το φως του.
Γιάννης Μαρκόπουλος, Ειρήνη Παπά, Νίκος Ξυλούρης, Τάσος Χαλκιάς
ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ Γ' (σελ. 240) ακρόαση --> εδώ 
Μητέρα, μεγαλόψυχη στον πόνο και στη δόξα,
Κι αν στο κρυφό μυστήριο ζουν πάντα τα παιδιά σου
Με λογισμό και μ' όνειρο, τι χάρ' έχουν τα μάτια,
Τα μάτια τούτα, να σ' ιδούν μες στο πανέρμο δάσος,
Που ξάφνου σου τριγύρισε τ' αθάνατα ποδάρια
(Κοίτα) με φύλλα της Λαμπρής, με φύλλα του Βαϊώνε!
Το θεϊκό σου πάτημα δεν άκουσα, δεν είδα,
Ατάραχη σαν ουρανός μ' όλα τα κάλλη πόχει,
Που μέρη τόσα φαίνονται και μέρη 'ναι κρυμμένα·
Αλλά, Θεά, δεν ημπορώ ν' ακούσω τη φωνή σου,
Κι ευθύς εγώ τ' Ελληνικού κόσμου να τη χαρίσω;
Δόξα 'χ' η μαύρη πέτρα του και το ξερό χορτάρι.
(Η Θεά απαντάει εις τον ποιητή και τον προστάζει να ψάλει την πολιορκία του Μεσολογγίου).
Ενημερώθηκε στις 15 Μαρτίου, 2023
Κωστής Παλαμάς
Διαβάστε εδώ για τον ποιητή Κωστή Παλαμά (Από το σχολικό βιβλίο Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, σελίδα 104 , Ενότητα 6 )
ΕΝΟΤΗΤΑ 6 : Η νεότερη περίοδος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (1880-1930)............................ 81
α) Η Νέα Αθηναϊκή Σχολή και η ηθογραφία (1880-1922).......................................................... 81
β) Η ποίηση μέχρι το 1930........................................................................................ 104
Ενημερώθηκε στις 27 Μαρτίου, 2023
Σημεία στίξης
| ΑΠΟΣΙΩΠΗΤΙΚΑ
Σχολική Γραμματική (Σ. Χατζησαββίδη) Κεφ. 3.3. "Η στίξη" Για να δηλωθεί παράλειψη λόγου είτε γιατί μπορεί να εννοηθεί εύκολα από τον αναγνώστη Χρησιμοποιούνται επίσης, μέσα σε αγκύλες ( […] ), όταν παραλείπεται μέρος, πολύ ή λίγο, ενός κειμένου άλλου συγγραφέα ή πηγής που παρατίθεται σε εισαγωγικά. Οι σημειούμενες τελείες είναι πάντα τρεις. |
**** ΠΙΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Εισαγωγικά « » χρησιμοποιούνται:
Σημ. Τα εισαγωγικά είναι περιττά σε λέξεις που τυπώνονται με γράμματα διαφορετικού ρυθμού. Π.χ. Α) Έλεγε τα πρόβατα πράτα, το ρούχο σκτι … Β) Έλεγε τα πρόβατα «πράτα», το ρούχο «σκτι» … |
Ως σχόλιο, χρησιμοποιούνται δηλώνοντας:
α) μεταφορική χρήση μιας λέξης του κειμένου: Γερή «γροθιά» δέχτηκε ο αθλητισμός προχθές την Κυριακή από τη δράση ταραχοποιών στοιχείων στα γήπεδα.
β) ειρωνεία : Ο υπεύθυνος έφτασε στο χώρο με τη «συντροφιά» αστυνομικών δυνάμεων.
γ) αποστασιοποίηση του γράφοντος από τα γραφόμενα, απαξίωση μιας έννοιας: Περιορισμένα «κέρδη» άφησε στο λαό μας η μεταναστευτική πολιτική που ακολούθησε ως τώρα.
δ) αμφισβήτηση: Έτσι, οι ντόπιοι πληθυσμοί σ' αυτές τις χώρες του πλανήτη, έπεσαν θύματα της απληστίας των «πολιτισμένων» λευκών.
ε) έμφαση: Αρχίζω την κάθε μέρα μου προφέροντας τη λέξη «Ελευθερία»
ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ
| Σχολική Γραμματική (Σ. Χατζησαββίδη) Κεφ. 3.3. "Η στίξη" Η παρένθεση σημειώνεται : για να περιλάβει μια λέξη ή μια φράση που επεξηγεί ή συμπληρώνει τα προηγούμενα και η οποία θα μπορούσε να παραλειφθεί χωρίς να αλλάξει το συνολικό νόημα της περιόδου, π.χ. Οι θεωρητικές επιστήμες (Φιλοσοφία, Θεολογία, Νομική κ.ά.) αντιδιαστέλλονται προς τις θετικές. |
Πιο αναλυτικά :
ΔΙΠΛΗ ΠΑΥΛΑ
| Σχολική Γραμματική (Σ. Χατζησαββίδη) Κεφ. 3.3. "Η στίξη" Η διπλή παύλα σημειώνεται : για να δηλωθεί ότι η λέξη ή η φράση που βρίσκεται ανάμεσα στις παύλες έχει παρενθετικό νόημα και πρέπει να διαβαστεί σε χαμηλότερο τόνο, π.χ. Ο μαύρος χρυσός –το πετρέλαιο– ακριβαίνει συνεχώς. |
ΠΡΟΣΟΧΗ! Σύγκριση παρένθεσης και διπλής παύλας
Η παρένθεση και η διπλή παύλα έχουν παρόμοια λειτουργία. Όμως τα σχόλια της παρένθεσης θα μπορούσαν να παραλειφθούν χωρίς να αλλάξει το συνολικό νόημα ενώ της διπλής παύλας θεωρούνται πιο σημαντικά ώστε να μην μπορούν να παραλειφθούν χωρίς να αλλοιωθεί το συνολικό νόημα της περιόδου.
Ενημερώθηκε στις 22 Νοεμβρίου, 2022
Λειτουργία ερωτημάτων
Ενδεικτική απάντηση στο 2ο υποερώτημα (ΚΕΙΜΕΝΟ 3. "Αγώνας για τη διατήρηση της ποιότητας της γλώσσας)
2ο υποερώτημα: Ποιον ρόλο έχει η πρώτη ερώτηση στην δεύτερη παράγραφο του Κειμένου 3 στην αλληλουχία και σύνδεση των νοημάτων [[[ ΠΡΟΣΟΧΗ! Το ερώτημα εστιάζει συγκεκριμένα στο ρόλο της ερώτησης στη σύνδεση κι όχι σε όλες τις λειτουργίες της ερώτησης]] (μονάδες 5); Ποιο νόημα εισάγουν οι άλλες τρεις ερωτήσεις στη συνέχεια της ίδιας παραγράφου (μονάδες 5);
Απάντηση :
Η 2η παράγραφο του Κειμένου ξεκινά με ένα ερώτημα άμεσο, που έχει ρόλο μεταβατικό. Ενισχύει τη συνοχή των νοημάτων και βοηθάει το συντάκτη του Κειμένου 1 να παρουσιάσει με ενάργεια τη θέση του. Ακολουθούν άλλα τρία άμεσα ερωτήματα που έχουν στόχο να διασαφηνίσουν τη θέση του και να εξηγήσουν τα προβλήματα σχετικά με την έλλειψη ποιότητας στη χρήση της Ελληνικής γλώσσας. Επομένως, και αυτά βοηθούν στην αλληλουχία των νοημάτων, εφόσον μετά τις τρεις ερωτήσεις ο συντάκτης προχωρά στην απάντησή τους, ώστε να επεξηγήσει και να διευκρινίσει το πρόβλημα της Ελληνικής γλώσσας.
Ενημερώθηκε στις 22 Νοεμβρίου, 2022
Χρήση ρηματικών προσώπων
α΄ πληθυντικό πρόσωπο :
-- Το βίωμα αποκτά συλλογικότητα · ο πομπός εντάσσει τον εαυτό του μέσα σε ένα ευρύτερο σύνολο ατόμων, π.χ. στους ακροατές του, γίνεται «ένα με αυτούς», μιλάει «μαζί με αυτούς και γι’ αυτούς» // δημιουργεί "γέφυρες επικοινωνίας" μαζί τους και έτσι πετυχαίνει να τους ευαισθητοποιήσει κατά τον καλύτερο και πιο αποτελεσματικό τρόπο..., να τους περάσει άμεσα το μήνυμα... και ενδεχομένως να τους πείσει...
π.χ. (από το κείμενό μας "Μητρικής γλώσσης εγκώμιον") : Τέλος, ακόμη και προκειμένου για τη μητρική γλώσσα δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε όλη τη ζωή μας, από την ώρα που γεννιόμαστε μέχρι βαθέος γήρατος, διατελούμε μονίμως «μαθητές» τής μητρικής μας γλώσσας, η δε κατάκτησή της σ' ένα απαιτητικό επίπεδο είναι πάντα «έργο ζωής».
-- Ο πομπός μιλάει εκπροσωπώντας κάποια «ομάδα», στην οποία ανήκει ( π.χ. κάποιο πολιτικό κόμμα...) και έτσι ο λόγος του αποκτά ευρύτερη διάσταση, καθολικότητα, μεγαλύτερη αποδοχή... και ίσως και εγκυρότητα...
--- Η επικοινωνία γίνεται πιο ζωντανή και πιο άμεση.
Η ίδια λειτουργία με άλλη διατύπωση (Από Κριτήρια ΙΕΠ νέου συστήματος ) :
Η χρήση του α’ πληθυντικού προσώπου πολλαπλασιάζει τα πρόσωπα που συμμετέχουν στη συλλογική προσπάθεια αλλά και εμπλέκει συναισθηματικά τον αναγνώστη, που βρίσκει και αυτός τον εαυτό του σε αυτό το σύνολο.
Ενδεικτική απάντηση στο 3ο υποερώτημα (ΚΕΙΜΕΝΟ 3. "Αγώνας για τη διατήρηση της ποιότητας της γλώσσας)
3ο υποερώτημα: Στις δύο τελευταίες παραγράφους του Κειμένου 3 ο συγγραφέας χρησιμοποιεί κυρίως πρώτο πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο. Να δικαιολογήσεις αυτή την επιλογή (μονάδες 10) και να εντοπίσεις τη διαφορά ύφους σε σχέση με την πρώτη παράγραφο (μονάδες 5).
Απάντηση :
Στις δύο τελευταίες παραγράφους του Κειμένου χρησιμοποιείται α΄ πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο από τον συντάκτη. Αυτό γίνεται γιατί εντάσσει και τον εαυτό του στην ίδια χορεία με τους αναγνώστες, δημιουργεί οικείο και άμεσο ύφος λόγου. Άλλωστε, ως πανεπιστημιακός δάσκαλος συναισθάνεται την κοινή ευθύνη για τη διδασκαλία των μηχανισμών της Ελληνικής γλώσσας.
Ωστόσο, στην πρώτη παράγραφο του Κειμένου , όπου ο συντάκτης θέλει να εκθέσει το πρόβλημα με αντικειμενικότητα και ουδέτερο ύφος λόγου, χρησιμοποιεί γ΄ ρηματικό πρόσωπο. Με αυτόν τον τρόπο, επιτυγχάνει να παρουσιάσει το γλωσσικό ζήτημα πιο αντικειμενικά, αποστασιοποιημένα. Είναι φανερή η διαφοροποίηση του ύφους λόγου ανάμεσα στην πρώτη και στις άλλες δύο παραγράφους του Κειμένου. Με αυτήν ο συγγραφέας επιθυμεί να διαφοροποιηθεί η θέση του (2η, 3η παράγραφος) από την άποψη που διατυπώνεται (1η παράγραφος) ότι υπάρχουν κίνδυνοι για τη γλώσσα μας.
Ενημερώθηκε στις 15 Μαρτίου, 2023
Εφηβεία : μια αξέχαστη διαδρομή
Κείμενο της Μαρίας Δεσποτίδου
Μια αξέχαστη διαδρομή
Η εφηβεία ως μείξη συναισθημάτων
Εφηβεία …
Εάν έπρεπε να περιγράψω με λίγες λέξεις αυτήν την περίοδο θα έλεγα μία μείξη συναισθημάτων.
Εφηβεία είναι να κάθεσαι με ξεγνοιασιά το καλοκαίρι και να βλέπει τα άστρα, να κοιτάς το φεγγάρι και να ονειρεύεσαι μια μέρα να το φτάσεις.
Να τρέχεις πάνω στην ακρογιαλιά,
να γράφεις συνθήματα στην άμμο
και να παίζει με τα κύματα.
Να σκέφτεσαι πως πρέπει να ευχαριστηθείς αυτές τις καλές μέρες πριν τις αφήσεις να φύγουν
να κλείνεις τα μάτια και να ανυπομονείς για ένα μέλλον γεμάτο εμπειρίες,
να κάνεις όνειρα,
να θέτεις στόχους,
να ακούς μουσική ό,τι κι αν κάνεις
να ψιθρίζεις του στίχους
και να χορεύεις ασταμάτητα στο ρυθμό.
Εφηβεία είναι να αναζητάς κάποια άτομα τόσο διασκεδαστικά που να κάνουν τις χειρότερες μέρες το ίδιο αξέχαστες και όμορφες
να σου δίνουν δύναμη να συνεχίσεις,
και να μην σταματάς να χαμογελάς.
Είναι αυτές οι χωρίς νόημα συζητήσεις και το ασταμάτητο γέλιο.
Εφηβεία είναι να έχεις ανάγκη για πολλές αγκαλιές, κατανόηση, αγάπη
Είναι η διαδρομή που κανένα βήμα δεν θα είχε την ίδια αξία αν δεν ήταν αυτοί οι άνθρωποι κομμάτι της.
Από τη μία η ανεμελιά , η ξεγνοιασιά, η ελπίδα και η χαρά
και από την άλλη η συναισθηματική αδιέξοδος,
η αναζήτηση της ταυτότητας,
η ανάγκη για αυτογνωσία,
ο φόβος για το ο,τιδήποτε.
Από την μία αναζητούμε έναν τρόπο που θα παγώσει τον χρόνο ,
Ενώ από την άλλη ανυπομονούμε για ένα καινούριο μέλλον.
Θέλουμε επιτέλους να φύγει η καταιγίδα και να ‘ρθει το ουράνιο τόξο.
Από τη μια η αναζήτηση νοήματος, η απογοήτευση από την κατάσταση του κόσμου, μια ζωή συννεφιασμένη με αδιέξοδο ουρανό,
αλλά από την άλλη γεμάτη χρώμα, καθαρό φως, φρεσκάδα, αγνότητα, εφορία δίχως σύνορα ουρανός.
Εφηβεία είναι η δύναμη των συναισθημάτων.
Είναι οι βραδιές που κλαις και είσαι στενοχωρημένος, αλλά δεν ξέρεις τον λόγο ενώ την επόμενη ημέρα ξυπνάς με ένα χαμόγελο.
Εφηβεία είναι η νίκη της επιθυμίας για περιπέτεια ενάντια στον πόθο για μια ήσυχη ζωή.
Είναι η συνεχής προσπάθεια για να κατακτήσεις αυτό που θέλεις.
Είναι η παιδιάστικη όρεξη για εκείνο που πρόκειται να έρθει.
Εφηβεία είναι η περίοδος που ο χτύπος της καρδιάς στέλνει μηνύματα ελπίδας, θάρρους, χαράς, δύναμης.
Τότε που … μια καρδιά φωνάζει
«Μη σταματάς να εκμεταλλεύεσαι κάθε στιγμή, ο χρόνος περνάει, δεν γυρίζει πίσω. Μην τα παρατάς! Μη σταματάς να χαμογελάς! »
Οι μέρες φεύγουν βιαστικά….
Ένας νέος αληθινός κόσμος πλησιάζει,
το παραμύθι αρχίζει να ξεθωριάζει.
Τα ερωτήματα ξεκινάνε…
Θα τα καταφέρουμε;
Θα παλέψουμε;
Θα βγούμε νικητές;
Ενημερώθηκε στις 15 Μαρτίου, 2023
Τάσος Λειβαδίτης (1921-1988)
| Από το σχολικό βιβλίο "Ιστορία της Ν.Ε.Λογοτεχνίας" , σ. 146 ή εδώ
1) Κοινωνική ποίηση: Ανάμεσα στους ποιητές που περιέγραψαν με αμεσότητα και ρεαλισμό το «σκηνικό» της εποχής ξεχωρίζει ο Τάσος Λειβαδίτης (1921-1988), κύριος εκπρόσωπος της Πρώτης Μεταπολεμικής Γενιάς, που με τους στίχους του εκφράζει τη φρίκη από την εφιαλτική μνήμη των αδικαίωτων θυσιών. Ο Λειβαδίτης ξεκίνησε από την κοινωνική καταγγελία για να ασχοληθεί αργότερα με πιο προσωπικά θέματα. Δημοσιογράφος και έχοντας σπουδάσει νομικά, ο ποιητής εξορίστηκε για τις πολιτικές του ιδέες (1947-1951). Στην ποίηση εμφανίστηκε το 1952 με δύο εκτενή ποιήματα που τον έκαναν αμέσως γνωστό, τα «Μάχη στην άκρη της νύχτας» και «Αυτό το αστέρι είναι για όλους μας». Στα 1953 κέρδισε το πρώτο βραβείο ποίησης στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ νεολαίας στη Βαρσοβία με το ποίημα «Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου». Το έργο κατασχέθηκε από την ελληνική λογοκρισία και έγινε αιτία να δικαστεί ο ποιητής το 1955 στο Πενταμελές Εφετείο. Ο ποιητής υπερασπίστηκε από το εδώλιο την ουσία της τέχνης του και αθωώθηκε πανηγυρικά: (…) Δεν δικάζομαι για κανένα συγκεκριμένο αδίκημα, αλλά γι' αυτήν την ίδια την ποιητική μου ιδιότητα (…). Προσπάθησα να δείξω τη φρίκη και την αθλιότητα που επισωρεύει ο πόλεμος, να δείξω τη δραματική πείρα δύο παγκόσμιων πολέμων και τα εκατομμύρια ξύλινους σταυρούς που φύτεψαν στη γη, σκόρπισαν όμως και τους σπόρους για μια πλούσια άνθιση της μεταπολεμικής λογοτεχνίας (…). Από την «Απολογία» του Τάσου Λειβαδίτη
Ακολούθησαν οι συλλογές Ο άνθρωπος με το ταμπούρλο (1956), Οι τελευταίοι (1966), Νυκτερινός επισκέπτης (1972) και άλλες. Ο ποιητής τιμήθηκε με Β΄ και Α΄ κρατικό βραβείο ποίησης για τις συλλογές του Βιολί για μονόχειρα (1976) και Εγχειρίδιο Ευθανασίας (1979) αντίστοιχα. Μετά το θάνατό του εκδόθηκε η συλλογή Τα χειρόγραφα του φθινοπώρου. |
Ποιήματα του Τάσου Λειβαδίτη : Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
Απαγγελία από τον ποιητή του ποιήματος της φωτοτυπίας --> εδώ
Μελοποιημένη ποίηση / τραγούδια του Τάσου Λειβαδίτη --> Youtube και Λειβαδίτης - μελοποιημένα ΤRΑΝSFER και εδώ (Δραπετσώνα)
Κριτικά κείμενα για ΛΕΙΒΑΔΙΤΗ
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν’ αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκιο.
Θα βγεις στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα
ματώσουν απ’ τις φωνές
το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες — μα ούτε βήμα πίσω.
Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων
Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζεις την αδικία.
Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.
Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια
αφίνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις πολιτείες
μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα
αύριο οι άνθρωποι θα χάνουνται στη νύχτα του πολέμου
έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς
εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω απ' τις οβίδες.
Δεν έχεις καιρό
δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί ν’ αφίσεις τη μάνα σου, την αγαπημένη
ή το παιδί σου.
Δε θα διστάσεις.
Θ’ απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου
θ’ απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι
για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο.
Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις κι ούτε θα φοβηθείς.
Το ξέρω, είναι όμορφο ν’ ακούς μια φυσαρμόνικα το βράδι,
να κοιτάς έν’ άστρο, να ονειρεύεσαι
είναι όμορφο σκυμένος πάνω απ’ το κόκκινο στόμα της αγάπης σου
να την ακούς να σου λέει τα όνειρά της για το μέλλον.
Μα εσύ πρέπει να τ’ αποχαιρετήσεις όλ’ αυτά και να ξεκινήσεις
γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου, για όλα τ’ άστρα, για όλες τις λάμπες και για όλα τα όνειρα
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί να σε κλείσουν φυλακή για είκοσι ή και περισσότερα χρόνια
μα εσύ και μες στη φυλακή θα θυμάσαι πάντοτε την άνοιξη,
τη μάνα σου και τον κόσμο.
Εσύ και μες απ’ το τετραγωνικό μέτρο του κελλιού σου
θα συνεχίζεις τον δρόμο σου πάνω στη γη.
Κι’ όταν μες στην απέραντη σιωπή, τη νύχτα
θα χτυπάς τον τοίχο του κελλιού σου με το δάχτυλο
απ’ τ’ άλλο μέρος του τοίχου θα σου απαντάει η Ισπανία.
Εσύ, κι ας βλέπεις να περνάν τα χρόνια σου και ν’ ασπρίζουν τα μαλλιά σου
δε θα γερνάς.
Εσύ και μες στη φυλακή κάθε πρωί θα ξημερώνεσαι πιο νέος
Αφού όλο και νέοι αγώνες θ’ αρχίζουνε στον κόσμο
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
θα πρέπει να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό.
Αποβραδίς στην απομόνωση θα γράψεις ένα μεγάλο τρυφερό γράμμα στη μάνα σου
θα γράψεις στον τοίχο την ημερομηνία, τ’ αρχικά του ονόματός σου και μια λέξη: Ειρήνη
σα να ’γραφες όλη την ιστορία της ζωής σου.
Να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό
να μπορείς να σταθείς μπροστά στα έξη ντουφέκια
σα να στεκόσουνα μπροστά σ’ ολάκαιρο το μέλλον.
Να μπορείς, απάνω απ’ την ομοβροντία που σε σκοτώνει
εσύ ν’ ακούς τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων που τραγουδώντας πολεμάνε για την ειρήνη.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
[πηγή: Τάσος Λειβαδίτης, Ποίηση, Κέδρος, Αθήναι 21979, σ. 121-124]
Ενημερώθηκε στις 22 Φεβρουαρίου, 2023
Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας : 9 Φεβρουαρίου
Από το 2017 και κάθε χρόνο η 9η Φεβρουαρίου έχει καθιερωθεί και γιορτάζεται ως η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, συνδεδεμένη με την ημερομηνία θανάτου (9 Φεβρουαρίου 1857) του Εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού. [...]
Στο μακρό της ταξίδι στο χρόνο η ελληνική γλώσσα εξαπλώθηκε και συρρικνώθηκε, εξελίχθηκε και μετασχηματίστηκε, δάνεισε και δανείστηκε, απέκτησε ποικιλίες και κοινές μορφές, διχάστηκε και δίχασε με τις καταστάσεις της διγλωσσίας και του γλωσσικού ζητήματος, όμως πάντοτε αποτελούσε το όχημα του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής ταυτότητας. Από τις μυκηναϊκές πινακίδες της Γραμμικής Γραφής Β στα σημερινά greeklish και τη γλώσσα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, από τα ομηρικά έπη στα ακριτικά και τα δημοτικά τραγούδια, από το αρχαίο δράμα στον ελληνικό κινηματογράφο, από τη λυρική ποίηση στο ρεμπέτικο και το λαϊκό τραγούδι, από την Ελληνιστική Κοινή και τη γλώσσα της εκκλησιαστικής παράδοσης στις ντοπιολαλιές και στις διαλεκτικές ποικιλίες στην Κύπρο, στην Μικρά Ασία και στην Κάτω Ιταλία, η ελληνική γλώσσα ήταν και είναι ο βασικός φορέας της ταυτότητας των απανταχού Ελλήνων και το σημαντικότερο κομμάτι του υλικού και άυλου πολιτισμού μας. [...]
Πηγή : ΕΚΠΑ
Βίντεο της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του Υπουργείου Εξωτερικών για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Ελληνικής Γλώσσας
Ελληνικές Λέξεις στο Διεθνές Λεξιλόγιο
Ενημερώθηκε στις 22 Φεβρουαρίου, 2023
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
Το σύνολο του έργου του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη σε ψηφιακή μορφή καθώς και μελέτες γι' αυτό δημοσιεύονται στον ιστότοπο της Εταιρείας Παπαδιαμαντικών Σπουδών .
Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο το διήγημα "Το Χριστόψωμο"
Αντιγράφω εδώ απόσπασμα από το σχολικό βιβλίο "Ιστορία της Ν.Ε. Λογοτεχνίας" για τον Παπαδιαμάντη
Η νεότερη περίοδος της Ν.Ε.Λογοτεχνίας : 1ο --> Η νέα Αθηναϊκή σχολή και η ηθογραφία (1880-1922)
Μια σημαντική πνευματική φυσιογνωμία της περιόδου αποτέλεσε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911), που χρησιμοποίησε την καθαρεύουσα για τις εκτενείς περιγραφές του, ενώ για τους διαλόγους του το ιδίωμα της Σκιάθου, της ιδιαίτερης πατρίδας του. Ο Παπαδιαμάντης, γιος ιερέα και τρίτο από τα έξι παιδιά μιας φτωχής οικογένειας, έζησε μια ζωή γεμάτη στερήσεις. Ξεκίνησε γράφοντας μυθιστορήματα: Η μετανάστις (1879-80), Οι έμποροι των εθνών (1882-83), Η γυφτοπούλα (1884), σύμφωνα με τα πρότυπα των ιστορικών μυθιστορημάτων, για να στραφεί τελικά στο ηθογραφικό διήγημα, το οποίο καλλιέργησε για μια εικοσιπενταετία. [...] Από το έργο του ξεχωρίζουν τα σκιαθίτικα διηγήματα, μερικά από τα οποία αναγνωρίστηκαν ως αριστουργήματα της πεζογραφίας μας. Οι ήρωές του, ταπεινοί βοσκοί, κοπέλες, εμποράκοι, ηλικιωμένες χήρες, ναύτες και καπετάνιοι ιστιοφόρων πλοίων, συγκροτούν έναν κόσμο στον οποίο συνυπάρχουν η καλοσύνη, η αθωότητα αλλά και η κακία και ο φθόνος. Η γλώσσα του, προσωπική και ιδιότυπη, είναι επηρεασμένη από τη γλώσσα της εκκλησίας και της υμνογραφίας. Στα διηγήματά του χρησιμοποιεί το ρεαλισμό για να απεικονίσει έναν κόσμο σκληρό, που υποφέρει από τη φτώχεια και τη δυστυχία. Σε πολλά όμως από αυτά επικρατούν τα λυρικά στοιχεία και ποιητές όπως ο Ελύτης έχουν κάνει λόγο για τη «μαγεία του Παπαδιαμάντη».
Ανάμεσα στα εκλεκτά του διηγήματα συγκαταλέγεται «Το μοιρολόγι της φώκιας», όπου θαυμάζει κανείς τις σκηνοθετικές ικανότητες του συγγραφέα.
Από τα διηγήματά του ξεχωρίζουν τα «Στο Χριστό στο Κάστρο», «Όνειρο στο κύμα», «Ο ρεμβασμός του Δεκαπενταύγουστου», «Τα ρόδινα ακρογιάλια». Το πιο πολυσυζητημένο έργο του όμως είναι η Φόνισσα (1903).
Υπόθεση της Φόνισσας: Η Χαδούλα, η λεγόμενη Φράγκισσα ή Φραγκογιαννού, ανακεφαλαιώνοντας τη ζωή της βλέπει ότι τίποτε άλλο δεν έκανε παρά να υπηρετεί τους άλλους. Σκλάβα των γονιών, του συζύγου της και τώρα των παιδιών και των εγγονών της, έφτασε στο σημείο του παραλογισμού και άρχισε «να ψηλώνει ο νους της». Αποτέλεσμα ήταν να πνίγει μικρά κορίτσια, πιστεύοντας ότι έτσι απαλλάσσει τα ίδια και τις οικογένειές τους από τη φτώχεια και τα βάσανα. Στο τέλος η ηρωίδα πνίγεται στην προσπάθειά της να ξεφύγει από τους χωροφύλακες που την καταδιώκουν, «εις το ήμισυ του δρόμου μεταξύ θείας και ανθρώπινης δικαιοσύνης».
Με ωμό τρόπο, που ξεπερνά το ρεαλισμό και φτάνει στο νατουραλισμό, ο συγγραφέας περιγράφει τις σκηνές των φόνων. Ταυτόχρονα, με ιδιαίτερη λεπτομέρεια ψυχογραφεί τη φόνισσα και τις ψυχολογικές της διακυμάνσεις, δείχνοντας πως η διαταραχή της την οδηγεί να πιστεύει ότι οι πράξεις της είναι θέλημα Θεού.
[Διαβάστε όλη τη Φόνισσα --> εδώ ή
αποσπάσματα (με επεξηγήσεις ιδιωματικών κ.ά. λέξεων) το σχολικό βιβλίο της Β΄Λυκείου --> εδώ
Δείτε την ταινία --> εδώ (τη Φραγκογιαννού υποδύετε η ηθοποιός Μαρία Αλκαίου, που υποδύεται και την κυρά Επιστήμη στην ταινία "Η τιμή της αγάπης" )
Δημοσιεύτηκε στις 21 Ιανουαρίου, 2023
.
Δημοσιεύτηκε στις 21 Ιανουαρίου, 2023
.
Δημοσιεύτηκε στις 21 Ιανουαρίου, 2023