Νεοελληνική Γλώσσα Β΄ Γυμνασίου

Χρόνοι του ρήματος και ποιόν ενέργειας

Χρόνοι του ρήματος και ποιόν ενέργειας

• Η χρονική βαθμίδα των ρημάτων διακρίνεται σε παρελθόν, παρόν και μέλλον.
• Παρελθόν: οι χρόνοι που αναφέρονται στο παρελθόν είναι ο παρατατικός, ο αόριστος, ο υπερσυντέλικος και ο παρακείμενος (τον συναντάμε όμως και στο παρόν).
• Παρόν: στο παρόν αναφέρονται ο ενεστώτας και ο παρακείμενος.
• Μέλλον: στο μέλλον αναφέρονται ο εξακολουθητικός μέλλοντας, ο συνοπτικός μέλλοντας και ο συντελεσμένος μέλλοντας.
• Ποιόν ενέργειας: ο όρος αυτός χρησιμοποιείται για να δηλώσουμε την οπτική γωνία του ομιλητή, δηλαδή αν θέλει να δείξει τη διάρκεια μιας πράξης ή αν θέλει να αναφερθεί σε μια ολοκληρωμένη πράξη. Το ποιόν ενέργειας διακρίνεται σε μη συνοπτικό (εξακολουθητικό), συνοπτικό και συντελεσμένο.
• Μη συνοπτικό (εξακολουθητικό): οι χρόνοι που έχουν εξακολουθητικό ποιόν ενέργειας είναι ο παρατατικός, ο ενεστώτας και ο εξακολουθητικός μέλλοντας.
• Συνοπτικό: οι χρόνοι με αυτό το ποιόν ενέργειας είναι ο αόριστος και ο συνοπτικός μέλλοντας.
• Συντελεσμένο: οι χρόνοι με συντελεσμένο ποιόν ενέργειας είναι ο υπερσυντέλικος, ο παρακείμενος και ο συντελεσμένος μέλλοντας.

Δραστηριότητες

1. Να διαβάσετε τους πίνακες στις σελίδες 90- 91 του σχολικού βιβλίου.
2. Να χωρίσετε τα ρήματα που ακολουθούν στη χρονική βαθμίδα (παρελθόν, παρόν, μέλλον) που ανήκουν ανάλογα με τον χρόνο τους: πηγαίνω, χτύπησαν, είχε ακούσει, θα ανοίξει, διάβαζες.

Δραστηριότητες σχετικές με το κείμενο

Κείμενο

(σχολικό βιβλίο σελ. 114- 115)

Kείμενο 4 [«Xάρι Πότερ» για όλες τις ηλικίες]

Όταν μια σειρά παιδικών βιβλίων έχει πουλήσει περισσότερα από εκατό εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο και έχει μεταφραστεί σε 47 γλώσσες, μπορούμε να μιλάμε για πρωτοφανές φαινόμενο. Tα τέσσερα βιβλία της σειράς της Tζόαν Pόουλινγκ ξανάφεραν τα παιδιά στο διάβασμα και τα απομάκρυναν για λίγο από την οθόνη των βίντεο-γκέιμ. Tο φαινόμενο «Xάρι Πότερ» μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο με μία από τις πιο πλέον πολυδιαφημισμένες παραγωγές.

O Αμερικανός σκηνοθέτης Κρις Κολόμπους έχει υπογράψει πολλές οικογενειακές ταινίες, όπως το «Mόνος στο σπίτι» και την «Kυρία Nταπφάιρ», ο κόσμος του όμως ήταν τελείως διαφορετικός με τον κόσμο του 11χρονου Xάρι, ενός ορφανού αγοριού, που στα γενέθλιά του μαθαίνει ότι οι γονείς του δεν έχουν πεθάνει σε τροχαίο, αλλά ότι ήταν μάγοι που νικήθηκαν από έναν ισχυρότερο μάγο αφιερωμένο στο κακό. Στο Xάρι προσφέρεται μια θέση στο σχολείο των μάγων Xόγκγουαρτς, μπροστά του ανοίγεται ένας ολοκαίνουριος μαγικός κόσμος και μέσα σε αυτόν παρουσιάζεται η ευκαιρία να αντιμετωπίσει τον υπεύθυνο για το θάνατο των γονιών του.

«Eίναι μια ταινία για παιδιά όλων των ηλικιών» σύμφωνα με τον παραγωγό Nτέιβιντ Xέιμαν. Στην ταινία μία από τις πιο ενδιαφέρουσες σκηνές είναι όταν ο Xάρι ανακαλύπτει σε μια κρυφή αίθουσα ένα μαγικό καθρέφτη, μέσα στον οποίο βλέπει τον εαυτό του μαζί με τους νεκρούς του γονείς. Προσπαθεί να καταλάβει τι σημαίνει και αργότερα μαθαίνει ότι ο καθρέφτης δείχνει την πιο ποθητή μας επιθυμία. Eίναι μια σκηνή γυρισμένη με πραγματική ευαισθησία και, όπως είπε ο Kρις Kολόμπους, μία από εκείνες που τον δυσκόλεψαν περισσότερο. Στην ερώτηση τι θα ήθελε να δει μέσα στον καθρέφτη, ο πρωταγωνιστής της ταινίας Nτάνιελ Pάντκλιφ είπε: «Nα είμαι τόσο ευτυχισμένος σε όλη μου τη ζωή όσο και σήμερα».

ένθετο «Tέχνες και Γράμματα», εφημ. H KΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2004

Δραστηριότητες

1. Ποιος είναι ο Χάρι Πότερ σύμφωνα με το κείμενο;
2. Θα θέλατε να έχετε τις ικανότητες του Χάρι Πότερ; Αν ναι γιατί;
3. Έχει πουλήσει, περισσότερα, διαφορετικός, μπροστά, κρυφή: να βρείτε από ένα αντώνυμο (λέξη με διαφορετική σημασία) για κάθε λέξη που σας δίνεται.

Κείμενο με δραστηριότητες

Κείμενο

(τετράδιο εργασιών Α΄ γυμνασίου σελ. 52)

Kείμενο 1 Tο ποτάμι δε γυρίζει πίσω

      Από παιδιά στην Κόνιτσα ήμαστε εξοικειωμένοι με τον Αώο. Αρχές του ’70, οι Γερμανοί kayakers είχαν ήδη «ανακαλύψει» το ποτάμι, που είναι ένα από τα πιο δύσκολα αλλά και πιο εντυπωσιακά στην Ελλάδα. Κάποια στιγμή ο αδερφός μου άρχισε μαθήματα kayak. Μια μέρα, περίπου ένα χρόνο μετά (1987), με πήρε μαζί του στο τελευταίο κομμάτι του ποταμού, που δεν είναι μεν δύσκολο, αλλά χρειάζεται τεχνική. Εγώ δε ρώτησα τίποτα, εκείνος δε με προειδοποίησε και κατέληξα... να πιω το μισό Αώο! Από τότε άρχισα να ρωτάω και φυσικά να μαθαίνω. Το 1992, γνωρίζοντας πλέον kayak, αλλά χωρίς να έχω κάνει rafting, αγόρασα μια βάρκα και ένας φίλος Ελληνογερμανός ανέλαβε να μου δείξει τις «κινήσεις». Μέσα σε 15-20 ημέρες κατεβήκαμε το ποτάμι με φίλους και έκτοτε δε σταμάτησα να ασχολούμαι με το άθλημα. Σήμερα, όταν βλέπω... αγχωμένους αρχάριους, προσπαθώ όσο μπορώ να τους καθησυχάσω – επηρεάζονται πολύ από τον εκπαιδευτή και τη στάση του. Έπειτα από ένα τέταρτο στο ποτάμι, αποκτούν πλέον εμπιστοσύνη στον οδηγό, καταλαβαίνουν ότι το άθλημα δεν είναι επικίνδυνο, χαλαρώνουν και απολαμβάνουν τη δράση αλλά και τη φύση. Για κάποιον που θα ήθελε να κάνει rafting ή kayaking θα πρότεινα να επισκεφθεί τον ποταμό Άραχθο. Έχει τέσσερις διαφορετικές διαδρομές, για όλα τα επίπεδα, ενώ το ευκολότερο κομμάτι είναι και το ομορφότερο.

περ.«View», εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2003

Δραστηριότητες:

1. Ποια αθλήματα αναφέρονται μέσα στο κείμενο;
2. Σας αρέσει κάποιο άθλημα; Αν ναι ποιο είναι αυτό και τι σας αρέσει σε αυτό;
3. Να υπογραμμίσετε στο κείμενο τρία ρήματα της α΄ συζυγίας και τρία ρήματα της β΄ συζυγίας.

Φωνές και συζυγίες

Φωνές και συζυγίες

• Τα ρήματα με βάση την κατάληξή τους χωρίζονται σε δύο φωνές: την Ενεργητική φωνή (τα ρήματα που έχουν κατάληξη –ω ή -ώ) και την Παθητική φωνή (τα ρήματα που έχουν κατάληξη –μαι).
• Ένα ρήμα αποτελείται από το θέμα και την κατάληξη:

Πχ. ράβω: ράβ- (θέμα) –ω (κατάληξη).

• Ανάλογα με την κατάληξη που έχει ένα ρήμα ανήκει σε μια από τις δύο συζυγίες:
• Στην α΄ συζυγία, στην οποία ανήκουν τα ρήματα που έχουν κατάληξη –ω στην ενεργητική φωνή και –ομαι στην Παθητική φωνή

Πχ. Χτίζω (Ε.Φ), χτίζομαι (Π.Φ)  και

• Στη β΄ συζυγία, στην οποία ανήκουν τα ρήματα που έχουν κατάληξη –ώ στην Ενεργητική φωνή και –ιέμαι ή –ούμαι στην Παθητική φωνή.
• Η δεύτερη συζυγία διακρίνεται σε δύο τάξεις:
• Στην α΄ τάξη ανήκουν τα ρήματα με κατάληξη –άω/-ώ (πχ. Αγαπάω/ώ) στην Ενεργητική φωνή και –ιέμαι (πχ. Αγαπιέμαι) στην Παθητική φωνή.
• Στη β΄ τάξη ανήκουν τα ρήματα με κατάληξη –ώ (πχ. Θεωρώ) στην Ενεργητική φωνή και –ούμαι (πχ. Θεωρούμαι) στην Παθητική φωνή.

Δραστηριότητες

1. Να χωρίσετε τα ρήματα που ακολουθούν σε αυτά που ανήκουν στην α΄ συζυγία και σε αυτά που ανήκουν στη β΄ συζυγία: ζωγραφίζω, βάφομαι, οδηγούμαι, κοιτώ, μιλώ, κάνω.

• Α΄ συζυγία:
• Β΄ συζυγία:

2. Να χωρίσετε τα ρήματα που ακολουθούν σε αυτά που ανήκουν στην Ενεργητική Φωνή και σε αυτά που ανήκουν στην Παθητική Φωνή: θυμώνω, διαβάζω, σκέφτομαι, κάθομαι, παρακολουθώ, τραυματίζομαι, γράφω, δέχομαι, οδηγώ, καθρεφτίζομαι.

• Ενεργητική φωνή:
• Παθητική φωνή:

Επιθήματα ρημάτων

Επιθήματα ρημάτων

• Τα επιθήματα χρησιμοποιούνται προκειμένου να σχηματιστούν ρήματα παράγωγα από άλλες λέξεις, όπως είναι τα επίθετα και τα ουσιαστικά.
• Τέτοια επιθήματα είναι: -ίζω, -άρω, -άζω, -ώνω, -εύω

Παραδείγματα

Κίτρινο: κιτρινίζω

Φρίκη: φρικάρω

Αλλαγή: αλλάζω

Θυμός: θυμώνω

Δοκιμή: δοκιμάζω

Δραστηριότητα

Κείμενο (δραστηριότητες)

Κείμενο

Kείμενο 1 Γιατρέ, ο Η/Υ μου είναι άρρωστος!

(τετράδιο εργασιών σελ. 58)

    Το διαδίκτυο είναι πια πολύ δημοφιλές. Κάθε μέρα εκατομμύρια χρήστες ανταλλάσσουν e-mail, στέλνουν ο ένας στον άλλο αστείες ιστορίες, εικόνες, βίντεο και κάθε μορφής αρχεία ή αγοράζουν προϊόντα με πιστωτικές κάρτες. Επειδή, όμως, τίποτε δεν είναι εντελώς αθώο στον κόσμο, το διαδίκτυο έχει κι αυτό τις παγίδες του… Ας πούμε, λέγεται ότι διάφοροι «πειρατές» του διαδικτύου βρίσκουν τρόπους να κλέβουν αριθμούς από πιστωτικές κάρτες. Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι κάποια μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) που μπορεί να δεχτούμε στον υπολογιστή μας ίσως να είναι μολυσμένα με ιούς! Οι ιοί είναι μικρά καταστρεπτικά προγραμματάκια, ικανά να θέσουν εκτός μάχης τον υπολογιστή μας χωρίς να το καταλάβουμε. Κάποιες προφυλάξεις, λοιπόν, είναι απαραίτητες.

Περ. «Ερευνητές», εφημ. H Kαθημερινη, 2003

Δραστηριότητες

1. Ποιοι κίνδυνοι του διαδικτύου αναφέρονται στο κείμενο;
2. Δημοφιλές, αστείες, διάφοροι, θέσουν, απαραίτητες: Να γράψετε από ένα συνώνυμο για κάθε λέξη που σας δίνεται.
3. Στέλνουν, αγοράζουν, τίποτε, μικρά, ικανά: Να γράψετε από ένα αντώνυμο για κάθε λέξη που σας δίνεται.

Δραστηριότητες κειμένου

Κείμενο

(σχολικό βιβλίο σελ.100)

Kείμενο 1 [Mουσεία του κόσμου]

   Όσο πολύπλευρη είναι η ζωή του ανθρώπου, τόσο πολυάριθμα είναι και τα είδη των μουσείων: μουσεία τέχνης, επιστημών, φυσικής ιστορίας, αρχαιολογικά, ιστορικά, εθνολογικά, λαογραφικά, νομισματικά, πολεμικά, ναυτικά... Ο κατάλογος είναι ατελείωτος! Τα μουσεία δε στεγάζονται μόνο σε κτίρια που χτίστηκαν ειδικά γι' αυτό το σκοπό. Πολλά μουσεία αρχικά ήταν σπίτια (όπως το Μουσείο Μπενάκη) ή παλάτια (όπως το Ερμιτάζ, το παλάτι του Τσάρου στην Πετρούπολη) ή ακόμα και παλιά εργοστάσια! Αλλά κι ένας υπαίθριος χώρος, ένα ενυδρείο, ένας βοτανικός ή ζωολογικός κήπος μπορούν να είναι μουσεία.
• Το μεγαλύτερο μουσείο του κόσμου είναι το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Νέας Υόρκης, στις ΗΠΑ. Αποτελείται από 19 διαφορετικά κτίρια, που επικοινωνούν μεταξύ τους εσωτερικά, συνολικής έκτασης 9 στρεμμάτων (9.000 τ.μ.)!
• Το μεγαλύτερο μουσείο της Ευρώπης είναι το Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο, με συνολική έκταση 7 στρεμμάτων. Το μεγαλύτερο μέρος του μουσείου αυτού είναι αφιερωμένο σε ευρήματα από την αρχαία Αίγυπτο, την Ελλάδα και τη Ρώμη. Εκεί βρίσκονται και τα περίφημα ελγίνεια μάρμαρα που έχουν αποσπαστεί από τον Παρθενώνα της Ακρόπολης της Αθήνας.
• Στην Ευρώπη βρίσκονται μερικά από τα σπουδαιότερα μουσεία τέχνης σε ολόκληρο τον κόσμο, που προσελκύουν εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο. Τα Μουσεία του Βατικανού στη Ρώμη, η Πινακοθήκη Ουφίτσι στη Φλωρεντία, το Λούβρο στο Παρίσι και το Μουσείο Πράντο στη Μαδρίτη είναι μερικά από αυτά.

περ. «Ερευνητές», εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 1999

Δραστηριότητες

1. Σύμφωνα με το κείμενο, ποια είναι τα είδη των μουσείων που αναφέρονται;
2. Να αναφέρετε μερικά από τα σημαντικότερα μουσεία του κόσμου που υπάρχουν στο κείμενο.
3. Πολύπλευρη, ειδικά, μεγαλύτερο, διαφορετικά, εσωτερικά: να γράψετε από ένα αντώνυμο (λέξη με αντίθετη σημασία) για καθεμία από αυτές τις λέξεις.

Δομή παραγράφου και πλαγιότιτλοι

Δομή της παραγράφου

1. Θεματική πρόταση: είναι ο πρόλογος της παραγράφου, εκεί που δίνεται η κύρια ιδέα της, το θέμα της παραγράφου.
2. Λεπτομέρειες/ σχόλια: στο σημείο αυτό αναπτύσσεται η θεματική πρόταση.
3. Κατακλείδα: είναι ο επίλογος της παραγράφου. Στην κατακλείδα δίνεται το συμπέρασμα, δηλαδή γίνεται μια σύνοψη όσων αναλύθηκαν στις λεπτομέρειες. Η κατακλείδα μπορεί και να λείπει από την παράγραφο.

Πλαγιότιτλος

• Η πρόταση που γράφουμε δίπλα από μια παράγραφο και αποδίδει σύντομα και περιεκτικά το νόημά της λέγεται πλαγιότιτλος.
• Για να φτιάξουμε τον πλαγιότιτλο μιας παραγράφου χρειάζεται να βρούμε τα δομικά στοιχεία της παραγράφου και έπειτα να εντοπίσουμε τις λέξεις- κλειδιά.

Δραστηριότητα

Στα κείμενα που ακολουθούν να εντοπίσετε:

1. τα δομικά στοιχεία (θεματική πρόταση, λεπτομέρειες, κατακλείδα) κάθε παραγράφου και
2. να φτιάξετε από έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο.

Kείμενο 6 [Όλοι μας μπορούμε να αισθανθούμε το ωραίο!]

(τετράδιο εργασιών σελ. 55)

   Μια χαρούμενη συντροφιά από αγόρια και κορίτσια παίζουν στην ακροθαλασσιά μια όμορφη καλοκαιρινή μέρα. Ένα αγόρι, ο Παύλος, κουβαλάει μέσα σ’ ένα δίχτυ μερικά όστρακα που ψάρεψε κάνοντας βουτιές και τ’ απλώνει μπροστά στους φίλους του. Ένα κορίτσι, η Λήδα, μόλις τα βλέπει, αναφωνεί: «Τι όμορφα που είναι, κοιτάξτε τι ωραία σχήματα που έχουν και τι χρώματα! ρόδινα, μοβ, κίτρινα, λευκά. Θα μου δώσεις μερικά, Παύλο, να στολίσω το γραφείο μου;» Η Αλίκη διαφωνεί: «Όχι, να μαζέψουμε κι άλλα να τα πάμε στη μητέρα. Θα μας κάνει ένα υπέροχο ριζότο το βράδυ με θαλασσινά». Ο Γιώργος πάλι έχει ένα απ’ αυτά στο χέρι του και το περιεργάζεται: «Κοιτάξτε τι τέλειο σχήμα που έχει! Σαν να το σχεδίασε κάποιος με γεωμετρικά όργανα. Εγώ θα ’θελα να σπουδάσω, για να καταλάβω πώς η φύση δημιουργεί τόσο τέλειες μορφές».

Κάθε παιδί εκφράζει μια διαφορετική στάση μπροστά στα όστρακα που είναι απλωμένα πάνω στη χρυσή άμμο. Αν θέλαμε να δώσουμε ένα όνομα στις διαφορετικές αυτές απόψεις, θα λέγαμε ότι η Λήδα έχει κλίση καλλιτεχνική, θα μπορούσε να γίνει καλλιτέχνιδα. Η στάση της μπροστά στις όμορφες αχιβάδες είναι αισθητική, γιατί ενδιαφέρεται πιο πολύ για το ωραίο. Η Αλίκη, όμως, που θέλει να δει τα όστρακα να γίνονται ένα νόστιμο ριζότο, είναι φύση πρακτική, σκέφτεται μόνο τη χρησιμότητα. Ο Γιώργος πάλι, που θέλει να μελετήσει τα όστρακα για να καταλάβει πώς πήραν αυτή τη μορφή, εκφράζει μια στάση που μπορούμε να την ονομάσουμε γνωστική ή θεωρητική. Η Λήδα θα μπορούσε να γίνει ζωγράφος, η Αλίκη έμπορος, ο Γιώργος επιστήμονας, φυσιοδίφης. Σε καθέναν από τους τρεις υπερισχύει μια ικανότητα. Όλοι μας, όμως, διαθέτουμε και τις τρεις αυτές ικανότητες του πνεύματος. Όλοι μας μπορούμε να αισθανθούμε το ωραίο, να θαυμάσουμε ένα φλογερό ηλιοβασίλεμα, ένα ωραίο τοπίο, ένα γοητευτικό πρόσωπο. Και φυσικά, όλοι μπορούμε να απολαύσουμε μια όμορφη ζωγραφιά, ένα γλυπτό, δηλαδή ένα έργο τέχνης.

Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, στο Aνιχνεύοντας το Σήμερα, προετοιμάζουμε το Aύριο, Παιδαγωγικό Iνστιτούτο, 2001

Kείμενο 7 [Eυτύχησα να δω να παίζεται το σύνολο των συνθέσεών μου]

(τετράδιο εργασιών σελ.56)

      Είναι περίεργο πάντως ότι χάρη στην εκτίμηση που μου έδειξαν τότε όλοι σχεδόν οι παράγοντες της μουσικής μας ζωής, καθηγητές, μαέστροι, μουσικοί, ευτύχησα να δω να παίζεται το σύνολο των συνθέσεών μου από το 1946 έως το 1950. Έργα μουσικής δωματίου και έργα συμφωνικά. Τα τελευταία από την ΚΟΑ και τη Συμφωνική του Ραδιοφώνου. Τότε είχα και τις πρώτες μου παραγγελίες για χοροδράματα και μουσική για τον κινηματογράφο και ραδιοφωνικά σκετς. Έτσι, ήμουν πια υποχρεωμένος να εγκαταλείψω τις προσωπικές μου αναζητήσεις στο χώρο της σύνθεσης και να προσαρμόσω τη μουσική μου στις απαιτήσεις των παραγγελλόντων, που φυσικά κάθε άλλο παρά τα συμφωνικά μου γυμνάσματα θα ήθελαν.

Μίκης Θεοδωράκης, στο Ανιχνεύοντας το Σήμερα, προετοιμάζουμε το Αύριο, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, 2001

Παράγωγες και σύνθετες λέξεις

Παράγωγες και σύνθετες λέξεις

• Παράγωγες λέξεις: είναι οι λέξεις που παράγονται από μια αρχική λέξη με την προσθήκη μίας νέας διαφορετικής κατάληξης, η οποία λέγεται παραγωγική κατάληξη ή επίθημα (γιατί είναι στο τέλος της λέξης).

Π.χ. παιδί + παραγωγική κατάληξη: -άκι: παράγωγη λέξη: παιδάκι.

• Σύνθετες λέξεις: οι σύνθετες λέξεις προκύπτουν από την ένωση των θεμάτων δύο απλών λέξεων

Π.χ. παχύ (1^ο συνθετικό) + σάρκα (2^ο συνθετικό): παχύσαρκο (σύνθετη λέξη)

• Άλλος τρόπος είναι με την προσθήκη ενός προθήματος (αχώριστου μορίου) στην αρχή της λέξης ή του στερητικού α-

Π.χ. τροφή + αρχαία πρόθεση δια-: σύνθετη λέξη: διατροφή.

Φθαρτός + στερητικό πρόθημα α- : σύνθετη λέξη: άφθαρτος

• Τα προθήματα ονομάζονται και αχώριστα μόρια και συνήθως δεν τα συναντάμε μόνα τους στον λόγο.
• Σύμφωνα με ορισμένες αναφορές στη Νέα Ελληνική οι λέξεις που σχηματίζονται με την προσθήκη αχώριστων μορίων δεν είναι σύνθετες αλλά παράγωγες.

Δραστηριότητα

Στο κείμενο που ακολουθεί να υπογραμμίσετε τις σύνθετες και τις παράγωγες λέξεις και να τις εντάξετε στη σωστή στήλη.

Kείμενο 6 [O τόπος επηρεάζει το σώμα και τον χαρακτήρα μας]

Εύκολα κανείς μπορεί να κάνει τη διαπίστωση ότι στον ιδιαίτερο χαρακτήρα ενός τόπου αντιστοιχεί κατά κανόνα και η σωματική κατασκευή και ο χαρακτήρας των κατοίκων του… Όπου ο τόπος είναι φαλακρός, άνυδρος και τραχύς, που τη μια φορά τον δέρνει ο χειμώνας και την άλλη τον καίει ο ήλιος, εκεί θα δεις ανθρώπους στεγνούς, ισχνούς, με ευδιάκριτες τις αρθρώσεις του σώματός τους, ρωμαλέους και δασύτριχους. Μια άγρυπνη φιλεργία είναι ευδιάκριτη σ’ αυτούς τους ανθρώπους, ενώ στον χαρακτήρα και στα φυσικά τους είναι άνθρωποι με αυτοπεποίθηση και ανεξαρτησία γνώμης, μάλλον άγριοι παρά ήμεροι, στις τέχνες και στα επαγγέλματα θα τους βρεις πολύ έξυπνους και πολύ εύστροφους και στα πολεμικά ανώτερους. Άλλωστε, και όλα τα προϊόντα που παράγει η γη θα τα βρεις να έχουν ιδιότητες αντίστοιχες με τις ιδιότητες της γης.

Ιπποκράτης, «Περί ανέμων, υδάτων και τόπων», μτφρ. Δ. Λυπουρλής,

στο Ανθολογία Aρχαίας Eλληνικής Γραμματείας, OΕΔΒ, 1999

(τετράδιο εργασιών  σελ. 42)

Ο Επιθετικός προσδιορισμός

Επιθετικός προσδιορισμός

Επιθετικός προσδιορισμός: ένα επίθετο μπορεί να προσδιορίσει ένα ουσιαστικό και να του δώσει μια (μόνιμη) ιδιότητα. Τότε λέμε ότι το επίθετο αυτό λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός. Ο προσδιορισμός αυτός είναι στο ίδιο γένος, στον ίδιο αριθμό και στην ίδια πτώση με το ουσιαστικό που προσδιορίζει.

Πχ. Ο λαμπρός ήλιος: το επίθετο λαμπρός λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός στο ουσιαστικό ήλιος. Βρίσκεται στο ίδιο γένος (αρσενικό), στον ίδιο αριθμό (ενικός) και στην ίδια πτώση (ονομαστική) με το ήλιος.

Kείμενο 1 [Eίμαστε ό,τι τρώμε]

Το ένα στα δέκα Ελληνόπουλα είναι παχύσαρκο! Το ένα στα δύο δε συνηθίζει να τρώει πρωινό και όλα σχεδόν έμαθαν να τρώνε σαν τα Αμερικανάκια. Και όλα αυτά όταν στη νότια Ασία το 50% των παιδιών υποσιτίζονται! Ας δούμε λοιπόν πόσο κακό κάνουμε στον εαυτό μας και ας πάρουμε την απόφαση να αλλάξουμε τις κακές μας συνήθειες… έτσι… σαν δώρο στον εαυτό μας.

Όπως λοιπόν δείχνουν οι έρευνες, ένα στα τρία Ελληνόπουλα τρώει τουλάχιστον μια δυο φορές την εβδομάδα σε φαστφούντ, κυρίως τα αγόρια, και το 20% από αυτά τα παιδιά πηγαίνουν στα φαστφουντάδικα μαζί με τους γονείς τους. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί γονείς δε διαφωνούν και ίσως μάλιστα να προτρέπουν τα παιδιά τους στο εύκολο και γρήγορο φαγητό.

Το 56% των μαθητών τρώει τουλάχιστον μία φορά την ημέρα τσιπς, κρουασάν και άλλα παρόμοια τρόφιμα. Όμως το χειρότερο από όλα είναι ότι τα παιδιά στην Ελλάδα δε συνηθίζουν να τρώνε πρωινό. Σύμφωνα πάντα με τις έρευνες, η έλλειψη πρωινού από το διαιτολόγιο κάθε παιδιού έχει ως αποτέλεσμα περισσότερη κατανάλωση των τροφών των φαστφούντ! Και να σκεφτεί κανείς ότι η σωστή διατροφή στην εφηβική ηλικία βοηθάει στην ομαλή, σωματική και ψυχολογική ανάπτυξη των ανθρώπων. Στην ηλικία αυτή μπαίνουν οι βάσεις για τη μελλοντική μας υγεία. Εδώ, λοιπόν, πρέπει να συμφωνήσουμε με την παρακάτω παροιμία:

«Το πρωινό να το τρως μόνος σου, το μεσημεριανό να το μοιράζεσαι με τους φίλους σου και το βραδινό να το χαρίζεις στον εχθρό σου!!»

Σίγουρα δε φταίμε μόνο εμείς!

Υπάρχει μια τόσο μεγάλη ποικιλία νέων αγαθών που ίσως και άθελά μας ωθούμαστε στο να τα δοκιμάσουμε! Κι όμως, όλοι μπορούμε να βελτιώσουμε τις διατροφικές μας συνήθειες προσέχοντας τι τρώμε, πόσο αθλούμαστε και φυσικά κρατώντας κάποιο μέτρο στο γρήγορο φαγητό. Αν όλοι οι άνθρωποι εφάρμοζαν κατά λέξη τους κανόνες καλής διατροφής, σίγουρα θα μειωνόταν ο μέσος όρος των καρδιοπαθειών, της παχυσαρκίας και γενικά των προβλημάτων υγείας.

Τι λέτε; Κάνουμε μια προσπάθεια;

Νικολέτα Αγγελίδου, μαθήτρια B' τάξης 6ου Γυμνασίου Σερρών
(http://www.6gymnasio.gr)

Δραστηριότητες:

1. Στο κείμενο 1 να υπογραμμίσετε τους επιθετικούς προσδιορισμούς και το ουσιαστικό που προσδιορίζουν.
2. Πιστεύετε ότι είναι καλό τα παιδιά να τρώνε φαστφούντ; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας