Ο άνθρωπος γεννιέται ή γίνεται;

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ

1. Τζέισον, 12 ετών – Ζώντας σε γκέτο των Ηνωμένων Πολιτειών

Ο Τζέισον μεγαλώνει σε μια φτωχογειτονιά του Σικάγο, όπου οι ήχοι από σειρήνες περιπολικών και πυροβολισμούς είναι καθημερινό φαινόμενο. Το διαμέρισμα της οικογένειάς του είναι μικρό και παλιό, με σπασμένα παράθυρα που κλείνουν με χαρτόνια. Ο πατέρας του έχει μπει και βγει από τη φυλακή πολλές φορές, ενώ η μητέρα του δουλεύει δύο δουλειές για να τα βγάλουν πέρα.

Στην τηλεόραση, στις ειδήσεις και στις σειρές που βλέπει, η βία μοιάζει φυσιολογική – οι εγκληματίες θεωρούνται «μάγκες» και η εκδίκηση είναι κανόνας. Στην παρέα του, αν δείξεις αδυναμία, θα σε πατήσουν. Η επιβίωση απαιτεί δύναμη και σκληρότητα. Κάθε πρωί, περπατάει στο σχολείο προσέχοντας να μη διασχίσει περιοχές που ανήκουν σε αντίπαλες συμμορίες. Ανάμεσα στους συμμαθητές του, πολλοί ήδη πουλάνε ναρκωτικά ή κουβαλάνε όπλα «για προστασία».

Στο σχολείο, οι καθηγητές προσπαθούν, αλλά οι περισσότεροι μαθητές δεν ενδιαφέρονται. Η τάξη είναι γεμάτη ένταση. Ο Τζέισον είναι καλός στα αθλήματα, αλλά ξέρει πως αν δείξει καλοσύνη, θα τον θεωρήσουν αδύναμο. Ονειρεύεται μια καλύτερη ζωή, αλλά δεν ξέρει αν είναι εφικτό. Μέσα του, νιώθει φόβο, αλλά έχει μάθει να τον κρύβει.

Αξίες & πεποιθήσεις:
✔ Η επιβίωση απαιτεί σκληρότητα.
✔ Η βία είναι αναπόφευκτη – αν δεν επιτεθείς πρώτος, θα γίνεις θύμα.
✔ Οι ισχυροί είναι αυτοί που κερδίζουν.
✔ Οι αρχές (αστυνομία, δάσκαλοι, κοινωνικοί λειτουργοί) δεν είναι πάντα άξιοι εμπιστοσύνης.

---

2. Έμιλ, 12 ετών – Ζώντας σε μια μικρή πόλη της Ευρώπης

Ο Έμιλ ζει σε μια ήσυχη πόλη δίπλα σε μια λίμνη στη Φινλανδία. Κάθε πρωί, ξυπνάει σε ένα φωτεινό δωμάτιο, παίρνει πρωινό με την οικογένειά του και πηγαίνει σχολείο με το ποδήλατό του, διασχίζοντας καταπράσινα πάρκα. Οι δρόμοι είναι ασφαλείς, και τα παιδιά παίζουν χωρίς φόβο.

Στο σχολείο, δεν υπάρχει ανταγωνισμός για το ποιος θα είναι ο καλύτερος με την έννοια της εξουσίας. Οι μαθητές ενθαρρύνονται να συνεργάζονται και να βοηθούν ο ένας τον άλλον. Αν κάποιος αντιμετωπίσει πρόβλημα, όλοι στέκονται δίπλα του. Οι δάσκαλοι δεν φωνάζουν – συζητούν με τους μαθητές και τους βοηθούν να βρουν λύσεις.

Το βράδυ, η οικογένεια του Έμιλ μαζεύεται για δείπνο και μιλάνε για τη μέρα τους. Βλέπει τηλεοπτικές εκπομπές που προωθούν τη συνεργασία και την αποδοχή της διαφορετικότητας. Στις παιδικές σειρές, τα προβλήματα λύνονται με συζήτηση, όχι με συγκρούσεις. Στο σχολείο, μαθαίνουν για ανθρώπινα δικαιώματα, για την ισότητα και την κλιματική αλλαγή.

Για τον Έμιλ, το μέλλον είναι γεμάτο ευκαιρίες. Ξέρει ότι, αν δυσκολευτεί, μπορεί να ζητήσει βοήθεια χωρίς να φοβάται. Δεν έχει δει ποτέ βία από κοντά και δεν μπορεί να φανταστεί ότι υπάρχουν παιδιά που μεγαλώνουν με τον φόβο ότι θα τους επιτεθούν.

Αξίες & πεποιθήσεις:
✔ Οι άνθρωποι πρέπει να συνεργάζονται, όχι να ανταγωνίζονται.
✔ Η βία δεν είναι λύση – η συζήτηση και η κατανόηση είναι ο τρόπος για να λύνονται οι διαφορές.
✔ Όλοι οι άνθρωποι έχουν ίσα δικαιώματα και πρέπει να αλληλοϋποστηρίζονται.
✔ Οι νόμοι και οι κοινωνικοί θεσμοί υπάρχουν για να προστατεύουν τους πολίτες, όχι να τους καταπιέζουν.

---

Συζήτηση:

1️⃣ Πώς το περιβάλλον διαμόρφωσε τον τρόπο σκέψης του Τζέισον και του Έμιλ;
2️⃣ Αν ο Τζέισον είχε μεγαλώσει στη Φινλανδία, θα είχε διαφορετική προσωπικότητα;
3️⃣ Αν ο Έμιλ είχε μεγαλώσει στο γκέτο του Σικάγο, θα παρέμενε το ίδιο ευγενικός και αισιόδοξος;
4️⃣ Η βία είναι έμφυτη στον άνθρωπο ή είναι κάτι που διδάσκεται από το περιβάλλον;

Δείτε και το βίντεο:

 

 

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ- Β

Ιστορία 1: Ο Νίκος μεγάλωσε σε μια οικογένεια που ενθαρρύνει τη γνώση, τη συνεργασία και τον σεβασμό. Στο σχολείο του, οι συμμαθητές του τον στηρίζουν, οι δάσκαλοι τον εμπνέουν, και οι γονείς του του δίνουν ευκαιρίες να εξερευνήσει τα ενδιαφέροντά του. Ο Νίκος είναι κοινωνικός, ευγενικός και γεμάτος αυτοπεποίθηση.

Ιστορία 2: Η Άννα μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον γεμάτο συγκρούσεις, όπου οι γονείς της δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για εκείνη. Στο σχολείο, νιώθει μόνη και δεν έχει υποστήριξη από τους δασκάλους ή τους φίλους της. Συχνά είναι επιφυλακτική και ανασφαλής, αποφεύγει να εμπιστεύεται τους άλλους και δυσκολεύεται να συνεργαστεί.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

Τι ρόλο έπαιξε το περιβάλλον στις δύο περιπτώσεις;

Θα μπορούσε ο Νίκος να είχε εξελιχθεί διαφορετικά αν μεγάλωνε σε ένα περιβάλλον σαν της Άννας;

Η Ιστορία του Βίκτορα – "Το Άγριο Παιδί της Αβερόνης"

🔹 Το 1797, στη Γαλλία, βρέθηκε ένα αγόρι περίπου 11-12 ετών που ζούσε μόνο του στο δάσος. Είχε μεγαλώσει απομονωμένο από την ανθρώπινη κοινωνία και δεν ήξερε να μιλήσει. Επικοινωνούσε με κραυγές, φοβόταν τους ανθρώπους και δεν είχε καμία κοινωνική συμπεριφορά. Ο γιατρός Ζαν Ιτάρ προσπάθησε να τον εκπαιδεύσει και να τον κοινωνικοποιήσει. Αν και ο Βίκτορ έμαθε κάποιες βασικές συμπεριφορές, ποτέ δεν ανέπτυξε πλήρως τη γλώσσα και την ανθρώπινη κοινωνικότητα.

-- Γιατί ο Βίκτορας δεν έμαθε να μιλάει, αφού η γλωσσική ικανότητα είναι έμφυτη στον άνθρωπο;

-- Πώς θα εξελισσόταν ο Βίκτορας, αν μεγάλωνε ανάμεσα σε ανθρώπους;

 

Για τον Βίκτορα και άλλες παρόμοιες περιπτώσεις μπορείτε να διαβάσετε εδώ