Δομή παραγράφου και πλαγιότιτλοι

Δομή της παραγράφου

1. Θεματική πρόταση: είναι ο πρόλογος της παραγράφου, εκεί που δίνεται η κύρια ιδέα της, το θέμα της παραγράφου.
2. Λεπτομέρειες/ σχόλια: στο σημείο αυτό αναπτύσσεται η θεματική πρόταση.
3. Κατακλείδα: είναι ο επίλογος της παραγράφου. Στην κατακλείδα δίνεται το συμπέρασμα, δηλαδή γίνεται μια σύνοψη όσων αναλύθηκαν στις λεπτομέρειες. Η κατακλείδα μπορεί και να λείπει από την παράγραφο.

Πλαγιότιτλος

• Η πρόταση που γράφουμε δίπλα από μια παράγραφο και αποδίδει σύντομα και περιεκτικά το νόημά της λέγεται πλαγιότιτλος.
• Για να φτιάξουμε τον πλαγιότιτλο μιας παραγράφου χρειάζεται να βρούμε τα δομικά στοιχεία της παραγράφου και έπειτα να εντοπίσουμε τις λέξεις- κλειδιά.

 

Δραστηριότητα

Στα κείμενα που ακολουθούν να εντοπίσετε:

1. τα δομικά στοιχεία (θεματική πρόταση, λεπτομέρειες, κατακλείδα) κάθε παραγράφου και
2. να φτιάξετε από έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο.

Kείμενο 6 [Όλοι μας μπορούμε να αισθανθούμε το ωραίο!]

(τετράδιο εργασιών σελ. 55)

   Μια χαρούμενη συντροφιά από αγόρια και κορίτσια παίζουν στην ακροθαλασσιά μια όμορφη καλοκαιρινή μέρα. Ένα αγόρι, ο Παύλος, κουβαλάει μέσα σ’ ένα δίχτυ μερικά όστρακα που ψάρεψε κάνοντας βουτιές και τ’ απλώνει μπροστά στους φίλους του. Ένα κορίτσι, η Λήδα, μόλις τα βλέπει, αναφωνεί: «Τι όμορφα που είναι, κοιτάξτε τι ωραία σχήματα που έχουν και τι χρώματα! ρόδινα, μοβ, κίτρινα, λευκά. Θα μου δώσεις μερικά, Παύλο, να στολίσω το γραφείο μου;» Η Αλίκη διαφωνεί: «Όχι, να μαζέψουμε κι άλλα να τα πάμε στη μητέρα. Θα μας κάνει ένα υπέροχο ριζότο το βράδυ με θαλασσινά». Ο Γιώργος πάλι έχει ένα απ’ αυτά στο χέρι του και το περιεργάζεται: «Κοιτάξτε τι τέλειο σχήμα που έχει! Σαν να το σχεδίασε κάποιος με γεωμετρικά όργανα. Εγώ θα ’θελα να σπουδάσω, για να καταλάβω πώς η φύση δημιουργεί τόσο τέλειες μορφές».

Κάθε παιδί εκφράζει μια διαφορετική στάση μπροστά στα όστρακα που είναι απλωμένα πάνω στη χρυσή άμμο. Αν θέλαμε να δώσουμε ένα όνομα στις διαφορετικές αυτές απόψεις, θα λέγαμε ότι η Λήδα έχει κλίση καλλιτεχνική, θα μπορούσε να γίνει καλλιτέχνιδα. Η στάση της μπροστά στις όμορφες αχιβάδες είναι αισθητική, γιατί ενδιαφέρεται πιο πολύ για το ωραίο. Η Αλίκη, όμως, που θέλει να δει τα όστρακα να γίνονται ένα νόστιμο ριζότο, είναι φύση πρακτική, σκέφτεται μόνο τη χρησιμότητα. Ο Γιώργος πάλι, που θέλει να μελετήσει τα όστρακα για να καταλάβει πώς πήραν αυτή τη μορφή, εκφράζει μια στάση που μπορούμε να την ονομάσουμε γνωστική ή θεωρητική. Η Λήδα θα μπορούσε να γίνει ζωγράφος, η Αλίκη έμπορος, ο Γιώργος επιστήμονας, φυσιοδίφης. Σε καθέναν από τους τρεις υπερισχύει μια ικανότητα. Όλοι μας, όμως, διαθέτουμε και τις τρεις αυτές ικανότητες του πνεύματος. Όλοι μας μπορούμε να αισθανθούμε το ωραίο, να θαυμάσουμε ένα φλογερό ηλιοβασίλεμα, ένα ωραίο τοπίο, ένα γοητευτικό πρόσωπο. Και φυσικά, όλοι μπορούμε να απολαύσουμε μια όμορφη ζωγραφιά, ένα γλυπτό, δηλαδή ένα έργο τέχνης.

Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, στο Aνιχνεύοντας το Σήμερα, προετοιμάζουμε το Aύριο, Παιδαγωγικό Iνστιτούτο, 2001

 

Kείμενο 7 [Eυτύχησα να δω να παίζεται το σύνολο των συνθέσεών μου]

(τετράδιο εργασιών σελ.56)

      Είναι περίεργο πάντως ότι χάρη στην εκτίμηση που μου έδειξαν τότε όλοι σχεδόν οι παράγοντες της μουσικής μας ζωής, καθηγητές, μαέστροι, μουσικοί, ευτύχησα να δω να παίζεται το σύνολο των συνθέσεών μου από το 1946 έως το 1950. Έργα μουσικής δωματίου και έργα συμφωνικά. Τα τελευταία από την ΚΟΑ και τη Συμφωνική του Ραδιοφώνου. Τότε είχα και τις πρώτες μου παραγγελίες για χοροδράματα και μουσική για τον κινηματογράφο και ραδιοφωνικά σκετς. Έτσι, ήμουν πια υποχρεωμένος να εγκαταλείψω τις προσωπικές μου αναζητήσεις στο χώρο της σύνθεσης και να προσαρμόσω τη μουσική μου στις απαιτήσεις των παραγγελλόντων, που φυσικά κάθε άλλο παρά τα συμφωνικά μου γυμνάσματα θα ήθελαν.

Μίκης Θεοδωράκης, στο Ανιχνεύοντας το Σήμερα, προετοιμάζουμε το Αύριο, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, 2001