ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ΣΤΗΝ ΛΑΡΙΣΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

 

 

Η ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΗ ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: Οι οικισμοί της Αρχαιότερης Νεολιθικής (6000-5000 π.Χ.) που έρχονται στο φως είναι : το Σέσκλο, η Άργισσα (Δέντρα Λάρισας), η Οτζάκι Μαγούλα (Δέντρα), η Νεσσωνίς, η Πύρασος, η Μαγουλίτσα (Καρδίτσας), το Κεφαλόβρυσο (Τρικάλων), η Μεγάλη Βρύση Τυρνάβου, κ.ά. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς τους οικισμούς, κυρίως του νομού της Λάρισας, είναι κτισμένοι με πλίνθους (πηλό), πολλές φορές ωμό ή με κλαδιά ή καλάμια. Η πλειοψηφία των οικισμών βρίσκονται σε χαμηλό υψόμετρο, κοντά σε ποτάμι ή λίμνη ή στην πεδιάδα και πολύ πιο λίγοι σε μέτρια υψώματα ή σε κοιλάδες (ρέματα). Οι κάτοικοι της εποχής, όπως φαίνεται από τα ευρήματα, είχαν ήδη εξημερώσει βόδια, πρόβατα και γουρούνια, και ασχολούνταν με τη γεωργία. Τα πέτρινα εργαλεία που ήρθαν στο φως είναι κυρίως μαχαίρια, αξίνες, βάσεις για σφεντόνες, υφαντικά σφοντύλια, κ.ά., ενώ βρέθηκαν και οστέινες βελόνες. Κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής γίνονται και οι πρώτες προσπάθειες κατασκευής πήλινων αγγείων. Στην περιοχή του κάμπου της Λάρισας βρέθηκαν τέτοια χοντροφτιαγμένα αγγεία με διακόσμηση από χαραματιές ή νυχιές. Όμως πραγματικά αριστουργήματα, για τα δεδομένα εκείνης της μακρινής εποχής, είναι τα ειδώλια, με πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα αυτό που βρέθηκε στην Οτζάκι Μαγούλα. Αυτά τα ειδώλια δεν χρησιμοποιούνταν για ταφικά κτερίσματα, όπως στη ΝΝ Εποχή και έπειτα, διότι δεν βρέθηκε κανένα σε τάφο. Όλα έχουν βρεθεί σε ερείπια κατοικιών και, κατά συνέπεια, φαίνεται ότι εξυπηρετούσαν λατρευτικό ή αποτρεπτικό σκοπό ή ακόμα απλώς διακοσμητικό ρόλο. Ο μεγάλος αρχαιολόγος Χρ. Τσούντας (1902) και ο νεότερος Δ. Θεοχάρης (1956-1968), ανέσκαψαν τον αρχαιολογικό χώρο του Σέσκλου που θεωρήθηκε ο χαρακτηριστικότερος οικισμός-δείγμα της Μέσης Νεολιθικής Εποχής (ΜΝ 5000-4000 π.Χ.). Άλλες χαρακτηριστικές θέσεις-κλειδιά της ίδιας εποχής είναι οι οικισμοί στη Τζάνη Μαγούλα των Σοφάδων και στο Τσαγγλί της Ερέτριας Φαρσάλων. Οι οχυρώσεις των περισσότερων πολισμάτων της περιόδου και τα μέγαρα των ακροπόλεών τους μαρτυρούν τον υψηλό βαθμό του πολιτισμού της Θεσσαλίας εκείνη την πανάρχαια εποχή. Μετά τα μέσα αυτής της ιστορικής περιόδου, περίπου το 4400-4300 π.Χ., μεγάλες καταστροφές σημειώθηκαν από φωτιά, άγνωστο για ποιο λόγο, και η σκαπάνη των αρχαιολόγων το επιβεβαίωσε και στο Σέσκλο και στο Τσαγγλί. Συνηθισμένα ευρήματα γι’ αυτή την εποχή είναι ειδώλια, γυναικείας κυρίως μορφής, συνήθως με βρέφος στην αγκαλιά και σπανιότερα ανδρικές μορφές καθισμένες σε θρόνο ή μορφές ζώων. Άλλα ευρήματα είναι οι πολλές λίθινες σφραγίδες με σταυροειδή ή μαιανδρικά σχήματα. Η κεραμική στη Θεσσαλία αρχίζει να γνωρίζει άνθιση και προϊόντα της βρίσκονται σε όλη την έκταση της θεσσαλικής λεκάνης.