Ιστορία Δ΄ Γυμνασίου

Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. (συνέχεια)

Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18^ου αι. έως τις αρχές του 19^ου αι.

(σχολικό βιβλίο σελ. 24- 25)

Κινήματα εναντίον της Οθωμανικής κυριαρχίας

• Αρχές 18^ου αιώνα: οι Έλληνες ζήτησαν τη βοήθεια της Ρωσίας για την αντιμετώπιση των Τούρκων καθώς οι Ρώσοι είχαν κοινά συμφέροντα με τους Έλληνες και την ίδια θρησκεία.
• 1770: οι Ρώσοι υποκίνησαν την ελληνική επανάσταση που έγινε με κέντρο την Πελοπόννησο. Όμως οι Έλληνες δεν ήταν πολλοί και τα ρωσικά πλοία με επικεφαλής τους αδερφούς Ορλόφ δεν ήταν πολλά. Αποτέλεσμα αυτού ήταν η επανάσταση, που έμεινε γνωστή ως τα Ορλοφικά, να καταπνιγεί.
• Παρόμοια κατάληξη είχε και η προσπάθεια του Λάμπρου Κατσώνη που είχε αποσταλεί από τη Ρωσία να ξεσηκώσει τους Έλληνες που κατοικούσαν στα νησιά του Αιγαίου.
• 1803: οι κάτοικοι του Σουλίου μετά τη σύγκρουσή τους με τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων αναγκάστηκαν να φύγουν από την περιοχή.

Νεοελληνικός Διαφωτισμός

• Ξεκινώντας από τις παροικίες ο ελληνισμός γνώρισε τις ιδέες του Διαφωτισμού, οι οποίες μέσω των εμπόρων και των Ελλήνων που ταξίδευαν στην Ευρώπη διαδόθηκαν και στον ελλαδικό χώρο.
• Δημιουργήθηκε έτσι η ιδέα ότι με τη λογική οι άνθρωποι μπορούν να κατανοήσουν τον κόσμο αλλά και να τον αλλάξουν. Έτσι η ελευθερία θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω της εκπαίδευσης.
• Νεοελληνικός Διαφωτισμός: ήταν ένα κίνημα που επιδιώκοντας να διαδοθούν οι ιδέες του Διαφωτισμού μεταξύ των Ελλήνων, είχε ως στόχο να προετοιμαστεί ιδεολογικά ο αγώνας για την ελευθερία.
• Οι Έλληνες που υποστήριζαν τον Διαφωτισμό θαύμαζαν τον πολιτισμό των αρχαίων Ελλήνων και τον συνέδεαν με την ελευθερία. Πίστευαν μάλιστα ότι η εκπαίδευση έπρεπε να γίνεται στη λαϊκή γλώσσα.
• Αυτή η αντίληψη όμως δεν γινόταν αποδεκτή από όλους τους Έλληνες. Οι Έλληνες συντηρητικοί λόγιοι πίστευαν ότι η εκπαίδευση έπρεπε να γίνεται στην αρχαΐζουσα γλώσσα και μέσα από τα κείμενα της Εκκλησίας ο λαός θα ερχόταν σε επαφή με την θρησκευτική του κυρίως παράδοση.
• Από τους Έλληνες λόγιους υποστηρικτές των ιδεών του Διαφωτισμού ήταν ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαμάντιος Κοραής. Άλλοι αξιοσημείωτοι διαφωτιστές ήταν ο Ιώσηπος Μοισιόδακας, ο Δημήτριος Καταρτζής, ο Κωνσταντίνος Κούμας και ο Θεόφιλος Καΐρης.

Δραστηριότητες

1. Να διαβάσετε τις σελίδες 24- 25 του σχολικού βιβλίου.
2. Ποια κινήματα έγιναν κατά της Οθωμανικής κυριαρχίας;

Ελληνισμός: μέσα 18ου αιώνα με αρχές του 19ου αιώνα

Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18^ου αι. έως τις αρχές του 19^ου αι.

(σχολικό βιβλίο σελ. 23-24)

Οικονομικοί και κοινωνικοί μετασχηματισμοί

• Ενίσχυση εμπορικών συναλλαγών της δυτικής Ευρώπης με την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
• Έλληνες, Εβραίοι και Αρμένιοι διακρίθηκαν στη ναυτιλία και το εμπόριο. Οι Έλληνες πλοιοκτήτες χρησιμοποίησαν τη ρωσοτουρκική συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774), σύμφωνα με την οποία μπορούσαν να κινούνται ελεύθερα στα Στενά του Βοσπόρου έχοντας τη ρωσική σημαία στα πλοία τους. Επιτρεπόταν επίσης η περιορισμένη παρουσία γαλλικών και αγγλικών πλοίων στη Μεσόγειο λόγω των ναπολεόντειων πολέμων.
• Πολλές πόλεις έγιναν σημαντικά εμπορικά κέντρα.

Κοινωνικοί μετασχηματισμοί:

• Ορθόδοξη εκκλησία: ήταν κατά των ιδεών του Διαφωτισμού γιατί θεωρούσε ότι αν γίνει επανάσταση μπορεί να υπάρχει κίνδυνος για την ίδια αλλά και για τον ελληνισμό.
• Φαναριώτες: γνώριζαν ξένες γλώσσες και είχαν σπουδάσει στη Δύση. Κατείχαν υψηλές θέσεις στη διοίκηση του οθωμανικού κράτους και μερικοί είχαν γίνει ηγεμόνες στις αυτόνομες παραδουνάβιες ηγεμονίες.
• Προεστοί: ήταν διοικητές των κοινοτήτων των Ελλήνων χριστιανών, συγκέντρωναν φόρους από τους Έλληνες και τους έδιναν στους Οθωμανούς.
• Έμποροι και καραβοκύρηδες: αναπτύσσονταν οικονομικά.
• Κλέφτες: ήταν αγρότες που κατέφευγαν στα βουνά από ανάγκη ή από επιλογή. Για να ζήσουν έκαναν ληστείες. Πολλές φορές οι αγρότες τους υποστήριζαν.
• Αρματολοί: ένοπλα σώματα οργανωμένα από τους Οθωμανούς για να επιτύχουν την τήρηση της τάξης.
• Αγρότες: καλλιεργούσαν κτήματα που ανήκαν κυρίως στους Τούρκους.
• Απασχολούμενοι στο εμπόριο και ναύτες: αυξάνονταν καθώς αναπτυσσόταν το εμπόριο και η ναυτιλία.

Δραστηριότητες

1. Να διαβάσετε τις σελίδες 23- 24 του σχολικού βιβλίου.
2. Ποιοι ήταν οι κοινωνικοί μετασχηματισμοί που έγιναν; Να τους αναφέρετε μόνο ονομαστικά (μόνο ποιες ομάδες ήταν και όχι τι έκαναν)

Η τελευταία φάση της γαλλικής επανάστασης και ο Ναπολέων (συνέχεια)

Η τελευταία φάση της γαλλικής επανάστασης (1794- 1799)

και η εποχή του Ναπολέοντα (1799- 1815)

(σχολικό βιβλίο σελ. 20-21)

Γαλλική επανάσταση και εποχή του Ναπολέοντα: Αποτίμηση

• Το διάστημα 1789- 1815 είναι τομή για την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια ιστορία. Την περίοδο αυτή σημειώνονται τα εξής:

1. Η αστική τάξη της Γαλλίας πήρε την εξουσία. Αυτό αποτέλεσε παράδειγμα και για τις αστικές τάξεις της υπόλοιπης Ευρώπης.
2. Σημειώθηκε προώθηση των συμφερόντων της αστικής τάξης και με μια σειρά από μεταρρυθμίσεις η οικονομία της ελεύθερης αγοράς κέρδισε έδαφος.
3. Πολλά πολιτικά αιτήματα είχαν τη βάση τους σε αρχές του Διαφωτισμού.
4. Κατέρρευσε η απολυταρχία στη Γαλλία και δέχτηκε ισχυρά χτυπήματα στην Ευρώπη.
5. Αναπτύχθηκε η ιδέα ότι τα όρια του έθνους και του κράτους πρέπει να είναι ίδια. Οι πολίτες συνδέθηκαν με το κράτος μέσα από μια σχέση δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Τότε δημιουργήθηκε και η σύγχρονη έννοια της πατρίδας.
6. Η εκκλησία χωρίστηκε από το κράτος.
7. Καταργήθηκαν τα προνόμια που ως τότε είχαν οι ευγενείς και ο κλήρος. Κυριάρχησε η αντίληψη ότι όλοι οι άνθρωποι από τη γέννησή τους είχαν τα ίδια δικαιώματα, τουλάχιστον σε θεωρητικό επίπεδο.
8. Ο λαός έγινε η δύναμη που μπορούσε να αλλάξει την ιστορία. Έγινε αποκλειστική πηγή εξουσίας καθιερώνοντας συντάγματα και με την ανάδειξη της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας.
9. Αναπτύχθηκαν πολλά κινήματα.

Το συνέδριο της Βιέννης

• Έγινε από τους νικητές του Ναπολέοντα (Σεπτέμβριος 1814- Ιούνιος 1815).
• Κύρια ζητήματα ήταν:

1. Η εκ νέου χάραξη των συνόρων.
2. Η ανασυγκρότηση της απολυταρχίας.
3. Η πάταξη των επαναστατικών ιδεών.

• Γαλλία: εγκαθίδρυση ξανά του πολιτεύματος της βασιλείας και τα γαλλικά σύνορα ήταν αυτά που ήταν το 1789.
• Νοέμβριος 1815: ίδρυση της Ιερής Συμμαχίας. Η Συμμαχία αυτή ιδρύθηκε από τη Ρωσία, την Αυστρία και την Πρωσία. Η χώρες αυτές χαρακτηρίζονταν από την απολυταρχία και ήταν κατά των επαναστάσεων.
• Οι περισσότεροι ηγεμόνες που είχαν εκθρονιστεί επέστρεψαν στους θρόνους τους.
• Τα χρόνια που ακολούθησαν είχαν την ονομασία «εποχή της Παλινόρθωσης ή Παλινόρθωση» (1815- 1830).
• Αν και υπήρχε η εντύπωση πως οι προεπαναστατικοί θεσμοί επέστρεφαν, οι αρχές της γαλλικής επανάστασης είχαν αποκτήσει τεράστια απήχηση στους λαούς της Ευρώπης.

Δραστηριότητες:

1. Ποια ήταν τα κύρια ζητήματα του συνεδρίου της Βιέννης;
2. Πότε ιδρύθηκε η Ιερή Συμμαχία και από ποιες χώρες;
3. Πώς ονομάστηκαν τα χρόνια που ακολούθησαν;

Η τελευταία φάση της γαλλικής επανάστασης και ο Ναπολέων

Η τελευταία φάση της γαλλικής επανάστασης (1794- 1799)

και η εποχή του Ναπολέοντα (1799- 1815)

(σχολικό βιβλίο σελ.20- 21)

γ φάση: η τελευταία φάση της γαλλικής επανάστασης (1794- 1799)

• Μετά τον θάνατο του Ροβεσπιέρου η Συμβατική ελέγχεται από τους Θερμιδοριανούς.
• Αυτοί ψήφισαν νέο σύνταγμα (1795) κατά το οποίο ένα πενταμελές συμβούλιο, το Διευθυντήριο, θα ήταν υπεύθυνο για την άσκηση της εκτελεστικής εξουσίας.

Η εποχή του Ναπολέοντα (1799- 1815)

• 9 Νοεμβρίου 1799: ο Ναπολέων Βοναπάρτης κατέλαβε την εξουσία. Ο Ναπολέων θεωρήθηκε ικανός να δημιουργήσει ένα σταθερό καθεστώς στο εσωτερικό και να κάνει πολλούς πολέμους προκειμένου να εδραιώσει τη γαλλική κυριαρχία στην Ευρώπη.
• Πρώτα ανακηρύχθηκε Πρώτος Ύπατος (1799- 1804) και μετά Αυτοκράτορας (1804- 1815).
• Παρά το γεγονός ότι το πολίτευμα έμενε το ίδιο, ο Ναπολέων κυβερνούσε σαν απόλυτος μονάρχης.
• Έκανε πολλές μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση, στη διοίκηση και στην οικονομία.
• 1804: Ναπολεόντειος Κώδικας: στον κώδικα αυτόν υπήρχαν με τη μορφή νόμων μερικές από τις αρχές της γαλλικής επανάστασης. Ο κώδικας αυτός αποτέλεσε τη βάση τόσο του γαλλικού νομικού συστήματος όσο και του νομικού συστήματος πολλών άλλων ευρωπαϊκών κρατών.
• Ο Ναπολέων θεωρούσε ως μεγάλο αντίπαλο την Αγγλία. Έτσι το 1806 εμπόδισε τη διακίνηση αγγλικών εμπορευμάτων σε όλα τα ευρωπαϊκά λιμάνια (ηπειρωτικός αποκλεισμός).
• Τότε η Αγγλία εφάρμοσε θαλασσινό αποκλεισμό κατά της Γαλλίας εμποδίζοντας τα πλοία από άλλες χώρες να πλησιάσουν στις γαλλικές ακτές.
• Οι νίκες και οι κατακτήσεις επέτρεψαν στον Ναπολέοντα να δημιουργήσει βασίλεια- δορυφόρους της Γαλλίας σε πολλές ευρωπαϊκές περιοχές.
• Για να καλυφθεί το κόστος των πολέμων η Γαλλία απαιτούσε φόρους. Αυτό προκάλεσε την αντίδραση των ευγενών και του ανώτερου κλήρου καθώς και των λαϊκών στρωμάτων.
• 1812: επίθεση του Ναπολέοντα στη Ρωσία με τη δικαιολογία πως η Ρωσία δεν εφάρμοζε αυστηρά τον ηπειρωτικό αποκλεισμό. Ο Ναπολέων δεν κατόρθωσε να θέσει υπό τον έλεγχό του τη Ρωσία.
• Καθώς υποχωρούσε ο γαλλικός στρατός ο νέος συνασπισμός των ευρωπαϊκών κρατών (Αγγλία, Αυστρία, Πρωσία, Ρωσία, Ισπανία, Σουηδία, βασίλειο της Νεάπολης) χτύπησε τις δυνάμεις της Γαλλίας (μάχη της Λιψίας , 1813).
• 1815: ήττα των Γάλλων στη μάχη του Βατερλό. Η ήττα αυτή ήταν και το τέλος της κυριαρχίας του Ναπολέοντα.

Δραστηριότητες

1. Τι είναι ο Ναπολεόντειος Κώδικας;
2. Ποια μάχη αποτέλεσε το τέλος της κυριαρχίας του Ναπολέοντα;

Δραστηριότητα για τη γαλλική επανάσταση

Η έκρηξη και η εξέλιξη της γαλλικής επανάστασης- Παράθεμα

Η έκρηξη και η εξέλιξη της γαλλικής επανάστασης (1789- 1794)

Παράθεμα

(σχολικό βιβλίο σελ. 19)

4. Ο Ροβεσπιέρος για τις αρχές λειτουργίας μιας επαναστατικής κυβέρνησης

Η συνταγματική κυβέρνηση ασχολείται κυρίως με την πολιτική ελευθερία. Η επαναστατική κυβέρνηση με τη δημόσια ελευθερία. Κάτω από το συνταγματικό καθεστώς, αρκεί σχεδόν το να προστατεύονται τα άτομα από τις καταχρήσεις της δημόσιας δύναμης. Κάτω από επαναστατικό καθεστώς, η ίδια η δημόσια δύναμη είναι υποχρεωμένη να προστατεύει τον εαυτό της από όλες τις φατρίες που της επιτίθενται. Στους καλούς πολίτες, η επαναστατική κυβέρνηση οφείλει ολοκληρωμένη προστασία. Στους εχθρούς του λαού, δεν οφείλει παρά μόνο το θάνατο.

Ροβεσπιέρος, Λόγος στη Συμβατική Εθνοσυνέλευση (1793).

Πηγή: Μ. Βερέτας (επιμ.), Μαρά, Σεν Ζιστ, Ροβεσπιέρος, Κείμενα, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1989, σ. 219.

Δραστηριότητα

Σύμφωνα με το παράθεμα τι πρέπει να κάνει η επαναστατική δύναμη απέναντι σε όσους της επιτίθενται και πώς πρέπει να αντιμετωπίζει τους εχθρούς;

Η έκρηξη και η εξέλιξη της γαλλικής επανάστασης (δεύτερη φάση)

Η έκρηξη και η εξέλιξη της γαλλικής επανάστασης (1789- 1794)

Η δεύτερη φάση της γαλλικής επανάστασης, Σεπτέμβριος 1792- Ιούλιος 1794

(σχολικό βιβλίο σελ. 18-19)

• Έγιναν εκλογές και με καθολική ψηφοφορία αναδείχτηκε η Συμβατική συνέλευση, που κατήργησε τη μοναρχία (21 Σεπτεμβρίου 1792) και εγκαθίδρυσε το πολίτευμα της αβασίλευτης δημοκρατίας.
• Νέο ημερολόγιο.
• 1793: ο βασιλιάς και η βασίλισσα καταδικάστηκαν και αποκεφαλίστηκαν.
• Η Συμβατική συνέλευση αποφάσισε να συνεχιστεί ο πόλεμος στο Βέλγιο και στις όχθες του Ρήνου. Πολλά ευρωπαϊκά κράτη ενώθηκαν τότε εναντίον της Γαλλίας.
• Την ίδια χρονιά (1793) έγινε αντεπαναστατική εξέγερση στη Βανδέα.
• Έτσι, η Συμβατική μετά από πιέσεις των Ορεινών, έκανε την Επιτροπή Δημόσιας Σωτηρίας, την Επιτροπή Γενικής Ασφάλειας και επαναστατικά δικαστήρια για να αντιμετωπιστούν οι αντεπαναστατικές  εξεγέρσεις.
• Οι Γιρονδίνοι τότε αντέδρασαν και με απόφαση της Συμβατικής συνελήφθησαν οι ηγέτες τους (Ιούνιος 1793).
• Μετά τους Γιρονδίνους στα πράγματα έρχονται οι Ορεινοί με επικεφαλής τον Ροβεσπιέρο, προερχόμενο από τους Ιακωβίνους, και σχημάτισαν επαναστατική κυβέρνηση.
• Για να αντιμετωπίσουν τις αντεπαναστατικές εξεγέρσεις οι Ορεινοί έκαναν αλλαγές στον στρατό ώστε να γίνει πολύ ισχυρός.
• Ακόμη, για να πετύχουν τον σκοπό τους που ήταν να προστατεύσουν την επανάσταση, εκτέλεσαν με συνοπτικές διαδικασίες όσους θεώρησαν ύποπτους για αντεπαναστατικές κινήσεις (περίπου 40.000 άνθρωποι). Η περίοδος αυτή ονομάστηκε περίοδος της Τρομοκρατίας.
• Αντικατάσταση της χριστιανικής θρησκείας με τη λατρεία του Ανώτατου Όντος.
• Τα ακραία μέτρα που είχε λάβει η κυβέρνηση προκάλεσαν αναταραχές. Ο Ροβεσπιέρος θεωρήθηκε υπαίτιος γι’ αυτά και έτσι εκτελέστηκε μαζί με 20 συνεργάτες του (28 Ιουλίου 1794) ύστερα από απόφαση της Συμβατικής.

Δραστηριότητες

1. Ποιο ήταν το πολίτευμα που όρισε η Συμβατική συνέλευση;
2. Τι έκανε η κυβέρνηση του Ροβεσπιέρου και πώς αντιμετωπίστηκε ο ίδιος στο τέλος;

Η έκρηξη και η εξέλιξη της γαλλικής επανάστασης

Η έκρηξη και η εξέλιξη της γαλλικής επανάστασης (1789- 1794)

(σχολικό βιβλίο σελ.16- 18)

• Γαλλική κοινωνία 18^ου αιώνα: υπάρχουν τρεις θεσμοθετημένες τάξεις:

1. Ο κλήρος
2. Οι ευγενείς
3. Τρίτη τάξη (οι αστοί, οι αγρότες και οι εργάτες).

• Για να μπει κάποιος σε κάποια από τις τρεις τάξεις κριτήριο ήταν η καταγωγή και τα προνόμια που του είχε δώσει ο ηγεμόνας.
• Ο κλήρος και οι ευγενείς είχαν προνόμια, ενώ η Τρίτη τάξη μόνο υποχρεώσεις (πλήρωνε τους φόρους, ενώ οι άλλες τάξεις δεν φορολογούνταν).
• Αυτό ήταν το παλαιό καθεστώς και δεν ικανοποιούσε κυρίως την αστική τάξη.
• Παράλληλα οι συνθήκες ζωής για τον πληθυσμό της τρίτης τάξης γίνονταν διαρκώς χειρότερες.

Η πρώτη φάση της γαλλικής επανάστασης, Μάιος 1789- Αύγουστος 1792

• Ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ κάλεσε συνέλευση των τάξεων στο ανάκτορο των Βερσαλιών (5 Μαΐου 1789)
• Οι εκπρόσωποι της τρίτης τάξης ζήτησαν μεταρρυθμίσεις, αλλά ο βασιλιάς ζήτησε μόνο αυτή η τάξη να πληρώσει κι άλλους φόρους.
• Τότε αυτοί αντέδρασαν και έχοντας το 98% του πληθυσμού αυτοανακηρύχτηκαν Εθνική συνέλευση.
• 20 Ιουνίου 1789: η Τρίτη τάξη συγκεντρώθηκε στην αίθουσα του σφαιριστηρίου και ορκίστηκε ότι θα συντάξει σύνταγμα.
• 9 Ιουλίου 1789: η Εθνοσυνέλευση αυτοανακηρύχθηκε Συντακτική με σκοπό να δώσει σύνταγμα στη Γαλλία.
• 14 Ιουλίου 1789: ο λαός του Παρισιού κατέλαβε τη Βαστίλη, τόπο φυλάκισης και βασανιστηρίων και σύμβολο της απολυταρχίας. Η ημέρα αυτή αποτελεί εθνική γιορτή των Γάλλων.
• Η Συντακτική συνέλευση ανακοίνωσε την κατάργηση των προνομίων (4 Αυγούστου 1789) και ψήφισε τη Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη (26 Αυγούστου 1789) με βάση τις ιδέες του Διαφωτισμού.
• Κατάληψη των ανακτόρων των Βερσαλιών (5 Οκτωβρίου 1789).
• Στη Συντακτική συνέλευση διαμορφώθηκαν τρία πολιτικά ρεύματα:
• Η δεξιά, που δεν ήθελε άλλες αλλαγές.
• Το κέντρο, που δεχόταν τη διατήρηση της μοναρχίας αλλά με την παράλληλη συμμετοχή ευγενών και μεγαλοαστών στη λήψη των αποφάσεων.
• Η αριστερά, που ήθελε ένα πολίτευμα σαν το αμερικανικό.
• Δημιουργήθηκαν πολιτικές οργανώσεις, οι λέσχες. Δύο από αυτές ήταν η λέσχη των Ιακωβίνων και η λέσχη των Κορδελιέρων.
• 1791: ψηφίστηκε το 1^ο σύνταγμα της Γαλλίας από τη Συντακτική συνέλευση εγκαθιδρύοντας το πολίτευμα της συνταγματικής μοναρχίας.
• Νομοθετικό σώμα ορίστηκε η Νομοθετική συνέλευση (Βουλή)
• Δικαίωμα ψήφου είχαν όσοι είχαν περιουσία και πλήρωναν φόρους.
• Εκτελεστική εξουσία: την ασκούσε ο βασιλιάς και έξι υπουργοί.
• Δικαστική εξουσία: ήταν ανεξάρτητη.
• Παράλληλα, υπήρξε εθνικοποίηση της περιουσίας του κλήρου.
• Οι κληρικοί ήταν λειτουργοί του κράτους, που όφειλαν υπακοή πρώτα απ’ όλα στην πολιτεία.
• Καταργήθηκαν οι συντεχνίες και απαγορεύτηκαν οι απεργίες.
• Η Νομοθετική συνέλευση που προήλθε από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 1791 ελεγχόταν από τους Γιρονδίνους.
• Ο βασιλιάς παράλληλα σχεδίαζε μαζί με τους βασιλείς της Αυστρίας και της Πρωσίας επίθεση κατά του επαναστατικού καθεστώτος.
• 20 Απριλίου 1792: κήρυξη πολέμου κατά της Αυστρίας και της Πρωσίας.
• 10 Αυγούστου 1792: κατάληψη των ανακτόρων του Κεραμεικού από τον λαό του Παρισιού.
• Η Νομοθετική αναγνώρισε σε όλους τους άντρες πολιτικά δικαιώματα (καθολική ψηφοφορία), δήμευσε τις περιουσίες των αριστοκρατών που είχαν φύγει στο εξωτερικό, χώρισε την εκκλησία από το κράτος και κήρυξε την πατρίδα σε κίνδυνο.
• 20 Σεπτεμβρίου 1792: νίκη Γάλλων στο Βαλμί κατά των Πρώσων.

Δραστηριότητες

1. Να κατατάξετε τα γεγονότα με βάση τη σειρά που έγιναν: κατάληψη της Βαστίλης, συνέλευση των τάξεων στο ανάκτορο των Βερσαλιών, ψήφιση της Διακήρυξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη, 1^ο σύνταγμα της Γαλλίας, νίκη στο Βαλμί.

1.

2.

3.

4.

5.

2. Ποιες ήταν οι τρεις θεσμοθετημένες τάξεις στη γαλλική κοινωνία του 18^ου αιώνα; Με ποιο κριτήριο μπορούσε να ενταχθεί κανείς σε μια από αυτές;

Η Αμερικανική επανάσταση

Η Αμερικανική επανάσταση

Οι αγγλικές αποικίες στην Αμερική

• 1607- 1732: δημιουργία 13 αποικιών υπό αγγλικό έλεγχο στα ανατολικά παράλια της Βόρειας Αμερικής.
• Αποικίες του βορρά: είχε αναπτυχθεί μια δυναμική αγροτική οικονομία και άκμαζε το εμπόριο με κέντρα τη Βοστόνη, τη Νέα Υόρκη και τη Φιλαδέλφεια. Στα πρώτα πανεπιστήμια (Χάρβαρντ, Γέιλ, Πρίνστον) διαδίδονταν ιδέες του Διαφωτισμού.
• Αποικίες του νότου: η οικονομία στηριζόταν στις μεγάλες φυτείες καπνού, ρυζιού και βαμβακιού. Ιδιοκτήτες ήταν μόνο οι Ευρωπαίοι άποικοι.
• Κάθε πολιτεία διοικούνταν από έναν κυβερνήτη που διοριζόταν από την Αγγλία.
• Οι άποικοι δεν εκπροσωπούνταν στο αγγλικό κοινοβούλιο.
• Το εξωτερικό εμπόριο των αποικιών ελεγχόταν πλήρως από την Αγγλία.

Η αποικιακή κρίση και η αμερικανική επανάσταση

• 1756- 1763: Επταετής πόλεμος.
• Μετά από αυτόν τον πόλεμο η Αγγλία απαγόρευσε στους Αμερικανούς να εκμεταλλεύονται τον Καναδά και τη Φλόριντα και απαίτησε νέους φόρους για να καλύψει τις πολεμικές της δαπάνες.
• Οι άποικοι αντέδρασαν σταματώντας να αγοράζουν αγγλικά προϊόντα. Τότε η Αγγλία κατήργησε τους περισσότερους φόρους εκτός από τον φόρο στο τσάι. Οι άποικοι όμως δεν υποχώρησαν και όχι μόνο σταμάτησαν να αγοράζουν αγγλικό τσάι αλλά κατέστρεψαν και αγγλικά φορτία τσαγιού. Η Αγγλία τότε επέβαλε εμπορικούς περιορισμούς στο λιμάνι της Βοστόνης.
• Σεπτέμβριος 1774: συγκαλείται το Κογκρέσο της Φιλαδέλφειας. Η πλειοψηφία ήθελε να συμβιβαστεί, αλλά ο Άγγλος βασιλιάς Γεώργιος Γ΄ προχώρησε σε ένοπλη σύγκρουση.
• Μάχη του Λέξινγκτον (Απρίλιος 1775): νίκη Αμερικανών. Η νίκη αυτή σήμανε και την οριστική ρήξη.
• Εκείνη την εποχή γεννιόταν σιγά σιγά η αμερικανική εθνική συνείδηση.
• 4 Ιουλίου 1776: το Κογκρέσο της Φιλαδέλφειας ψήφισε τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, ένα κείμενο βασισμένο στις ιδέες του Διαφωτισμού, και είχε συνταχθεί από τους Τόμας Τζέφερσον και Βενιαμίν Φραγκλίνο.
• Ο πόλεμος που ακολούθησε έμεινε γνωστός ως αμερικανική επανάσταση ή πόλεμος της ανεξαρτησίας. Οι Αμερικανοί με αρχιστράτηγο τον Τζορτζ Ουάσινγκτον αντιμετώπισαν προβλήματα. Μετά το 1778 εκμεταλλεύτηκαν τις προβληματικές σχέσεις των ευρωπαϊκών χωρών και συμμάχησαν με τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ολλανδία. Έτσι έφτασαν γαλλικά στρατεύματα στην Αμερική και έκριναν την κατάληξη του πολέμου.
• Μάχη του Γιόρκταουν (Οκτώβριος 1781): ήττα Αγγλίας και τέλος πολέμου.

Ανεξαρτησία και νέο κράτος

• Συνθήκη των Βερσαλλιών (1783): η Αγγλία αναγκάστηκε να αναγνωρίσει τις 13 αποικίες με το όνομα Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ).
• Σύνταγμα ΗΠΑ (1787): ανακήρυξε τη χώρα ένωση πολιτειών και βασίστηκε στην αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Η κεντρική κυβέρνηση αποφασίζει για οικονομία, άμυνα και εξωτερική πολιτική. Οι πολιτείες ρυθμίζουν μόνες τους ζητήματα τοπικής αυτοδιοίκησης, δικαιοσύνης, εκπαίδευσης και αστυνόμευσης.
• Νομοθετική εξουσία: Κογκρέσο (Γερουσία, Βουλή των Αντιπροσώπων)
• Κάθε πολιτεία στη Γερουσία εκπροσωπείται από δύο γερουσιαστές.
• Στη Βουλή των Αντιπροσώπων κάθε πολιτεία εκπροσωπείται από αριθμό βουλευτών ανάλογο με τον πληθυσμό της.
• Εκτελεστική εξουσία: Πρόεδρος των ΗΠΑ. 1^ος Πρόεδρος των ΗΠΑ εκλέχθηκε το 1789 ο Τζορτζ Ουάσινγκτον.
• Δικαστική εξουσία: είναι ανεξάρτητη και αιρετή.

Δραστηριότητες

1. Με ποιες χώρες συμμάχησαν οι Αμερικανοί κατά της Αγγλίας;

2. Ποιες εξουσίες ορίζει το σύνταγμα της Αμερικής και ποιοι τις ασκούν;

Η εποχή του Διαφωτισμού

Η εποχή του Διαφωτισμού

17^ος- 18^ος αι.

• Σημειώθηκαν αύξηση του πληθυσμού, αγροτική επανάσταση, ανάπτυξη εμπορίου μεταξύ Ευρώπης, Αφρικής και Αμερικής, συγκέντρωση των κεφαλαίων στα χέρια Ευρωπαίων επιχειρηματιών και χρήση νέων μηχανών.
• Πολλοί αγρότες που πλέον δεν είχαν δουλειά πήγαν στις πόλεις αναζητώντας κάτι εκεί.
• Όλα αυτά οδήγησαν στην εκβιομηχάνιση και αποτέλεσαν την πρώτη φάση της βιομηχανικής επανάστασης στη Μεγάλη Βρετανία.
• Υπήρξαν κοινωνικές μεταβολές.
• Σε όλα σχεδόν τα κράτη της Ευρώπης υπήρχε απόλυτη μοναρχία εκτός από τη Μεγάλη Βρετανία.
• Εκείνη την περίοδο σημειώθηκε μεγάλη πρόοδος των φυσικών επιστημών με πρωτοπόρους τους: Φράνσις Μπέικον, Ρενέ Ντεκάρτ, Τζον Λοκ, Ισαάκ Νεύτων.

Το κίνημα του Διαφωτισμού

• Θέσεις: η απόρριψη κάθε αυθεντίας, η αποδοχή της ανθρώπινης λογικής ως μόνου ασφαλούς τρόπου ερμηνείας του κόσμου και η πεποίθηση ότι ο άνθρωπος μπορεί να προοδεύει διαρκώς.
• Οι εκπρόσωποί του ονομάστηκαν φιλόσοφοι ή διαφωτιστές. Μερικοί από αυτούς είναι ο Ρουσσώ, ο Βολτέρος, ο Ντιντερό, ο Μοντεσκιέ και ο Ντ’ Αλαμπέρ.

Διαφωτισμός και πολιτική

• Όλοι οι άνθρωποι έχουν ορισμένα δικαιώματα που δεν μπορεί να τους καταργήσει καμία εξουσία. Αυτά είναι το δικαίωμα της ζωής, της ιδιοκτησίας, της ισότητας προς το νόμο, της ελευθερίας της σκέψης και της έκφρασης.
• Θεωρία κοινωνικού συμβολαίου: η θεωρία αυτή διατυπώθηκε από τον Τζον Λοκ. Σύμφωνα με αυτή, οι άνθρωποι μπορούν να παραχωρήσουν μερικές από τις ελευθερίες τους για να συμβιώσουν αρκεί το κράτος να εγγυηθεί γι’ αυτή τη συμφωνία. Αν το κράτος παραβεί τους όρους του και γίνει τυραννικό, οι άνθρωποι μπορούν να αντιδράσουν.
• Ρουσσώ: η εξουσία πρέπει να βρίσκεται στα χέρια του λαού. Ο όρος που προτείνει είναι αυτός της γενικής βούλησης.
• Διάκριση των εξουσιών: Μοντεσκιέ. Η διάκριση αυτή θα είναι : εκτελεστική (κυβέρνηση), νομοθετική (βουλή) και δικαστική (δικαστές).

Διαφωτισμός και θρησκεία

• Οι Διαφωτιστές κατηγορούσαν την καθολική Εκκλησία για φανατισμό και πίστευαν στην ανεξιθρησκία.

Διαφωτισμός και εκπαίδευση

• Αιμίλιος: Ρουσσώ: η εκπαίδευση πρέπει να βασίζεται στην προσωπική αναζήτηση του διδασκομένου.

Διαφωτισμός και οικονομικός φιλελευθερισμός

• Κενέ
• Άνταμ Σμιθ: Έρευνες για τη φύση και τα αίτια του πλούτου των εθνών (1776): μιλά για τον οικονομικό φιλελευθερισμό υποστηρίζοντας ότι το κράτος πρέπει να επεμβαίνει πολύ λίγο στην οικονομική ζωή των ανθρώπων.

Εγκυκλοπαίδεια

• Εκεί συνοψίζονται οι ιδέες του Διαφωτισμού.
• Πρωτεργάτες: Ντιντερό και Ντ’ Αλαμπέρ.

Δραστηριότητες

1. Τι είναι το κίνημα του Διαφωτισμού;
2. Πώς ονομάστηκαν οι εκπρόσωποί του και ποιοι είναι αυτοί;