Εισαγωγή στην Οδύσσεια

Εισαγωγή

• Έπος:  είναι το αφηγηματικό ποίημα με μυθολογικό, ηρωικό και διδακτικό περιεχόμενο.
• Ηρωικά έπη: Ιλιάδα και Οδύσσεια. Αφηγούνται κατορθώματα ηρώων αλλά και θεών, οι οποίοι συχνά υπάρχουν μαζί με τους ανθρώπους και κατευθύνουν τις δράσεις τους.
• Γνωρίσματα ηρωικού έπους: α) παρουσιάζει μυθοποιημένα γεγονότα ενός μακρινού παρελθόντος σαν να είναι αληθινά, β) έχει αντικειμενικό χαρακτήρα, εκφράζει δηλαδή όλη την κοινωνία μέσα στην οποία δημιουργείται.
• Επικός κύκλος: περιλαμβάνει έπη που αρχίζουν από τη δημιουργία του κόσμου και τελειώνουν με τον θάνατο του Οδυσσέα. Όσα από αυτά σχετίζονται με τον Τρωικό πόλεμο αποτελούν τον τρωικό κύκλο και είναι τα εξής: τα Κύπρια, η Αἰθιοπὶς, η Μικρὰ Ἰλιάς, η Ἰλίου πέρσις, οι Νόστοι και η Τηλεγόνεια ή Τηλεγονία.
• Η Οδύσσεια εξιστορεί τον δεκαετή αγώνα του Οδυσσέα να γυρίσει στην Ιθάκη, ο ποιητής όμως αναφέρει όλες τις περιπέτειές του μετά τον πόλεμο μέσα σε 41 μέρες.
• Τα ομηρικά έπη αναφέρονται σε μυθοποιημένα γεγονότα της Μυκηναϊκής εποχής (Τρωικός πόλεμος), ενώ γράφονται τη Γεωμετρική εποχή.
• ἀοιδοὶ:είναι παλαιοί επικοί ποιητές και ονομάζονται έτσι γιατί τραγουδούσαν τα έπη τους με τη συνοδεία φόρμιγγας/ κιθάρας. Τα συνέθεταν αυτοσχεδιάζοντας προφορικά με τη βοήθεια της Μούσας, η οποία τάχα τους υπαγόρευε τα θέματα που επέλεγαν να τραγουδήσουν. Τραγουδούσαν σε συμπόσια στα ανάκτορα και σε γιορτές. Έγιναν περιζήτητοι και κάθε ανάκτορο ήθελε να έχει τον δικό του αοιδό. Απομνημόνευαν θρύλους, σημαντικά γεγονότα και τους ήρωες του λαού και σε συνδυασμό με τον εξάμετρο στίχο (στίχος του έπους) έφτιαχναν τα τραγούδια τους.
• Ραψωδοί:διαδέχτηκαν τους αοιδούς. Δεν αυτοσχεδίαζαν, αλλά απομνημόνευαν ρυθμικά έτοιμα καταγεγραμμένα ποιήματα (δικά τους ή άλλων) κρατώντας ραβδί που συμβόλιζε την εξουσία που τους έδωσαν οι θεοί. Δεν ζούσαν σε ανάκτορα, αλλά ανήκαν σε επαγγελματικά σωματεία και ταξίδευαν σε διάφορα μέρη και γιορτές για να παρουσιάσουν τα έπη.
• Όμηρος: ταξίδευε για να απαγγείλει τα ποιήματά του, τα οποία συνέθεσε με γραφή. Μάλλον ήταν ο πρώτος που κράτησε ραβδί εγκαινιάζοντας έτσι το είδος των ραψωδών. Εφτά πόλεις τον διεκδικούν με πιθανότερες τη Σμύρνη και τη Χίο.
• Επίσημη καταγραφή των ομηρικών επών φαίνεται ότι έγινε στην Αθήνα κατά τον 6^ο αι. π.Χ. (τότε κυβερνούσε μάλλον ο τύραννος Πεισίστρατος ή ο γιός του Ίππαρχος) για να υποχρεώνονται οι ραψωδοί να απαγγέλλουν τα έπη στη γιορτή των Παναθηναίων με βάση το κείμενο της επίσημης, ας πούμε, έκδοσης και να αποφεύγονται οι παρεμβολές.
• Η Οδύσσεια αποτελείται από 12.110 στίχους, ενώ η Ιλιάδα από 15.693. Είναι χωρισμένες σε 24 ραψωδίες η καθεμία. Διακρίνονται με τα 24 γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου (τα μικρά η Οδύσσεια α-ω, και τα κεφαλαία η Ιλιάδα Α-Ω).

Ερωτήσεις:

1. Τι ονομάζεται έπος;
2. Ποιες είναι οι διαφορές των αοιδών και των ραψωδών;