1. Για τον Αριστοτέλη ο άνθρωπος: κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό ον.
2. Άνθρωπος χωρίς συνύπαρξη-συνοίκηση: θεός ή θηρίο
3. Προσωπικότητα ανθρώπου: αλληλεπίδραση βιολογικού – κοινωνικού παράγοντα.
4. Χαρακτηριστικά κοινωνίας
5. Οργάνωση: όχι τυχαίο σύνολο (κοινωνικές θέσεις, κανόνες, θεσμοί, ρόλοι)
6. Αυτοτέλεια: ξεχωριστό σύνολο, ύπαρξη βαθμού αυτάρκειας,  υποσύνολα.
7. Διάρκεια: σε σχέση με τη ζωή των μελών της.
8. Ταυτότητα: συλλογική ταυτότητα, συνείδηση ότι είναι ξεχωριστό σύνολο.
9. Διαφοροποίηση: όχι ομοιογένεια, αντίθετα συμφέροντα- ομάδες
10. Παλαιότερη και σύγχρονη αντίληψη για την προσωπικότητα του ανθρώπου.
11. Ένταξη στην κοινωνία όχι παθητική-άτομο δέκτης και πομπός.

1. Πολιτική = προσπάθεια μετοχής στην εξουσίας ή επηρεασμού της εξουσίας (Βέμπερ).
2. Πολιτική αφορά: διακυβέρνηση, εφικτό/όχι επιθυμητό, συμμετοχή στα κοινά, κοινή δράση ατόμων/ομάδων, επιλογή μέσου/τρόπου για επιτυχία στόχου/σκοπού
3. Θεμελιώδες πρόβλημα πολιτικής: Δικαιοσύνη και Ισότητα; Ή αποτελεσματικότητα;
4. Πολιτική: υπηρετεί αξίες (δες παρακάτω πολιτικές αξίες) και το δημόσιο συμφέρον
5. Πολιτική -> ηθική βελτίωση πολιτών (Σωκράτης)
6. Πολιτικές αξίες:  ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη, νόμος, μέτρο, συμμετοχή, διάλογος
7. Συμμετοχή πολίτη στα κοινά υποχρεωτική (αρχαία Αθήνα) – μη συμμετοχή->ιδιώτης (αρχ. σημασία)
8. Δοκιμασία άσκηση δημόσιων αξιωμάτων (καθημερινά : Εκκλησία του Δήμου – τέλος χρόνου: Βουλή)
9. Πολιτική: επιλογή λύσεων/σκοπών/μέσων (μεταξύ εναλλακτικών)
10. Τι αξίζει στην πολιτική; «Λέγειν» ή«Πράττειν» / Προθέσεις ή Αποτελέσματα
11. Πολιτικές επιλογές αρχόντων: άλλους ευνοούν/ άλλους ζημιώνουν-> Ζητούμενο το μέγιστο καλό
12. Πολιτική: χώρος αντιπαράθεσης συμφερόντων.

1.4 Ο πολιτικός – Οι ιδιότητες του πολιτικού

1. Πολιτικός: Ή ζει για την πολιτική ή ζει από την πολιτική (Βέμπερ)
2. Πολιτικός – πολιτική τέχνη εφικτού- ιδανικά – όραμα
3. Γαλλική (1789), Ρωσσική (1917),  Ελληνική Επανάσταση – ιδανικά (ισότητα, κοινωνική δικαιοσύνη, ελευθερία)
4. Πρέπει να κυβερνούν οι «άριστοι» (Πλάτωνας)
5. Αρετές – Προσόντα ατόμου που ασκεί δημόσια αξιώματα (Αριστοτέλης)
6. Πολιτικός κυβερνά ανθρώπους/με νόμους/όχι για πάντα
7. Προσόντα πολιτικού: ρήτορας – ήθος
8. Διαφορά πολιτικού – πολιτικάντη
9. Δημοκρατία = Λόγος +Αντίλογος
10. Ποιοτικός πολιτικός λόγος
11. Έννοιες: πολιτικός / ηγέτης
12. Προσόντα ηγέτη

Αξίζει να δείτε:

Γαλλική Επανάσταση 1789, Ρωσική Επανάσταση 1917, Ελληνική Επανάσταση 1821.

1.5 Η οικονομία

1.5.1 Κοινωνία, πολιτεία και οικονομία: αμφίδρομες σχέσεις

1. Η πολιτική εξουσία (νομοθετική δραστηριότητα) προσδιορίζει το «πλαίσιο» όλων των τομέων.
2. Η πολιτική εξουσία δρα σύμφωνα με το Σύνταγμα, τους νόμους και τους θεσμούς.
3. Στη σύγχρονη εποχή η οικονομία κυριαρχεί επί της πολιτικής (λόγοι) (παραδείγματα: 1o: Facebook)
4. «αποικιοποίηση» της πολιτικής από οικονομία ( Γιούγκεν Χάμπερμας).
5. Κυριαρχία της πολιτικής στην οικονομία (ολοκληρωτισμός).

1.5.2 Από την οικονομία του οίκου στην οικονομία της πόλης

1. (αρχαίες αγροτικές κοινωνίες) η ζωή γύρω από οίκο / κοινότητα.
2. Οίκος/νοικοκυριό =κέντρο της κοινωνικής /οικονομικής ζωής της κοινότητας.
3. Ανταλλαγή πραγμάτων (αντιπραγματισμός).
4. (Στην πορεία του χρόνου), το κέντρο της κοινωνικής και οικονομικής ζωής μετατοπίζεται από τον οίκο στην κοινότητα και από την κοινότητα στην πόλη.
5. Χρήμα – εμπόριο – ανάπτυξη οικονομίας – καταμερισμός εργασίας – αλλαγή κοινωνίας

ΚΕΦ. 2: Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ – ώρες: 4

2.1 Από την αγροτική κοινωνία στην κοινωνία της πληροφορίας και της γνώσης
2.1.1 Αγροτική κοινωνία

Αγροτικές κοινωνίες

1. καλλιέργεια της γης
2. μόνιμη εγκατάσταση
3. οικισμοί μικροί
4. εμπόριο στοιχειώδες
5. πολιτικές λειτουργίες στοιχειώδεις
6. Αγροτικές κοινωνίες: νεολιθική εποχή έως βιομηχανική επανάσταση

Βοηθητικό υλικό:  Νεολιθική εποχή

Αρχαιότητα- Αρχαίοι πολιτισμοί που άκμασαν σε αγροτικές κοινωνίες

1. Βαβυλώνιοι, Αζτέκοι,  Ίνκας, Αρχαίοι Έλληνες, Ρωμαϊκή και Βυζαντινή Αυτοκρατορία
2. πόλεις-κράτη
3. βασιλιάς ή αυτοκράτορας
4. δουλεία

19ος αι- ανεπτυγμένες κοινωνίες

1. Ευρώπη, Η.Π.Α., Καναδάς, Αυστραλία
2. μικρός γεωργικός τομέας
3. βιομηχανική γεωργία (τρακτέρ κτλ)

Αναπτυσσόμενες χώρες

1. (Ασία, Αφρική, Λατινική Αμερική)
2. παραδοσιακές μέθοδοι καλλιέργειας
3. μεγάλο μέρος πληθυσμού στη γεωργία
4. ταχύτατη εκμηχάνιση της αγροτικής παραγωγής

2.1.2 Βιομηχανική κοινωνία

1. Εκβιομηχάνιση: χρήση μηχανών στην παραγωγική διαδικασία (εργοστάσιο, αγρούς)
2. βιομηχανική επανάσταση
3. μέσα 18^ου αιώνα
4. Βρετανία – Β. Αμερική
5. Βιοτεχνίες – Εργοστάσια
6. Χειροκίνητες- Ατμοκίνητες μηχανές
7. Μικρά εργαστήρια – μεγάλα εργοστάσια
8. Ύπαιθρος και χωριά – πόλεις
9. Αστικοποίηση
10. Αύξηση προσδοκώμενης ζωής
11. Αύξηση παραγωγής – νέα προϊόντα
12. Εμπόριο – Τράπεζες
13. Βιομηχανία – Υπηρεσίες
14. Κοινωνικές Σχέσεις

2.1.3 Μεταβιομηχανική κοινωνία

1. επανάσταση
2. τεχνολογία
3. μεταβιομηχανική κοινωνία
4. χρόνος εφεύρεσης / χρήσης
5. αίσθηση χώρου / χρόνου
6. καθημερινή ζωή (εφαρμογές – συσκευές)
7. βιομηχανία – υπηρεσίες
8. υποκατάσταση ανθρώπινων χεριών
9. ρομποτική
10. επιστήμονες: μέλλον ζοφερό-ευοίωνο

2.1.4 Η κοινωνία της πληροφορίας και της γνώσης

1. κοινωνία γνώσης και πληροφορίας (1960)
2. μηχανές και ενέργεια -διαχείριση γνώσης, πληροφορίας
3. ιδιοκτήτες μέσων παραγωγής – τεχνοκράτες & ιδ. μέσων παραγωγής
4. χειρονακτική εργασία – καινοτομίες, διαχείριση πληροφοριών
5. κοινωνία γνώσης και πληροφορίας – σοβαρά προβλήματα
6. εξέλιξη τεχνολογίας – άγχος, τεχνοφοβία
7. τεχνολογική ανεργία
8. νέες κοινωνικές ανισότητες: πρόσβαση στη γνώση – αποκλεισμός
9. υποεκπαίδευση – κοινωνικός αποκλεισμός
10. ποιότητα κοινωνικών σχέσεων
11. face to face – screen to screen
12. εξουσία (κρατική) – έλεγχος χρηστών διαδικτύου
13. Τ.Π.Ε. και Δημόσια Διοίκηση (myschool, taxisnet, ασύγχρονη τηλε-εκπαίδευση, τηλεδιασκέψεις)

Βοηθητικό Υλικό: κέντρα εξουσίας (κατά μία έννοια): centers of power-leps104

2.2 Βασικά χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας

Συνάρτηση: Χρόνος (ιστορική εξέλιξη) – Χώρος (γεωγραφική θέση Ελλάδας)

α) Εξάρτηση-Υποτέλεια στις Μ. Δυνάμεις

β) Καθυστερημένη βιομηχανική ανάπτυξη-ναυτιλία, μετανάστευση, τουρισμός

γ) Αστικοποίηση λόγω διόγκωσης δημόσιου τομέα και υπηρεσιών

δ) Κυριαρχία μικρής ιδιοκτησίας → φτώχεια, αστικοποίηση μικρή εκμηχάνιση γεωργίας

ε) Πελατειακές σχέσεις – πελατειακό σύστημα (εξαγορά ψήφων, ο ψηφοφόρος “πελάτης” του πολιτικού)

στ) (Αντιπαραγωγική) Παρασιτική νοοτροπία- απόκτηση εισοδημάτων / ευτελές προϊόν-υπηρεσία

1. Παραοικονομία: Φοροδιαφυγή → Αίσθημα αδικίας στους συνεπής φορολογούμενους
2. Υποβάθμιση πολιτικής: υποβάθμιση του ρόλου της, κυριαρχία οικονομίας
3. Προβληματική λειτουργία θεσμών: τυπολατρεία – νομολατρεία – γραφειοκρατία – πολυνομία – ρουσφέτι – ευνοιοκρατία – αδικία
4. Έλλειψη προγραμματισμού – σχεδίου (εκπαίδευση, οικονομία κ.α.)

ΚΕΦ. 4: Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ώρες: 5

Επιγραμματική παρουσίαση 4ου κεφαλαίου

4.1 Το κύριο οικονομικό πρόβλημα-ανάγκες

4.1 Το κύριο οικονομικό πρόβλημα-αγαθά/καταναλωτικό πρότυπο

4.2 Οι επιχειρήσεις- Οι συντελεστές παραγωγής

4.2 Οι επιχειρήσεις-Το κόστος παραγωγής

4.2 Οι επιχειρήσεις- Η τιμή των αγαθών

4.3. Τα νοικοκυριά -Το εισόδημα των νοικοκυριών

4.3. Τα νοικοκυριά – Ο οικογενειακός προϋπολογισμός

4.4 Το κράτος ως παραγωγός και ως καταναλωτής

4.4 Το κράτος ως παραγωγός και ως καταναλωτής-Β) Δημόσιες Επιχειρήσεις και Οργαvισμοί (Δ.Ε.Κ.Ο.)

4.5 Βασικά χαρακτηριστικά της Ελληνικής οικονομίας

ΚΕΦ. 5: Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ – Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ – ώρες: 6

5.1 Ο Δήμος – Η τοπική κοινωνία

5.2 Η Περιφέρεια – Η ευρύτερη κοινωνία

5.3 Η πολιτεία – Η πολιτική κοινότητα

5.4 Η συμπολιτεία – Η Ευρωπαϊκή Ένωση

5.5 Η συμμετοχή του πολίτη: από τον Δήμο μέχρι την παγκόσμια κοινότητα

5.6 Βασικά χαρακτηριστικά της ελληνικής πολιτείας

Προτάσεις Σωστού / Λάθους: 5o ΚΕΦΑΛΑΙΟ_ Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ – Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

ΚΕΦ. 6: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ – ώρες: 5

6.1 Κοινωνικοποίηση και πολιτικοποίηση

6.2 Φορείς κοινωνικοποίησης / πολιτικοποίησης

6.2.1 Η οικογένεια

6.2.2 Το σχολείο – η εκπαίδευση

6.2.3 Οι παρέες συνομηλίκων

6.2.4 Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας

6.2.5 Τα πολιτικά κόμματα

6.2.6 Ο θεσµός των Μαθητικών Κοινοτήτων

6.3 Ο κοινωνικός έλεγχος

ΚΕΦ. 7: Ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ – ώρες: 11

7.1 Το αξίωμα του πολίτη: ελεύθερος, υπεύθυνος και ενεργός πολίτης

7.2 Περιβαλλοντική αγωγή

7.3 Αγωγή καταναλωτή

7.4 Αγωγή υγείας – Ασφάλεια και υγεία στον χώρο εργασίας

7.5 Κυκλοφοριακή αγωγή – Τροχαία ατυχήµατα

7.6 Φορολογική συνείδηση

7.7 Κοινωνική ευαισθησία

Α)Τα δικαιώματα του παιδιού

Β) Τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία

7.8 Ο εθελοντισμός

7.9 Η ασφάλεια του πολίτη – Πολιτική Άμυνα και Πολιτική Προστασία

7.10 Ο ψηφιακός πολίτης

7.11 Το μέτρο στη ζωή μας

ΚΕΦ. 10: ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ – ώρες: 6

10.1 Το επιχειρείν: ο επιχειρηματίας και η επιχείρηση

10.2 Η παραγωγή προϊόντων

10.2.1 Ανταγωνιστικότητα προϊόντων

10.2.2 Εξωστρέφεια των επιχειρήσεων

10.3 Η καινοτομία

10.4 Κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων

10.5 Διάκριση των επιχειρήσεων

10.5.1 Η νομική μορφή των επιχειρήσεων

10.5.2 Οι επιχειρήσεις κατά τομέα και κλάδο παραγωγής

10.6 Κοινωνικές και μεικτές επιχειρήσεις

Α) Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση

Β) Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα – Σ.Δ.Ι.Τ.

ΚΕΦ. 11: ΤΟ ΧΡΗΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ – ώρες: 5

11.1 Από τον αντιπραγματισμό στην οικονομία του χρήματος

11.2 Το χρήμα

11.2.1 Ιδιότητες και λειτουργίες του χρήματος

11.2.2 Σύγχρονες μορφές χρήματος

11.3 Οι Τράπεζες

11.3.1 Εμπορικές Τράπεζες, Κεντρική Τράπεζα

11.3.2 Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

11.4 Αποταμίευση – Καταθέσεις – Δάνεια

11.5 Το Χρηματιστήριο – Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς

ΚΕΦ. 12: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ – ώρες: 6

12.1 Η μετανάστευση

12.1.1 Κατηγορίες και αίτια της μετανάστευσης

12.1.2 Κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες

12.2 Οι πρόσφυγες και η συμφωνία Σένγκεν

12.3 Έλληνες και αλλοδαποί

12.3.1 Η Ελληνική Ιθαγένεια

12.3.2 Απόκτηση και απώλεια Ελληνικής Ιθαγένειας

12.4 Δημοκρατικές αρχές για την κοινωνική συμβίωση

12.4.1 Αλληλεγγύη και δικαιοσύνη

12.4.2 Σεβασμός του «Άλλου» και ανεκτικότητα

12.4.3 Πνεύμα διαλόγου και συνεργασίας

12.4.4 Ειρηνική επίλυση διαφορών (προσώπων, ομάδων, κρατών)

12.5 Ο ελληνισμός της διασποράς

12.6 Έλληνες ευεργέτες και μεγάλες προσωπικότητες του Ελληνισμού

ΚΕΦ. 13: ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ – ώρες: 6

13.1 Κοινωνικά προβλήματα

13.1.1 Προσδιορισµός και αίτια

13.1.2 Συνέπειες και αντιµετώπιση

13.2 Φτώχεια, ανεργία

13.3 Το πρόβλημα της βίας

13.3.1 Είδη βίας: ενδοσχολική, ενδοοικογενειακή, αθλητική κτλ.

13.3.2 Αιτίες, επιπτώσεις και αντιμετώπιση της βίας

13.4 Υπερδανεισμός ιδιωτών και δημοσίου

13.5 Υπογεννητικότητα και γήρανση του πληθυσμού

13.6 Αστικοποίηση: Από το χωριό στην πόλη και στην μεγαλούπολη