ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΠΙΑ….

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΣ ΕΔΩ!!!

Τα παλιά χρόνια κάθε νοικοκύρης έπρεπε να έχει στο σπίτι του όλα τα απαραίτητα για να κάνει τις δουλειές του. Γεωργικά και οικιακά εργαλεία ήτανε, όπως και σήμερα, απαραίτητα για τις καθημερινές ασχολίες. Πολλά από αυτά πλέον δεν υπάρχουν και έχουν αντικατασταθεί με πιο σύγχρονα.

 Λύχνος

Ο λύχνος στο λυχνοστάτη. Ο λύχνος αποτελούσε το φωτιστικό καθημερινής χρήσης στο χωριό, ενώ το επισημότερο ήταν η λάμπα πετρελαίου. Σε δύσκολες καιρικές συνθήκες χρήσιμο φωτιστικό ήτανε το φανάρι, ενώ σε ειδικές συνθήκες, χρησιμοποιούσαν πυροφάνι.

2. Λάμπα πετρελαίου

Ο επίσημος φωτισμός τα χρόνια του 1950-60 γινόταν με τέτοιες λάμπες. Τα δυο ακραία μοντέλα είχαν ειδική προέκταση, από όπου μπορούσε να κρεμιέται στον τοίχο. Η λάμπες αυτής της τεχνολογίας έχουν, όπως και οι σημερινές αντίστοιχες, μια περιστρεφόμενη βίδα, που ανεβοκατεβάζει το φιτίλι, αυξομειώνοντας αντίστοιχα το φωτισμό. Και μιας και εκείνα τα χρόνια, οι πηγές μηχανικού θορύβου ήτανε ανύπαρκτες, ο ρομαντισμός στη σιγαλιά της νύχτας επέτρεπε τις γνωστές μεν, εγκαταλελειμμένες δε, καντάδες.

ΑΡΟΤΡΟ

Πριν την ανακάλυψη του αρότρου η καλλιέργεια της γης ήταν μια εξαιρετικά επίπονη δουλειά, διότι το έδαφος έπρεπε να σκαφτεί με μεγάλο κόπο με σκαλιστήρια, πριν από το φύτεμα του σπόρου. Σε πολλές κοινωνίες η λαϊκή παράδοση αποδίδει την εμφάνιση του αρότρου σε κάποιο θεό ή θεόπνευστο βασιλιά.

Η ανάπτυξη του αρότρου μπορεί να χρονολογηθεί από τη λίθινη εποχή. Τότε ήταν ένα απλό εργαλείο, κάτι παραπάνω από ένα διχαλωτό βραχίονα που κατέληγε σε ένα αιχμηρό άκρο, το υνί. Υπάρχουν αποδείξεις ότι τα πρώτα άροτρα χρησιμοποιήθηκαν στην Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία περίπου το 4000 π.Χ. Οι εικόνες δείχνουν ζευγάρια βοδιών να έλκουν το άροτρο, είναι πιθανόν αρχικά να σερνόταν από τον άνθρωπο.

Λόγω των διαφορετικών ειδών των εδαφών στη Μεσόγειο Θάλασσα, στη Μεσοποταμία, στην Αίγυπτο και στην προϊστορική Ευρώπη, είχαν διαδοθεί και διαφορετικοί τύποι αρότρων (όπως το aratrum και το ard). Στη Μεσοποταμία έγινε μια τροποποίηση με μια κατακόρυφη τρύπα στο υνί, στην οποία έμπαινε ένα χωνί και χύνονταν οι σπόροι τη στιγμή του οργώματος. Οι Ρωμαίοι πρόσθεσαν τη σπάθη ή μαχαίρι, μπροστά από το υνί, το οποίο έσχιζε το έδαφος. Το 10ο αιώνα εμφανίστηκε ο βαρύς τύπος carruca, ο οποίος έφερε ένα "φτερό" που έσπρωχνε πέρα το σκαμμένο έδαφος, από την ίδια μεριά (συνήθως από δεξιά). Σημαντικότερες αλλαγές έγιναν από τους Ολλανδούς το 17ο αιώνα, προσθέτοντας μεταλλικά μέρη και βελτιώνοντας το σχεδιασμό προκειμένου να αυξηθεί η απόδοση του οργώματος με λιγότερη ενέργεια από άλογα και περισσότερη δεξιοτεχνία στο χειρισμό τους (τύπος Rotherham).

Με τη βιομηχανική επανάσταση άρχισε να χρησιμοποιείται περισσότερος σίδηρος και o Τζέιμς Σμολ το 1760 κατασκεύασε το πρώτο άροτρο από χυτοσίδηρο. Η σημασία της χύτευσης και γενικότερα της βελτίωσης των μεταλλικών τμημάτων του άροτρου ήταν η εμφάνιση ανταλλακτικών, η μαζική παραγωγή και η επέκταση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων σε δυσκολότερα ως τότε εδάφη. Γύρω στο 1850 εμφανίστηκαν τα πρώτα ατμοκίνητα τρακτέρ για την έλκυση των αρότρων.

Σύγχρονα άροτρα

Τα σύγχρονα άροτρα διατίθενται σε πολλούς τύπους, ανάλογα με το είδος και την έκταση του εδάφους, την καλλιέργεια, την αντοχή τους σε εμπόδια. Επίσης γίνεται επιλογή του τύπου και του αριθμού των υνίων (π.χ. σε σχήμα σμίλης ή ρόμβου), την ύπαρξη ή όχι υδραυλικής υποβοήθησης στο άροτρο. Διακρίνεται επίσης ο τύπος του σταθερού και αναστρέψιμου άροτρου.

Η σκάφη

Σε διάφορα μέρη της Ελλάδας η σκάφη έχει διαφορετική αξία και σημασία. Πολλές γυναίκες ίδρωναν στις αστικές περιοχές πλένοντας στην σκάφη σαν πλύστρες με αμοιβή, για να θρέψουν την οικογένειά τους.

Στα μέρη μας το πλύσιμο δεν χρησιμοποιούσε την παραδοσιακή σκάφη της εικόνας, αλλά την πετρόκτιστη γούρνα δίπλα από κάθε πηγάδι που βγάζαμε πόσιμο νερό. Παράλληλα, στην κτιστή πέτρινη γούρνα μπορούσαν οι γυναίκες να πλένουν τα ρούχα της οικογένειας. Πολλές φορές, πιο μερακλήδικες κατασκευές ήταν οι σκαλιστές πετρόγουρνες σε μεγάλη μονοκόμματη πέτρα, με επίπεδο πυθμένα και επικλινές το ένα πλευρικό τοίχωμα για να τρίβουν οι νοικοκυρές τα ρούχα.

Η ξύλινη σκάφη σπανιότερα χρησίμευε για πλύσιμο, μα ήταν απαραίτητο εργαλείο για τον ζυμωτό, Έπρεπε να φιταχτεί στη σκάφη το αλεύρι, να ανεπιαστεί το προζύμι και να γίνει ο ζυμωτός, δηλαδή το ζυμάρι, 30-50 οκάδες, από όπου παίρνοντας κομμάτια τα έπλαθαν στο σοφρά σε καρβέλια έτοιμα για φούρνισμα. Μετά το τέλος του ζυμωτού η σκάφη πλενόταν και κρεμιόταν από ένα μεγάλο καρφί στον τοίχο, περιμένοντας τον επόμενο ζυμωτό. Για να διατηρείται η σκάφη καθαρή, φρόντιζαν κρεμώντας την το άνοιγμα της να κοιτάζει προς τον τοίχο, ώστε να μην λερώνεται. Αυτή η θέση ήταν η θέση μπρούμυτα, ενώ όταν την χρησιμοποιούσαμε τη γυρίζαμε ανάσκελα.

ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ

Ο νερόμυλος είναι η πρώτη μηχανή παραγωγής έργου που κατασκεύασε ο άνθρωπος με τη χρήση φυσικής, ήπιας και ανανεώσιμης πηγής ενέργειας. Με τη δύναμη που δημιουργεί η πτώση του νερού από ψηλά ή η ροή του και με τη βοήθεια του τροχού, εφεύρεση που άλλαξε την ανθρώπινη ιστορία, κινήθηκαν απλές και στη συνέχεια πολύπλοκες μηχανές. Με τον νερόμυλο και την βοήθεια της μυλόπετρας επίσης άλεθαν το αλεύρι. Η ιστορία του νερόμυλου αρχίζει με την νερομηχανή, που αναφέρεται χωρίς λεπτομέρειες σε επιγραφές των Σουμερίων.

Περιγραφή νερόμυλου γίνεται και από τον Στράβωνα όπου αναφέρεται ως «υδραλέτης».Βρισκόταν κατά την παράδοση στα Κάβειρα , στο παλάτι του Μιθδιδάτη ΣΤ' του Ευπάτορα βασιλιά του Πόντου όπου το  64 π.Χ. τον είδαν οι Ρωμαίοι κατακτητές. Ο Βιτρούβιος στο έργο του περί αρχιτεκτονικής τον περιγράφει, ενώ ο Πλίνιος τον αναφέρει ως νέα μηχανή.

Ο αριθμός των νερόμυλων από τους οποίους σώζονται ίχνη ξεπερνά τις 20.000 στην Ελλάδα. Μετά την επανάσταση του 1821 στα όρια του τότε ελληνικού κράτους βρέθηκαν 6.000 νερόμυλοι, από τους οποίους 5.500 περιήλθαν στο δημόσιο, κατά τα ¾ καταστραμμένοι.

Όταν διάβαζαν με το λυχνάρι …..

Στα χωριά του νησιού η ΔΕΗ έφερε το ηλεκτρικό κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’60. Μέχρι τότε όλα τα σπίτια φωτίζονταν με τα λυχνάρια και τις λάμπες πετρελαίου. Ήταν αντικείμενα απαραίτητα σε κάθε σπίτι. Οι νεότεροι δεν τα γνωρίζουν, ίσως παραξενευτούν κιόλας με αυτά τα παράξενα οικιακά αντικείμενα που φώτιζαν τα σπίτια προτού έρθει το ηλεκτρικό. Τώρα βρίσκονται μόνο στα λαογραφικά μουσεία.

Στο φως τους διάβασαν πολλοί διαπρεπείς επιστήμονες των περασμένων γενιών. Κεντήθηκαν, πλέχτηκαν και γνέθηκαν προικιά, ειπώθηκαν ιστορίες και παραμύθια στα παιδιά.

Το λυχνάρι λειτουργούσε με λάδι και φυτίλι φτιαγμένο από μπαμπάκι. Το φως που έδινε, ήταν λιγοστό και υπήρχε διάχυτη η μυρωδιά του καμένου λαδιού στο χώρο.

Αντίθετα η λάμπα ήταν για την εποχή της ένα τέλειο φωτιστικό σώμα. Διαθέτει το κάτω μέρος, το «δοχείο» – συνήθως γυάλινο- μέσα στο οποίο έμπαινε το πετρέλαιο, και τη «Μηχανή» που βίδωνε πάνω σ’ αυτό το δοχείο, και που περνούσε ενδιάμεσα μέσα από μια σχισμή το βαμβακερό φυτίλι το οποίο με μια ροδέλα, το ανεβάζεις και το κατεβάζεις, ανάλογα με το πόσο φωτεινή θέλεις να είναι η φλόγα. Το φυτίλι είχε την μια άκρη του βυθισμένη στο πετρέλαιο. Δεν μπορούσες να σηκώσεις το φυτίλι πολύ, γιατί ζεσταίνονταν με τη φλόγα το λαμπογιάλι. Ήταν το πιο ευαίσθητο σημείο της λάμπας και μπορούσε πολύ εύκολα από τη θερμοκρασία να σπάσει.

Βασική προϋπόθεση για τη σωστή λειτουργία της λάμπας ήταν το λαμπογιάλι να είναι πεντακάθαρο. Στην αντίθετη περίπτωση η λάμπα κάπνιζε και μαύριζε όλο το γυαλί.

Στα καφενεία του χωριού υπήρχαν πολύ μεγαλύτερες λάμπες και το φως που παρείχαν ήταν κάπως… αξιοπρεπές.
Τόσο τα λυχνάρια όσο και τις λάμπες της κρεμούσαν στον τοίχο σε σημείο που να φωτίζουν καλύτερα το χώρο, αλλά και για ασφάλεια.

Αργαλειός

Παλιά η οικιακή υφαντική ήταν αναγκαία και τροφοδοτούσε την οικογένεια με ύφασμα για τα ρούχα τους αλλά και τα ρούχα του σπιτιού, όπως χαλιά, φλοκάτες και κουβέρτες. Εδώ στα βουνά τού Ζαγορίου η πρώτη ύλη ήταν βεβαίως το πρόβειο μαλλί, το οποίο οι γυναίκες επεξεργαζόταν από την αρχή ως το τέλος μόνες τους κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες και τον χειμώνα ύφαιναν.

Σήμερα πια η ανάγκη αυτή δεν υπάρχει αλλά η ανάγκη για δημιουργία, ηρεμία και αυτοσυγκέντρωση ολοένα αυξάνεται, οπότε πιστεύω πως θα υπάρχει λίγος χώρος και για τον αργαλειό στο μέλλον!

ΣΙΔΕΡΟ ΜΕ ΚΑΡΒΟΥΝΑ

Την εποχή που το ηλεκτρικό ρεύμα δεν είχε μπει ακόμα στις ζωές μας οι περισσότερες δουλειές μέσα στο σπίτι απαιτούσαν πολλαπλάσιο κόπο και χρόνο σε σχέση με σήμερα.

Μια από τις πλέον κοπιαστικές ήταν το σιδέρωμα. Οι νοικοκυρές χρησιμοποιούσαν μια βαριά σιδερένια κατασκευή με κούφιο εσωτερικό και ίδιο σχήμα με το σύγχρονο ηλεκτρικό σίδερο σιδερώματος.Κάποιοι το έλεγαν βαποράκι, λόγω του σχήματος του μπροστά, που μοιάζει με πλώρη από καράβι.Αυτό το σίδερο λειτουργούσε με κάρβουνα που έπαιρναν από το τζάκι ή τη σόμπα. Κι αν το χειμώνα τα κάρβουνα αφθονούσαν, το καλοκαίρι έπρεπε ν' ανάψουν φωτιά επί τούτου, ή να περιμένουν την ώρα του μαγειρέματος για να πάρουν από την παραστιά τους.Γέμιζαν το εσωτερικό του, το άφηναν να πυρώσει λίγο και μετά, με πολύ προσοχή, σιδέρωναν. Το σιδέρωμα γινόταν με εναλλαγή κινήσεων πάνω στο ύφασμα αλλά και στον αέρα. Οι γυναίκες πατούσαν το σίδερο στο ρούχο και μετά το πήγαιναν πέρα δώθε ώστε με το ρεύμα που έκαναν από την κίνηση τους να φουντώνουν τα κάρβουνα στο εσωτερικό του και να μη σβήνουν. Κι επειδή οι κινήσεις αυτές ήταν απότομες για να μη "βγάλουν" το χέρι τους, κι έχουν ατύχημα, τοποθετούσαν το ελεύθερο χέρι κάτω από τη μασχάλη του χεριού που κρατούσε το σίδερο κι έτσι το συγκρατούσαν γερά.

Έχει ενδιαφέρον επίσης να πούμε πως ακόμα και τότε τα σίδερα, παρότι όλα λειτουργούσαν με κάρβουνο και είχαν φτιαχτεί από σίδερο, είχαν κάποιες λεπτομέρειες που τα έκαναν πιο ακριβά ή πιο φθηνά.Διακοσμητικά, όπως η λαβή για να κλείνει το σίδερο, το χερούλια για να το πιάνεις αλλά και η βάση που πατούσε, για να μην κάψει το σημείο που το άφηναν, έκαναν τη διαφορά και προσδιόριζαν την αξία της συσκευής.Όταν τα βαριά αυτά σίδερα αντικαταστάθηκαν από τη ηλεκτρικά και πολλοί τα αξιοποίησαν ως διακοσμητικά στα σπίτια τους.

Χτες το πρωί, η Σόνια , μια γάτα από μία γειτονιά της Λάρισας έσωσε ολόκληρη την γειτονιά από τις φωτιές που άναψε ο γείτονας! Αφού είδε τις φλόγες προσπάθησε να τις σβήσει μόνη της! Όταν δεν τα κατάφερε προσπάθησε να ενημερώσει κάποιον ώστε να καλέσει την αστυνομία και την πυροσβεστική. Η γάτα ανακυρίχτηκε επίτιμη γατοπυροσβέστης και έγινε διάσημη σε όλη την πόλη. Τα άρθρα στις εφημερίδες, τα περιοδικά ακόμη και οι ειδήσεις μιλάνε για το θέμα, μάλιστα οι γείτονες την έβγαλαν φωτογραφίες και τις ανέβασαν στο διαδίκτυο