Τα “παράθυρα” των τηλεοράσεων.

Μοιάζει [..] με ασυγχώρητο νεολογισμό να μιλάμε για "παράθυρα" των …  τηλεοράσεων. Ας είναι. Αφού η γλωσσική επίδραση της τηλεόρασης έκανε και δω το θαύμα της, είμαστε υποχρεωμένοι να διατηρήσουμε την ορολογία για λόγους συνεννόησης. Άλλωστε, το πρόβλημα δεν έγκειται στον όρο που χρησιμοποιείται, για να δηλωθεί η νέα κατάσταση, αλλά στο περιεχόμενο, στο χαρακτήρα και στα αποτελέσματα αυτής της κατάστασης.

Η χρήση  λοιπόν  των τηλεοπτικών ‘παραθύρων’ εμπίπτει τυπικά στο σκοπό της πληροφόρησης και του προβληματισμού: βουλευτές, επιστήμονες, διανοούμενοι κτλ. καλούνται, για να διατυπώσουν τις απόψεις τους, να γνωστοποιήσουν τις θέσεις τους, να προσφέρουν τις γνώσεις τους ή να διασταυρώσουν  τα ξίφη τους ενώπιον του τηλεοπτικού κοινού για ζητήματα άλλοτε μεγαλύτερου και άλλοτε μικρότερου ενδιαφέροντος.

Κυρίαρχο γνώρισμα του εγχειρήματος, η προχειρότητα. Κάτω απ’ την πίεση του χρόνου, η δυνατότητα ολοκληρωμένης εξέτασης του θέματος καταργείται και η προσέγγισή του καταντά επιφανειακή και επιπόλαιη : δυο τρεις κουβέντες απ’ τον ένα, κάποιο σχόλιο απ’ τον άλλο, μια αποσπασματική τοποθέτηση απ’ τον τρίτο, η συζήτηση ολοκληρώνεται, το δελτίο συνεχίζεται και ένα νέο παράθυρο ετοιμάζεται να ανοίξει.

Κυρίαρχος σκοπός, η θεαματικότητα. Η επιλογή του θέματος και των συμμετεχόντων υποθάλπει την οξύτητα. Έτσι, η συζήτηση εξελίσσεται σε αντιπαράθεση και η αντιπαράθεση σε σύγκρουση. Ο διάλογος οδηγεί σε στιχομυθία και η στιχομυθία σε προσωπικές αντεγκλήσεις. Το επιχείρημα μεταμορφώνεται σε ρητορικό τέχνασμα και το ρητορικό τέχνασμα μεταμορφώνεται σε κραυγή.

Κάτω απ’ τις συνθήκες αυτές, φαίνεται πως καμία άλλη λειτουργία δεν έχουν τα περισσότερα τουλάχιστον απ’ τα παράθυρα των τηλεοράσεων πέρα απ’ την κάλυψη του τηλεοπτικού χρόνου μ’ ένα φτηνό και εύπεπτο θέαμα και καμιά άλλη επιδίωξη δεν έχουν οι περισσότεροι τουλάχιστον απ’ τους συμμετέχοντες πέρα απ’ τη δήλωση της παρουσίας και την κατοχύρωση της θέσης τους στον πολιτισμό της εικόνας.

Απ’ τη δημοκρατία, λοιπόν, των λαϊκών συνελεύσεων στη δημοκρατία των τηλεοπτικών παραθύρων. Η αλλαγή αποτυπώνει όχι μόνο την τεχνική εξέλιξη που συντελέστηκε στο μεταξύ, αλλά κυρίως την ποιοτική υποβάθμιση του δημόσιου διαλόγου και κατά συνέπεια την ποιοτική υποβάθμιση της δημοκρατίας. Άλλωστε, ο διάλογος της αγοράς διατηρούσε σε εγρήγορση τους πολίτες και ήταν πειστήριο της πολιτικής συμμετοχής τους,  ενώ ο διάλογος των τηλεοπτικών παραθύρων διατηρεί σε αδράνεια τους πολίτες και είναι πειστήριο της πολιτικής αδράνειάς τους.

Από σχολικό βοήθημα των εκδόσεων "Μεταίχμιο"

Έχουν ενδιαφέρον και τα παρακάτω δημοσιεύματα, τα οποία διακρίνονται για το δηκτικό και ειρωνικό τους ύφος:
https://www.tovima.gr/2008/11/24/archive/gyalinos-kosmos-161/
https://www.tovima.gr/2008/11/24/archive/gyalinos-kosmos-151/

Τα ίδια δημοσιεύματα σε αρχείο word :    Γυάλινος κόσμος