Μονόπτωτα και δίπτωτα ρήματα

Μονόπτωτα και δίπτωτα ρήματα

 

• Το πρόσωπο ή το πράγμα στο οποίο πηγαίνει η ενέργεια του υποκειμένου του ρήματος και το συμπληρώνει λέγεται αντικείμενο.
• Το αντικείμενο μπορεί να είναι ουσιαστικό, αντωνυμία, μετοχή, επίθετο, ολόκληρη πρόταση με ή χωρίς άρθρο κλπ.
• Μονόπτωτα λέγονται τα ρήματα που δέχονται ένα αντικείμενο. Αυτό μπορεί να είναι σε αιτιατική ή σε γενική. Στη θέση της γενικής μπορεί να υπάρχει και εμπρόθετο αντικείμενο (δηλαδή οι προθέσεις από, με, σε, για +αιτιατική).

Πχ. Ο Γιώργος άνοιξε την πόρτα.

Άνοιξε: ρήμα.

Ο Γιώργος: υποκείμενο.

Την πόρτα: αντικείμενο.

• Δίπτωτα λέγονται τα ρήματα που δέχονται δύο αντικείμενα (σε διαφορετικές πτώσεις). Το ένα από τα αντικείμενα αυτά λέγεται άμεσο και το άλλο έμμεσο. Στην περίπτωση που το ένα αντικείμενο είναι σε αιτιατική και το άλλο σε γενική ή εμπρόθετο, άμεσο θεωρείται το αντικείμενο σε αιτιατική και έμμεσο το αντικείμενο που είναι σε γενική ή εμπρόθετο. Αν και τα δύο αντικείμενα είναι σε πτώση αιτιατική, άμεσο θεωρείται η αιτιατική προσώπου.

Πχ. Μου έδωσε το βιβλίο.

Έδωσε: ρήμα

(Αυτός): το υποκείμενο που εννοείται.

Το βιβλίο: αντικείμενο άμεσο (είναι σε αιτιατική).

Μου: αντικείμενο έμμεσο (είναι αδύναμος τύπος αντωνυμίας σε γενική).

• Δύο ή περισσότερα αντικείμενα όμοια μεταξύ τους που έχουν την ίδια πτώση και συνδέονται με κάποιον σύνδεσμο ή χωρίζονται με κόμμα θεωρούνται ως μια πτώση (δηλαδή ένα αντικείμενο).

Πχ. Είδαμε τον Γιώργο, την Ιωάννα και τη Μαρία.

Είδαμε: ρήμα.

(εμείς): το υποκείμενο που εννοείται.

Τον Γιώργο, την Ιωάννα, τη Μαρία: αντικείμενο. (το ρήμα θεωρείται μονόπτωτο).

Δραστηριότητες

1.Στις προτάσεις που ακολουθούν να πείτε αν τα ρήματα είναι μονόπτωτα ή δίπτωτα:

1. Του έδειξε τις φωτογραφίες.
2. Μου λέει την αλήθεια.
3. Αγόρασα ένα τετράδιο.
4. Θέλω να πάω διακοπές.
5. Ξέχασα τις ασκήσεις.

2.Στις προτάσεις που ακολουθούν να βρείτε τα αντικείμενα:

• Του είπε ψέματα.
• Θυμήθηκε την ιστορία.
• Μου ζήτησε ένα μολύβι.
• Ήθελαν να πάνε βόλτα.
• Της έφερε μια τούρτα και ένα δώρο.