Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου

Κείμενο (ερωτήσεις και δραστηριότητες)

Κείμενο

(σχολικό βιβλίο σελ.89)

Κείμενο 3 [Ο μικρότερος εκδότης εφημερίδας]

 

[Ο Ηλίας, που δεν έχει φύγει ποτέ από το χωριό του, είναι εκδότης της μικρής χειρόγραφης εφημερίδας Ο Ψύλλος, που τη στέλνει με το ταχυδρομείο σε σχολεία της περιοχής. Γι' αυτή του τη δραστηριότητα δέχεται τις κοροϊδίες των συγχωριανών του, μέχρι που τον ανακαλύπτει μια δημοσιογράφος αθηναϊκής εφημερίδας.]

«Να τος! Ο Ψύλλος! Ο Ηλίας!» φώναξαν όλοι μαζί βλέποντας τον Ηλία να μπαίνει στο καφενείο παρέα με το Γαλαξία.

«Ηλία, η δεσποινίς Ηλιοπούλου είναι δημοσιογράφος απ' την Αθήνα!» είπε ο πρόεδρος με επισημότητα.

«Το ξέρω» ήταν η ξερή απάντηση του Ηλία.

«Κύριε συνάδελφε… λείψατε τρεις μέρες απ' το χωριό. Θα 'χατε πάει για κάποιο ρεπορτάζ, φαντάζομαι… » αστειεύτηκε η Απριλιάνα τείνοντας το χέρι της προς το μέρος του.

Ο Ηλίας χαμογέλασε και της έδωσε διστακτικά το χέρι του.

«Σου μεταφέρω τους θερμούς χαιρετισμούς και τα συγχαρητήρια όλων των συντακτών της εφημερίδας στην οποία εργάζομαι. Ο Ψύλλος ήταν για όλους μας μια ευχάριστη έκπληξη. Επίσης, σου ανακοινώνω πως, σύμφωνα με έρευνα που κάναμε, είσαι ο μικρότερος εκδότης εφημερίδας στην Ελλάδα. »

»Απ' τα στοιχεία που έχουμε, δεν έχει υπάρξει στην ιστορία του Τύπου, σε όλο τον κόσμο, μικρότερος εκδότης από σένα. Ο μεγάλος εφευρέτης Τόμας Έντισον έβγαλε τον Εβδομαδιαίο Κήρυκα μέσα στη σκευοφόρο ενός τρένου. Ξεκίνησε όμως σε λίγο μεγαλύτερη ηλικία απ' ό,τι εσύ...»

Όλοι οι χωρικοί άκουγαν εντυπωσιασμένοι. Ο Ηλίας είχε συγκινηθεί – ένας κόμπος τού έσφιγγε το λαιμό. Προσπάθησε να κρύψει τη συγκίνησή του και είπε:

«Όμως ο Έντισον σε ηλικία δώδεκα χρονών έβγαζε μια επαγγελματική εφημερίδα. Εγώ ούτε τυπογραφείο δεν έχω δει! Ο Ψύλλος δεν είναι εφημερίδα, είναι ένα όνειρο, είναι τα ταξίδια που θέλω να κάνω...»

«Ο Ψύλλος είναι η πιο αγνή εφημερίδα. Είναι η μαγεία!…» του 'πε η Απριλιάνα. Και, βγάζοντας δύο πακέτα από την τσάντα της, του τα πρόσφερε. «Είναι δώρα που σου προσφέρουν όλοι οι συντάκτες της εφημερίδας που εργάζομαι. Είναι συμβολικά: στιλό και δημοσιογραφικό χαρτί...»

Ο Ηλίας δεν μπόρεσε άλλο να κρύψει τη συγκίνησή του – ξέσπασε σ' ένα λυτρωτικό κλάμα.

Δημήτρης Σπύρου, Ο Ψύλλος, εκδ. Πατάκη, 1995

Δραστηριότητες

1. Ποια ήταν τα δώρα της δημοσιογράφου στον Ηλία σύμφωνα με το κείμενο;
2. Στις προτάσεις με τα μαύρα γράμματα να πείτε αν τα ρήματα είναι μεταβατικά ή αμετάβατα (έχουν δηλαδή ή όχι αντικείμενο).

Μονόπτωτα και δίπτωτα ρήματα

Μονόπτωτα και δίπτωτα ρήματα

 

• Το πρόσωπο ή το πράγμα στο οποίο πηγαίνει η ενέργεια του υποκειμένου του ρήματος και το συμπληρώνει λέγεται αντικείμενο.
• Το αντικείμενο μπορεί να είναι ουσιαστικό, αντωνυμία, μετοχή, επίθετο, ολόκληρη πρόταση με ή χωρίς άρθρο κλπ.
• Μονόπτωτα λέγονται τα ρήματα που δέχονται ένα αντικείμενο. Αυτό μπορεί να είναι σε αιτιατική ή σε γενική. Στη θέση της γενικής μπορεί να υπάρχει και εμπρόθετο αντικείμενο (δηλαδή οι προθέσεις από, με, σε, για +αιτιατική).

Πχ. Ο Γιώργος άνοιξε την πόρτα.

Άνοιξε: ρήμα.

Ο Γιώργος: υποκείμενο.

Την πόρτα: αντικείμενο.

• Δίπτωτα λέγονται τα ρήματα που δέχονται δύο αντικείμενα (σε διαφορετικές πτώσεις). Το ένα από τα αντικείμενα αυτά λέγεται άμεσο και το άλλο έμμεσο. Στην περίπτωση που το ένα αντικείμενο είναι σε αιτιατική και το άλλο σε γενική ή εμπρόθετο, άμεσο θεωρείται το αντικείμενο σε αιτιατική και έμμεσο το αντικείμενο που είναι σε γενική ή εμπρόθετο. Αν και τα δύο αντικείμενα είναι σε πτώση αιτιατική, άμεσο θεωρείται η αιτιατική προσώπου.

Πχ. Μου έδωσε το βιβλίο.

Έδωσε: ρήμα

(Αυτός): το υποκείμενο που εννοείται.

Το βιβλίο: αντικείμενο άμεσο (είναι σε αιτιατική).

Μου: αντικείμενο έμμεσο (είναι αδύναμος τύπος αντωνυμίας σε γενική).

• Δύο ή περισσότερα αντικείμενα όμοια μεταξύ τους που έχουν την ίδια πτώση και συνδέονται με κάποιον σύνδεσμο ή χωρίζονται με κόμμα θεωρούνται ως μια πτώση (δηλαδή ένα αντικείμενο).

Πχ. Είδαμε τον Γιώργο, την Ιωάννα και τη Μαρία.

Είδαμε: ρήμα.

(εμείς): το υποκείμενο που εννοείται.

Τον Γιώργο, την Ιωάννα, τη Μαρία: αντικείμενο. (το ρήμα θεωρείται μονόπτωτο).

Δραστηριότητες

1.Στις προτάσεις που ακολουθούν να πείτε αν τα ρήματα είναι μονόπτωτα ή δίπτωτα:

1. Του έδειξε τις φωτογραφίες.
2. Μου λέει την αλήθεια.
3. Αγόρασα ένα τετράδιο.
4. Θέλω να πάω διακοπές.
5. Ξέχασα τις ασκήσεις.

2.Στις προτάσεις που ακολουθούν να βρείτε τα αντικείμενα:

• Του είπε ψέματα.
• Θυμήθηκε την ιστορία.
• Μου ζήτησε ένα μολύβι.
• Ήθελαν να πάνε βόλτα.
• Της έφερε μια τούρτα και ένα δώρο.

Κείμενο με δραστηριότητες

Κείμενο

(τετράδιο εργασιών β΄ γυμνασίου σελ. 34)

Κείμενο 1 [Μεγαλώνουμε]

Πότε ακριβώς έγινε κι αποφάσισα να μεγαλώσω δεν το θυμάμαι. Ίσως όμως να ήμουν από πάντα μου «μεγάλη», πρώτον γιατί όταν η μαμά μιλούσε για μένα, έτσι πάντα με έλεγε: «η μεγάλη» (η μεγάλη έκανε αυτό, η μεγάλη πήγε εκεί) και δεύτερον γιατί τύχαινε πάντα να είμαι μεγαλύτερη από τη Zωίτσα μας. Kάποια στιγμή λοιπόν το πήρα απόφαση: μεγάλωσα!

Πήγαινα άλλωστε στο γυμνάσιο και το μυαλό μου άρχισε να απλώνεται σε πολύ περισσότερα πράγματα. Άρχισα να σκέφτομαι πιο πολύ και κάπου κάπου να στεναχωριέμαι χωρίς κανένα λόγο. Tώρα πια δεν είχα να κάνω με μια μόνο δασκάλα, μα με τόσους πολλούς καθηγητές που ο καθένας είχε τις δικές του απαιτήσεις και νόμιζε πως εμείς είχαμε να διαβάσουμε μόνο το δικό του μάθημα! Eφτά ώρες την ημέρα, εφτά διαφορετικά μαθήματα. Tα μόνα που δεν θέλουν διάβασμα είναι η γυμναστική και η ωδική. Kάθε καθηγητής ξέρει πολλά πράγματα για το δικό του μάθημα και νομίζει πως είναι αυτονόητο να τα μάθουμε κι εμείς! […]

Στα μαθηματικά σπάνια συγκεντρώνομαι. Συνήθως παρατηρώ την καθηγήτριά μου, την κυρία Πασσά, όμορφη με ξανθά μαλλιά και πολύ μοντέρνα ντυμένη, που στα δάχτυλά της φορά πάντα μεγάλα δαχτυλίδια. Παρατηρώ τη σκόνη της κιμωλίας που λερώνει τα κόκκινα νύχια της καθώς γράφει εξισώσεις στον πίνακα – ποτέ δεν καταλαβαίνω με την πρώτη γιατί αυτό ισούται με κείνο και κείνο με κάποιο άλλο. Γενικά, η άλγεβρα είναι η χειρότερή μου και γι’ αυτό πάντα την αφήνω για το τέλος – περιμένω τον μπαμπά να ’ρθει από τη δουλειά του να λύσουμε τις ασκήσεις μαζί. Προτιμώ τη γεωμετρία γιατί μ’ αρέσει να σχεδιάζω.

Tο ωραιότερο μάθημα στην πρώτη γυμνασίου είναι σίγουρα η ιστορία. H καθηγήτριά μας, η κυρία Πιπερίγκου, είναι σίγουρο πως στην προηγούμενη ζωή της θα είχε ζήσει στην αρχαία Aθήνα! Πώς να το εξηγήσω αλλιώς; Αφού όταν μιλάει για τον άτυχο για τους Αθηναίους Πελοποννησιακό πόλεμο μόνο που δεν κλαίει! Kι ας τα ’χει βάλει τόσες φορές με τους αρχαίους Αθηναίους και την αχαριστία τους που εξορίσανε έναν Αριστείδη κι ένα Θεμιστοκλή και που καταδίκασαν σε θάνατο το Σωκράτη, το μεγαλύτερο Δάσκαλο των αιώνων. Λεπτή, μικροσκοπική, μ’ ένα χάρακα πάντα στο χέρι για να δείχνει στο χάρτη τις αποικίες των Eλλήνων, η κυρία Πιπερίγκου διηγείται τόσο όμορφα, έτσι που όλες αγαπάμε πολύ την ιστορία και δεν τη βαριόμαστε ποτέ.

Nένα I. Kοκκινάκη, H Zωίτσα, Ένα αληθινό παραμύθι, εκδ. Bιβλιοπωλείον της Eστίας, 2002

 

Δραστηριότητες:

1. Ποιο είναι το αγαπημένο μάθημα της ηρωίδας και γιατί;
2. Να υπογραμμίσετε στο κείμενο τρία μεταβατικά και τρία αμετάβατα ρήματα.

Ρήματα

Ρήματα

• Τα ρήματα δηλώνουν ότι γίνεται μια ενέργεια.
• Τα ρήματα που δείχνουν ότι η ενέργεια του υποκειμένου δεν πηγαίνει κάπου αλλού (δεν μεταβαίνει σε κάτι άλλο) λέγονται αμετάβατα.

Πχ. Το τρένο έφυγε στις 8. (το ρήμα είναι αμετάβατο και δεν υπάρχει αντικείμενο)

• Τα ρήματα που δείχνουν ότι η ενέργεια του υποκειμένου πηγαίνει κάπου αλλού (μεταβαίνει σε κάτι άλλο) λέγονται μεταβατικά. Η ενέργεια αυτή μπορεί να μεταβαίνει σε κάποιο πρόσωπο ή σε κάποιο πράγμα.

Πχ. Κρατούσε ένα βιβλίο. (το ρήμα είναι μεταβατικό γιατί η ενέργεια πηγαίνει σε κάτι, γι’ αυτό υπάρχει αντικείμενο).

• Υπάρχουν πολλά ρήματα τα οποία μπορεί να είναι και μεταβατικά και αμετάβατα ανάλογα με το γλωσσικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται.

Πχ. Το μάθημα ξεκίνησε πριν από λίγο. (το ρήμα είναι αμετάβατο)

Ξεκίνησε να αφηγείται όσα έγιναν. (το ρήμα είναι μεταβατικό)

 

Δραστηριότητες

1. Στις προτάσεις που ακολουθούν να χαρακτηρίσετε τα ρήματα μεταβατικά ή αμετάβατα.

• Χθες πήγαμε στο θέατρο.
• Αγόρασε ένα λουλούδι.
• Ολοκληρώσαμε την εργασία της τεχνολογίας.
• Ζωγράφισαν την αφίσα της ομάδας.
• Περπατούσαν συνέχεια.

 

2.  Να γράψετε από δύο προτάσεις με τα ρήματα που σας δίνονται όπου στη μία το ρήμα θα είναι μεταβατικό και στην άλλη αμετάβατο: ανεβαίνω, αρχίζω, τελειώνω.

Ετυμολογικές οικογένειες λέξεων

Ετυμολογικές οικογένειες λέξεων

• Οικογένεια λέξεων: οι σύνθετες ή οι παράγωγες λέξεις που σχηματίστηκαν από την ίδια απλή λέξη ανήκουν στην ίδια οικογένεια.
• Οι λέξεις αυτές λέγονται συγγενικές.

Παράδειγμα

Χρόνος: χρονικό, διαχρονικός, πολύχρονος, χρονομετρώ

Δραστηριότητα

Κείμενο (δραστηριότητες)

Κείμενο

Κείμενο 4 H Eλλάδα τούς… πληγώνει

(τετράδιο εργασιών σελ.59)

Tα άτομα με αναπηρίες σε 17 μεγάλες πόλεις της Eλλάδας δεν έχουν πρόσβαση πουθενά.

«Εχθρική» για τους ανθρώπους με αναπηρία είναι η Ελλάδα. Όπως αποκαλύπτει έρευνα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, η πρόσβαση σε δημόσια κτίρια, υπηρεσίες, τράπεζες αλλά και ξενοδοχεία ή χώρους αναψυχής γίνεται Γολγοθάς για τα άτομα που αντιμετωπίζουν κινητικά προβλήματα, σε πολλές πόλεις της χώρας.

Την έρευνα πραγματοποίησε ο αναπληρωτής καθηγητής της Ιατρικής κ. Ιωάννης Στ. Παπαδόπουλος με τους συνεργάτες του Βάνα Γιουβρή και B. Καραντζούλη. H καταγραφή έγινε με επιτόπια έρευνα –3-5 ωρών σε κάθε πόλη– στο πλαίσιο εφαρμογής των στόχων του Πανεπιστημίου που αφορούν την ενασχόληση με την κοινωνία και τα καθημερινά προβλήματα των πολιτών.

Στην έρευνα περιελήφθησαν τα κέντρα 17 πόλεων: Λάρισα, Κοζάνη, Καστοριά, Γρεβενά, Πρέβεζα, Αστακός, Λουτράκι, Φλώρινα, Μεσολόγγι, Ναύπακτος, Αιτωλικό, Βόνιτσα, Φιλιππιάδα, Νεάπολη Λακωνίας, Σάμη, Αργοστόλι, Αιδηψός.

Οι ράμπες για τα αναπηρικά αμαξίδια σε πεζοδρόμια ήταν αρκετές μόνο σε 5 από τις πόλεις που επισκέφθηκε η ομάδα της Ιατρικής Σχολής. Σε τέσσερις πόλεις οι ράμπες είχαν πλάτος πάνω από 80 εκατοστά, ενώ τη σωστή κλίση είχαν μόνο 3! Στις περισσότερες περιπτώσεις, μάλιστα, όπου υπήρχαν ράμπες, υπήρχαν και εμπόδια που έκαναν αδύνατη την κίνηση των αναπήρων σε αυτές.

Οι επιστήμονες επισκέφθηκαν 32 ξενοδοχεία στις 17 πόλεις. Κανένα από αυτά δε διέθετε ειδικές χειρολαβές στην είσοδο ούτε χώρο στάθμευσης για οχήματα αναπήρων. Ράμπα στην είσοδο είχαν δύο μόνο ξενοδοχεία!

Δέσποινα Kουκλάκη, εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 13/4/2004

 

Δραστηριότητες

1. Ποια προβλήματα εντόπισε η ομάδα της Ιατρικής Σχολής;
2. Εχθρική, αντιμετωπίζουν, πραγματοποίησε, επισκέφθηκε, διέθετε: Να γράψετε από ένα συνώνυμο για κάθε λέξη από αυτές που σας δίνονται.
3. Αποκαλύπτει, δημόσια, πολλές, πάνω, είσοδο: Να γράψετε για κάθε λέξη που σας δίνεται από ένα αντώνυμο.

Δραστηριότητες κειμένου

Κείμενο

Κείμενο 1   Αυτή η μαγική εικόνα

(σχολικό βιβλίο σελ.88)

Στην Ελλάδα η τηλεόραση κάνει τα πρώτα της βήματα το 1966, με ένα κανάλι, και λίγα νοικοκυριά θα νιώσουν τη μαγεία του «σπιτικού κινηματογράφου».

Από την εποχή της παρεΐστικης τηλεθέασης στα καφενεία και στα σπίτια φίλων έως σήμερα, την πολύκαναλική κοινωνία, πολλά έχουν αλλάξει· κυρίως έχει αλλάξει η σχέση μας με αυτό το μέσο που οι ειδικοί το αποκαλούν το κατεξοχήν Μέσο Μαζικής Επικοινωνίας ή Ενημέρωσης.

Σήμερα, όλα σχεδόν τα νοικοκυριά στις δυτικές χώρες έχουν τουλάχιστον μία τηλεόραση, ενώ πολλά πλέον διαθέτουν και δύο και τρεις τηλεοπτικές συσκευές, διασκορπισμένες σε διάφορα δωμάτια του σπιτιού… (Μήπως σας θυμίζει κάτι αυτό;)

Αυτό και μόνο το γεγονός δείχνει πόσο πολύ έχει εισβάλει στη ζωή μας μια οικιακή συσκευή, η οποία όχι μόνο μας ψυχαγωγεί, αλλά μας πληροφορεί, μας μαθαίνει, μας δείχνει πώς θα είμαστε στον αφρό των ημερών.

Εμείς, πιστοί απέναντί της, της αφιερώνουμε τουλάχιστον δύο ώρες τη μέρα, αφού τη θεωρούμε το σημαντικότερο μέσο ψυχαγωγίας, αφού οι εκπομπές της γίνονται σημείο αναφοράς, αφού τα πρόσωπά της γίνονται δικά μας.

Και όμως, αυτός ο κόσμος, ο βουτηγμένος στην απέραντη απελπισία ή στην ανεξήγητη αισιοδοξία και τρέλα, εξακολουθεί να μην είναι ο αληθινός, ο δικός μας κόσμος. Εξακολουθεί να είναι ένας κόσμος όπου εμείς δεν έχουμε παρά μόνο ένα μέσο αντίδρασης και άρνησης, το ζάπινγκ και το μαύρισμα της οθόνης.

Για να μην έχουμε λοιπόν «Έγχρωμη ΤV, ασπρόμαυρη ζωή», ας μετατρέψουμε αυτό το μαγικό κουτί σε εργαλείο γνώσης και γνωριμίας με τον Άλλο, τον Κόσμο έξω και γύρω από εμάς.

περ. «Ερευνητές», εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 23/11/2002

 

Δραστηριότητες

1. Σύμφωνα με το κείμενο θεωρείται σημαντική η τηλεόραση σήμερα;
2. Πώς είναι ο κόσμος που μας παρουσιάζει και πώς πρέπει εμείς να τη χρησιμοποιούμε;
3. Σας αρέσει να παρακολουθείτε τηλεόραση; Γιατί;
4. Πρώτα, νιώσουν, εποχή, διαθέτουν, έχει εισβάλει: να γράψετε από ένα συνώνυμο (λέξη με παρόμοια σημασία) για καθεμία από τις λέξεις αυτές.

Κείμενο

Κείμενο 3 [Ήθελα να βοηθήσω το φίλο μου…]

(σχολικό βιβλίο σελ.118)

Παρασκευή. Μου είχε ετοιμάσει ένα βασιλικό πρωινό, με κεριά στη μέση του τραπεζιού. Το ξέρω, κεριά ανάβουν συνήθως στο δείπνο, και λοιπόν;

Ανάμεσα στα κεριά δέσποζε η τούρτα μου, πρώτη και καλύτερη. Το τσάι άχνιζε μέσα στην τσαγιέρα και τα ποτήρια ήταν γεμάτα πορτοκαλάδα. Υπήρχε ακόμα και ένα μπουκετάκι λουλούδια. Ο Νταβίντ ήταν πανευτυχής με την έκπληξή του. Κι εγώ πίστευα ότι όλα θα διορθώνονταν. Ο μπαμπάς γύριζε την επομένη, θα του μιλούσα για τον Νταβίντ, θα τον βοηθούσαμε.

– Τι σκέφτεσαι, αδερφούλα;

– Τις διακοπές, θα κατασκηνώσουμε κάπου παραθαλάσσια με τον μπαμπά μου. Μπορείς να έρθεις κι εσύ. Θα τα πάτε πολύ καλά, είμαι σίγουρη, θα κάνουμε και ιστιοπλοΐα…

– Γιατί όχι; είπε με ονειροπόλο ύφος.

Το πίστευα πραγματικά ότι όλα θα διορθώνονταν.

Όλο το πρωί διαβάζαμε κόμικς, Αστερίξ και Λούκι Λουκ, τα αγαπημένα μου.

Κατά τις δώδεκα, σήκωσε το κεφάλι από το περιοδικό του και είπε:

– Αρχίζω να πεινάω, μπορείς να πας να ψωνίσεις;

Μου έδωσε λεφτά. Κατεβαίνοντας τις σκάλες, σκέφτηκα ότι θα έτρωγα ευχαρίστως μια μακαρονάδα αλά μπολονέζ, αλλά επειδή βαριόμουνα να την ετοιμάσω, προτίμησα μια έτοιμη πίτσα.

Ο ουρανός ήταν συννεφιασμένος, ερχόταν καταιγίδα. Μ' αρέσει η βροχή, τα καθαρίζει όλα.

Πήγα και παράγγειλα μια πίτσα Μαργαρίτα στον τύπο με την καντίνα «Πίτσα-Πατάτες-Αναψυκτικά» στην πλατεία.

– Έτοιμη σε πέντε λεπτά, κουκλίτσα! Στη διπλανή κολόνα ήταν κολλημένη μια αφίσα, ίδια μ' αυτήν που είχα δει δύο μέρες πριν στη βιτρίνα του μαγαζιού. Μου ήρθε μια ιδέα.

– Τη θες πικάντικη την πίτσα;

Απάντησα ναι, την έβαλε μέσα σ' ένα χαρτονένιο κουτί και την πήρα.

Αντί όμως να πάω κατευθείαν στην γκαρσονιέρα, σταμάτησα σ' έναν τηλεφωνικό θάλαμο με κέρματα, που μάλλον είχαν ξεχάσει να αλλάξουν. Ακούμπησα την πίτσα στο ραφάκι και πήρα τηλέφωνο.

– Καλημέρα σας. Εδώ S.O.S. Ναρκωτικά. Σας ακούμε.

– Μπορώ να μην πω το όνομά μου; ρώτησα.

– Τα τηλεφωνήματα είναι ανώνυμα, δε σας ρωτάμε τίποτε. Σας ακούμε.

Έτσι τους τα είπα όλα, ότι είχα γνωρίσει τον Νταβίντ, ότι έπαιρνε ναρκωτικά. Τους ρώτησα τι έπρεπε να κάνω για να τα σταματήσει. Η φωνή στην άλλη άκρη της γραμμής ήταν πολύ γλυκιά. Μου είπε ότι έκανα πολύ καλά που τους τηλεφώνησα και ότι, αν ήθελα να βοηθήσω το φίλο μου, αυτό που μπορούσα να κάνω, ήταν να του δώσω αυτό το νούμερο και να του πω ότι μπορούσε να τηλεφωνήσει οποιαδήποτε ώρα της μέρας ή της νύχτας. Και μου έδωσε κάποιες διευθύνσεις όπου θα τον βοηθούσαν χωρίς να τον ρωτήσουν το παραμικρό, χωρίς να του δημιουργήσουν προβλήματα.

Τα σημείωσα όλα πάνω στο κουτί της πίτσας. Είπα ευχαριστώ και το 'κλεισα. Η πίτσα κόντευε να κρυώσει, οπότε βιάστηκα να γυρίσω, αλλά δεν ανέβηκα τις σκάλες τρέχοντας, για να μη μου πέσει το κουτί. Πεινούσα.

Τιερί Λενέν, Συμφωνία με το διάβολο, μτφρ. Μαρία Α. Παπανδρέου, εκδ. Κέδρος, 1998

 

Δραστηριότητες

1. Σύμφωνα με το κείμενο ποια ήταν η έκπληξη του Νταβίντ στη φίλη του για τα γενέθλιά της;
2. Ποιο είναι το πρόβλημα του Νταβίντ και τι έκανε η φίλη του για να τον βοηθήσει; Εσείς στη θέση της τι θα κάνατε;
3. Κατεβαίνοντας, καθαρίζει, ήρθε, σταμάτησα, έπαιρνε: να γράψετε από ένα αντώνυμο (δηλαδή λέξη με αντίθετη σημασία) για αυτές τις λέξεις.

 

Σύγκριση

Σύγκριση

α΄ όρος σύγκρισης + συγκριτικό + β΄ όρος σύγκρισης

π.χ. Ο Γιάννης (α΄ όρος σύγκρισης) είναι μεγαλύτερος (συγκριτικό) από τον Κώστα (β΄ όρος σύγκρισης)

• Ο α΄ όρος σύγκρισης μπορεί να είναι: ουσιαστικό, επίθετο, αντωνυμία, πρόταση, ρήμα κλπ.
• Ο β΄ όρος σύγκρισης μπορεί να είναι:
• Από + αιτιατική, π.χ. από τον Κώστα.
• Με τα επίθετα συγκριτικού βαθμού μεγαλύτερος, μικρότερος, ανώτερος, κατώτερος, καλύτερος, χειρότερος + τον αδύνατο τύπο της γενικής της προσωπικής αντωνυμίας, π.χ. είναι καλύτερός σου.
• Παρά + ομοιότροπα (με τον ίδιο τρόπο) με τον α΄ όρο σύγκρισης. Π.χ. διασκεδάζω περισσότερο με φίλους (με+ αιτιατική) παρά με συγγενείς (παρά + με + αιτιατική).
• Βραχυλογικά. Μένει μόνο ο προσδιορισμός του, όταν είναι ίδιος με τον πρώτο, π.χ. αυτό είναι μικρότερο από το μέσο συνολικό (εννοείται ποσοστό ανεργίας).
• Ο β΄ όρος σύγκρισης παραλείπεται όταν εννοείται εύκολα, π.χ. τα νεαρότερα άτομα είναι περισσότερο εξοικειωμένα με τις νέες τεχνολογίες (εννοείται από τους μεγαλύτερους σε ηλικία).
• Το συγκριτικό είναι επίθετο ή επίρρημα σε συγκριτικό βαθμό.

 

Δραστηριότητες

1. Στις προτάσεις που ακολουθούν να γράψετε τον β΄ όρο σύγκρισης:

 

Προτάσεις	Β΄ όρος σύγκρισης
1.       Η Μαρία είναι μεγαλύτερή σου.
2.       Η Αθήνα είναι μεγαλύτερη πόλη από την Πάτρα.
3.       Μου αρέσει περισσότερο το θέατρο παρά ο κινηματογράφος.
4.       Το πορτοκάλι είναι πιο νόστιμο από το μήλο.
5.       Το μπάσκετ είναι καλύτερο από το ποδόσφαιρο.

 

2. Να γράψετε από μία πρόταση με σύγκριση χρησιμοποιώντας τα επίθετα που σας δίνονται: καλύτερος, ομορφότερη, μικρότερο.

 

 

Βαθμοί επιθέτων και επιρρημάτων

Βαθμοί επιθέτων και επιρρημάτων

• Οι βαθμοί των επιθέτων είναι τρεις: ο θετικός, ο συγκριτικός και ο υπερθετικός. Από αυτούς ο συγκριτικός και ο υπερθετικός αποτελούν τα παραθετικά των επιθέτων και σχηματίζονται μονολεκτικά και περιφραστικά.
• Θετικός βαθμός: φανερώνει ένα γνώρισμα του ουσιαστικού

Πχ. Το χρώμα είναι σημαντικό για τα παιδιά.

• Συγκριτικός βαθμός: φανερώνει πως ένα ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα σε μεγαλύτερο βαθμό από ένα άλλο.

Πχ. Το χρώμα είναι πιο σημαντικό (ή σημαντικότερο) για τα παιδιά παρά για τους μεγάλους.

• Υπερθετικός βαθμός:
  • Σχετικός υπερθετικός: φανερώνει ότι ένα ουσιαστικό έχει κάποιο γνώρισμα στον πιο μεγάλο βαθμό από όλα τα όμοιά του.

Πχ. Το χρώμα είναι το πιο σημαντικό στοιχείο σε μια ζωγραφιά.

• Απόλυτος υπερθετικός: φανερώνει ότι ένα ουσιαστικό έχει κάποιο γνώρισμα σε πολύ μεγάλο βαθμό, χωρίς να γίνεται σύγκριση με άλλα ουσιαστικά.

Πχ. Το χρώμα είναι πολύ σημαντικό (ή σημαντικότατο)

• Παραθετικά μετοχών: οι μετοχές σχηματίζουν τα παραθετικά τους περιφραστικά. Δεν σχηματίζουν όλες οι μετοχές παραθετικά.

Πχ. Λυπημένος, πιο λυπημένος, πολύ λυπημένος.

• Επίθετα χωρίς παραθετικά: τα επίθετα που δεν σχηματίζουν παραθετικά είναι αυτά που σημαίνουν: ύλη (πέτρινος), καταγωγή ή συγγένεια (μητρικός), τόπο (πεδινός), χρόνο (μηνιαίος), κατάσταση που δεν αλλάζει (ζωντανός), κάποια σύνθετα με πρώτο συνθετικό το α- (άγνωστος)
• Αντίστοιχα και τα επιρρήματα έχουν τρεις βαθμούς.
• Όσα επιρρήματα σχηματίζονται από επίθετα, σχηματίζουν τα παραθετικά τους μονολεκτικά και περιφραστικά από τον πληθυντικό του ουδετέρου.

Πχ. Ωραίος: ωραία- ωραιότερα/ πιο ωραία- ωραιότατα/ πολύ ωραία.

 

Καταλήξεις παραθετικών
Θετικός	Συγκριτικός	Υπερθετικός
		Απόλυτος	Σχετικός
όμορφος	Ομορφότερος/ πιο όμορφος	Ομορφότατος/ πολύ όμορφος	Ο ομορφότερος/ ο πιο όμορφος
βαθύς	Βαθύτερος/ πιο βαθύς	Βαθύτατος/ πολύ βαθύς	Ο βαθύτερος/ ο πιο βαθύς
επιμελής	Επιμελέστερος/ πιο επιμελής	Επιμελέστατος/ πολύ επιμελής	Ο επιμελέστερος/ ο πιο επιμελής

 

 

 

Δραστηριότητα

Στο κείμενο που ακολουθεί να υπογραμμίσετε τα παραθετικά των επιθέτων.

Kείμενο 1 [Tαμπάκης (Βυρσοδέψης)]

Η δουλειά του ταμπάκη ήταν δύσκολη και ανθυγιεινή. Όλη μέρα στη βρόμα και στη δυσωδία του «σάπιου» δέρματος. H πρώτη του δουλειά ήταν να βρει τα δέρματα. H καλύτερη εποχή αγοράς των δερμάτων ήταν ο μήνας Οκτώβριος, γιατί μετά άρχιζαν οι βροχές και τότε τα δέρματα στέγνωναν δύσκολα. Γύριζε, λοιπόν, όλη τη μέρα στα χωριά για να βρει δέρματα, να κάνει τη συμφωνία αγοράς κι έπειτα ν’ αρχίζει να τα συγκεντρώνει. Όταν τελείωνε μ’ όλα αυτά, άρχιζε το πρώτο στάδιο της επεξεργασίας τους, που διαρκούσε 20 ημέρες περίπου. Πρώτα τα αλάτιζε και στη συνέχεια τα αποξήραινε, για να συντηρηθούν. Έπειτα τ’ άφηνε για λίγες μέρες βυθισμένα μέσα σε γούρνες με νερό και διάλυμα καυστικής ποτάσας, για να φύγουν οι πολλές βρομιές και να μαλακώσουν. Mετά τα έβγαζε απ’ τις γούρνες και τα άπλωνε τεντωμένα σ’ ένα ειδικό πλαίσιο και μ’ ένα μαχαίρι τα έξυνε με προσοχή, για να αφαιρεθούν τα υπολείμματα κρέατος και λίπους. Στη συνέχεια τα έβαζε μέσα σε λακκούβες βάθους ενός μέτρου περίπου, γεμάτες με νερό και ασβέστη (ασβεσταριές ή ασβεστερά), όπου παρέμεναν 5-8 ημέρες. Eκεί γινόταν η αποτρίχωση˙ μαλάκωνε τελείως το δέρμα, άνοιγαν οι πόροι του κι έβγαινε εύκολα το τρίχωμα.

Bασίλης Σαρησάββας, Παραδοσιακά επαγγέλματα: Tαξίδι στο χθες, εκδ. Mαλλιάρης – Παιδεία, 2000