Α΄ 2024-2025

Γιάννης Ρίτσος & Οδυσσέας Ελύτης

σχολικό βιβλίο 

Τραγούδι, Τζιτζίκια στήσαν το χορό

Τραγούδι,  Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι   (πρώτη εκτέλεση : Μαρίζα Κωχ)

Οδυσσέας Ελύτης,  Το τρελοβάπορο

Βαπόρι στολισμένο βγαίνει στα βουνά
κι αρχίζει τις μανούβρες "βίρα - μάινα".
·
Την άγκυρα φουντάρει στις κουκουναριές
φορτώνει φρέσκο αέρα κι απ' τις δυο μεριές.
·
Είναι από μαύρη πέτρα κι είναι απ' όνειρο
κι έχει λοστρόμο αθώο, ναύτη πονηρό.
·
Από τα βάθη φτάνει τους παλιούς καιρούς,
βάσανα ξεφορτώνει κι αναστεναγμούς.
·
Έλα Χριστέ και Κύριε, λέω κι απορώ,
τέτοιο τρελό βαπόρι τρελοβάπορο,
·
Χρόνους μας ταξιδεύει, δε βουλιάξαμε,
χίλιους καπεταναίους τους αλλάξαμε.
·
Κατακλυσμούς ποτέ δε λογαριάσαμε,
μπήκαμε μες στα όλα και περάσαμε.
·
Κι έχουμε στο κατάρτι μας βιγλάτορα
παντοτινό τον Ήλιο τον Ηλιάτορα.

Oδυσσέας Eλύτης, " Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας "(1971)

 

Οδυσσέας Ελύτης, Τα τζιτζίκια  

Η Παναγιά το πέλαγο
κρατούσε στην ποδιά της
Τη Σίκινο την Αμοργό
και τ' άλλα τα παιδιά της

Από την άκρη του καιρού
και πίσω απ' τους χειμώνες
ʼκουγα σφύριζε η μπουρού
κι έβγαιναν οι Γοργόνες

Κι εγώ μέσα στους αχινούς
στις γούβες στ' αρμυρίκια
Σαν τους παλιούς θαλασσινούς
ρωτούσα τα τζιτζίκια:

Ε σεις τζιτζίκια μου άγγελοι
γεια σας κι η ώρα η καλή
Ο βασιλιάς ο Ήλιος ζει;
κι 'ολ' αποκρίνονταν μαζί:

-Ζει ζει ζει ζει ζει ζει ζει ζει.

Oδυσσέας Eλύτης, Τα ρω του έρωτα (1972)

Η Μάγια 

Η Πούλια* πόχει εφτά παιδιά
μέσ’ απ’ τους ουρανούς περνά.
Κάποτε λίγο σταματά
στο φτωχικό μου και κοιτά.

Γεια σας τι κάνετε; Καλά;
Καλά. Πώς είναι τα παιδιά;
Τι να σας πω εκεί ψηλά τα
τρώει τ’ αγιάζι κι η ερημιά.

Γι αυτό πικραίνεσαι κυρά,
δε μου τα φέρνεις εδωνά;
Ευχαριστώ μα `ναι πολλά
θα σου τη φάνε τη σοδειά.

Δώσε μου καν την πιο μικρή
τη Μάγια την αστραφτερή.

Πάρ’ την κι έχε λοιπόν στο νου
πως θά `σαι ο άντρας τ’ ουρανού.

Είπε, και πριν βγάλω μιλιά
μου την καρφώνει στα μαλλιά

Λάμπουνε γύρω τα βουνά,
τα χέρια μου βγάνουν φωτιά.
Κι η Πούλια πόχει εφτά παιδιά
φεύγει και μ’ αποχαιρετά.

• Ο αστερισμός της Πούλιας (Πλειάδες), μια μεγάλη ομάδα αστεριών , που μόνο 7 είναι ορατά.  Κατά τη νεοελληνική παράδοση η Πούλια ήταν «κλώσσα με εφτά κλωσσόπουλα» από τα οποία επέζησε το ένα, ενώ τα άλλα έγιναν αστέρια, από όπου και το όνομα «Κλωσσαριά».
• Ο αστερισμός της Πούλιας ήταν πολύ σημαντικός, επειδή από τη θέση του προσδιόριζαν οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι την ώρα κατά τη νύχτα και έτσι κανόνιζαν τις ασχολίες τους, που άρχιζαν με το χάραμα της ημέρας.... Η ανατολή της Πούλιας τις πρώτες πρωινές ώρες κατά το τέλος του Μαΐου καθώς και η δύση της τον Νοέμβριο, κατά τη φθινοπωρινή σπορά, αποτελούν σταθμούς για τις γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες.

 

 

ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΥ ΒΟΡΙΑ    

Του μικρού Βοριά παράγγειλα
να 'ναι καλό παιδάκι
Μη μου χτυπάει πορτόφυλλα
και στο παραθυράκι

Γιατί στο σπίτι που αγρυπνώ
η αγάπη μου πεθαίνει
Και μες στα δάκρυα την κοιτώ
που μόλις ανασαίνει

Με πιάνει το παράπονο
γιατί στον κόσμο αυτόνα
Τα καλοκαίρια τα 'χασα
κι έφτασα στο χειμώνα

Σαν το καράβι που άνοιξε
τ' άρμενα κι αλαργεύει
θωρώ να χάνονται οι στεριές
κι ο κόσμος λιγοστεύει

Γεια σας περβόλια γεια σας ρεματιές
γεια σας φιλιά και γεια σας αγκαλιές
Γεια σας οι κάβοι κι οι ξανθοί γιαλοί
γεια σας οι όρκοι οι παντοτινοί.

Άνεμοι

Άκου κι εμάς που μόλις εγυρίσαμε 

νησιά και πολιτείες που γνωρίσαμε∙

Κρήτη και Μυτιλήνη, Σάμο κι Ικαριά, 

Νάξο και Σαντορίνη, Ρόδο, Κέρκυρα∙

Σπίτια μεγάλα κι άσπρα, σπίτια βουερά 

πάνω στη μαύρη* πέτρα, πάνω στα νερά∙                                *(ηφαιστειογενή εδάφη)

Ξάνθη, Θεσσαλονίκη, Βέροια, Καστοριά,

Γιάννενα, Μεσολόγγι, Σπάρτη και Μιστρά

Καμπαναριά και στέγες μες στη συννεφιά 

κι όλα μαζί μια λύπη και μιαν ομορφιά. 

Oδυσσέας Eλύτης, " Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας "(1971)

 

Γεώργιος Δροσίνης, “Θαλασσινά τραγούδια”

Γλυκά φυσά ο μπάτης,
η θάλασσα δροσίζεται,
στα γαλανά νερά της
ο ήλιος καθρεφτίζεται·
και λες πως παίζουν μ’ έρωτα
πετώντας δίχως έννοια
ψαράκια χρυσοφτέρωτα
σε κύματ’ ασημένια.

Στου καραβιού το πλάι
ένα τρελό δελφίνι
γοργόφτερο πετάει
και πίσω μάς αφήνει.
και σαν να καμαρώνεται
της θάλασσας το άτι
με τους αφρούς του ζώνεται
και μας γυρνά την πλάτη.

Χιονοπλασμένοι γλάροι,
πόχουν φτερούγια ατίμητα
και για κανένα ψάρι
τα μάτια τους ακοίμητα,
στα ξάρτια τριγυρίζοντας
ακούραστοι πετούνε
ή με χαρά σφυρίζοντας
στο πέλαγος βουτούνε.

Και γύρω καραβάκια
στη θάλασσ’ αρμενίζουν
σαν άσπρα προβατάκια
που βόσκοντας γυρίζουν
με χαρωπά πηδήματα
στους κάμπους όλη μέρα,
κι έχουν βοσκή τα κύματα,
βοσκό τους τον αέρα.

Από το σχολικό βιβλίο--> εδώ σε ψηφιακή μορφή με υπερδεσμούς

Διαβάστε κι άλλα ποιήματα για τη θάλασσα από εδώ

 

 

Μέτρο : Ίαμβος

Χρήση κινητού & παρακολούθηση τηλεόρασης: αποτελέσματα ερωτηματολογίου

Στον ΤΟΙΧΟ της ΚΥΨΕΛΗΣ μας μπορείτε να διαβάσετε αποσπάσματα από σχετική έρευνα του 2021,  που εκπονήθηκε στο πλαίσιο διδακτορικής διατριβής στο τμήμα ΜΜΕ του ΑΠΘ.

Τα γραφήματα  ανέλαβε η Στέλλα Κ. (Α1)

 

ΚΙΝΗΤΟ

Α1

Α2       

Άνθη – Φυτά: περιγραφή

Οι τουλίπες είναι από τα πιο όμορφα στολίδια της άνοιξης. Οι μίσχοι τους είναι ψηλοί και λεπτοί σαν να προσπαθούν να φτάσουν τον ήλιο. Τα φύλλα τους είναι πράσινα σαν μικρές βάρκες που επιπλέουν στον αέρα. Αλλά το πιο όμορφο μέρος είναι τα άνθη τους. Είναι μικρά και πολύχρωμα και γεμίζουν την ψυχή με το χρώματα. Υπάρχουν κόκκινες, κίτρινες, πορτοκαλί μέχρι και μοβ. Μερικές έχουν μόνο ένα χρώμα ενώ άλλες είναι πολύχρωμες και φανταστικές. Όταν φυσάει το αεράκι, οι τουλίπες κουνιούνται χαλαρά σαν να χορεύουν μεταξύ τους. Το πρωί ανοίγουν τα πέταλά τους για να υποδεχτούν τον ήλιο ενώ τα βράδυ τα κλείνουν σαν να κουράστηκαν από το παιχνίδι της μέρας.                                                                                                                                                        Ελόνα

Η λεμονιά είναι ένα ζωντανό αριστούργημα της φύσης, δεσπόζει στον κήπο σαν ένα φωτεινό κόσμημα. Τα φύλλα της, βαθιά πράσινα, μοιάζουν να αγκαλιάζουν τις μικρές χρυσές σφαίρες που κρέμονται από τα κλαδιά της, τα λεμόνια, που λάμπουν σαν τον ήλιο. Ο κορμός της λεμονιάς υψώνεται με χάρη, στηρίζοντας την άφθονη ζωή. Η μυρωδιά της, μια ανάμειξη γλυκιάς φρεσκάδας απλώνεται στον αέρα, ξυπνώντας μνήμες καλοκαιριών.                                                                                                                                     Ράνια 

Ο άνθρωπος γεννιέται ή γίνεται;

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ

1. Τζέισον, 12 ετών – Ζώντας σε γκέτο των Ηνωμένων Πολιτειών

Ο Τζέισον μεγαλώνει σε μια φτωχογειτονιά του Σικάγο, όπου οι ήχοι από σειρήνες περιπολικών και πυροβολισμούς είναι καθημερινό φαινόμενο. Το διαμέρισμα της οικογένειάς του είναι μικρό και παλιό, με σπασμένα παράθυρα που κλείνουν με χαρτόνια. Ο πατέρας του έχει μπει και βγει από τη φυλακή πολλές φορές, ενώ η μητέρα του δουλεύει δύο δουλειές για να τα βγάλουν πέρα.

Στην τηλεόραση, στις ειδήσεις και στις σειρές που βλέπει, η βία μοιάζει φυσιολογική – οι εγκληματίες θεωρούνται «μάγκες» και η εκδίκηση είναι κανόνας. Στην παρέα του, αν δείξεις αδυναμία, θα σε πατήσουν. Η επιβίωση απαιτεί δύναμη και σκληρότητα. Κάθε πρωί, περπατάει στο σχολείο προσέχοντας να μη διασχίσει περιοχές που ανήκουν σε αντίπαλες συμμορίες. Ανάμεσα στους συμμαθητές του, πολλοί ήδη πουλάνε ναρκωτικά ή κουβαλάνε όπλα «για προστασία».

Στο σχολείο, οι καθηγητές προσπαθούν, αλλά οι περισσότεροι μαθητές δεν ενδιαφέρονται. Η τάξη είναι γεμάτη ένταση. Ο Τζέισον είναι καλός στα αθλήματα, αλλά ξέρει πως αν δείξει καλοσύνη, θα τον θεωρήσουν αδύναμο. Ονειρεύεται μια καλύτερη ζωή, αλλά δεν ξέρει αν είναι εφικτό. Μέσα του, νιώθει φόβο, αλλά έχει μάθει να τον κρύβει.

Αξίες & πεποιθήσεις:
✔ Η επιβίωση απαιτεί σκληρότητα.
✔ Η βία είναι αναπόφευκτη – αν δεν επιτεθείς πρώτος, θα γίνεις θύμα.
✔ Οι ισχυροί είναι αυτοί που κερδίζουν.
✔ Οι αρχές (αστυνομία, δάσκαλοι, κοινωνικοί λειτουργοί) δεν είναι πάντα άξιοι εμπιστοσύνης.

---

2. Έμιλ, 12 ετών – Ζώντας σε μια μικρή πόλη της Ευρώπης

Ο Έμιλ ζει σε μια ήσυχη πόλη δίπλα σε μια λίμνη στη Φινλανδία. Κάθε πρωί, ξυπνάει σε ένα φωτεινό δωμάτιο, παίρνει πρωινό με την οικογένειά του και πηγαίνει σχολείο με το ποδήλατό του, διασχίζοντας καταπράσινα πάρκα. Οι δρόμοι είναι ασφαλείς, και τα παιδιά παίζουν χωρίς φόβο.

Στο σχολείο, δεν υπάρχει ανταγωνισμός για το ποιος θα είναι ο καλύτερος με την έννοια της εξουσίας. Οι μαθητές ενθαρρύνονται να συνεργάζονται και να βοηθούν ο ένας τον άλλον. Αν κάποιος αντιμετωπίσει πρόβλημα, όλοι στέκονται δίπλα του. Οι δάσκαλοι δεν φωνάζουν – συζητούν με τους μαθητές και τους βοηθούν να βρουν λύσεις.

Το βράδυ, η οικογένεια του Έμιλ μαζεύεται για δείπνο και μιλάνε για τη μέρα τους. Βλέπει τηλεοπτικές εκπομπές που προωθούν τη συνεργασία και την αποδοχή της διαφορετικότητας. Στις παιδικές σειρές, τα προβλήματα λύνονται με συζήτηση, όχι με συγκρούσεις. Στο σχολείο, μαθαίνουν για ανθρώπινα δικαιώματα, για την ισότητα και την κλιματική αλλαγή.

Για τον Έμιλ, το μέλλον είναι γεμάτο ευκαιρίες. Ξέρει ότι, αν δυσκολευτεί, μπορεί να ζητήσει βοήθεια χωρίς να φοβάται. Δεν έχει δει ποτέ βία από κοντά και δεν μπορεί να φανταστεί ότι υπάρχουν παιδιά που μεγαλώνουν με τον φόβο ότι θα τους επιτεθούν.

Αξίες & πεποιθήσεις:
✔ Οι άνθρωποι πρέπει να συνεργάζονται, όχι να ανταγωνίζονται.
✔ Η βία δεν είναι λύση – η συζήτηση και η κατανόηση είναι ο τρόπος για να λύνονται οι διαφορές.
✔ Όλοι οι άνθρωποι έχουν ίσα δικαιώματα και πρέπει να αλληλοϋποστηρίζονται.
✔ Οι νόμοι και οι κοινωνικοί θεσμοί υπάρχουν για να προστατεύουν τους πολίτες, όχι να τους καταπιέζουν.

---

Συζήτηση:

1️⃣ Πώς το περιβάλλον διαμόρφωσε τον τρόπο σκέψης του Τζέισον και του Έμιλ;
2️⃣ Αν ο Τζέισον είχε μεγαλώσει στη Φινλανδία, θα είχε διαφορετική προσωπικότητα;
3️⃣ Αν ο Έμιλ είχε μεγαλώσει στο γκέτο του Σικάγο, θα παρέμενε το ίδιο ευγενικός και αισιόδοξος;
4️⃣ Η βία είναι έμφυτη στον άνθρωπο ή είναι κάτι που διδάσκεται από το περιβάλλον;

Δείτε και το βίντεο:

 

 

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ- Β

Ιστορία 1: Ο Νίκος μεγάλωσε σε μια οικογένεια που ενθαρρύνει τη γνώση, τη συνεργασία και τον σεβασμό. Στο σχολείο του, οι συμμαθητές του τον στηρίζουν, οι δάσκαλοι τον εμπνέουν, και οι γονείς του του δίνουν ευκαιρίες να εξερευνήσει τα ενδιαφέροντά του. Ο Νίκος είναι κοινωνικός, ευγενικός και γεμάτος αυτοπεποίθηση.

Ιστορία 2: Η Άννα μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον γεμάτο συγκρούσεις, όπου οι γονείς της δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για εκείνη. Στο σχολείο, νιώθει μόνη και δεν έχει υποστήριξη από τους δασκάλους ή τους φίλους της. Συχνά είναι επιφυλακτική και ανασφαλής, αποφεύγει να εμπιστεύεται τους άλλους και δυσκολεύεται να συνεργαστεί.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

Τι ρόλο έπαιξε το περιβάλλον στις δύο περιπτώσεις;

Θα μπορούσε ο Νίκος να είχε εξελιχθεί διαφορετικά αν μεγάλωνε σε ένα περιβάλλον σαν της Άννας;

Η Ιστορία του Βίκτορα – "Το Άγριο Παιδί της Αβερόνης"

🔹 Το 1797, στη Γαλλία, βρέθηκε ένα αγόρι περίπου 11-12 ετών που ζούσε μόνο του στο δάσος. Είχε μεγαλώσει απομονωμένο από την ανθρώπινη κοινωνία και δεν ήξερε να μιλήσει. Επικοινωνούσε με κραυγές, φοβόταν τους ανθρώπους και δεν είχε καμία κοινωνική συμπεριφορά. Ο γιατρός Ζαν Ιτάρ προσπάθησε να τον εκπαιδεύσει και να τον κοινωνικοποιήσει. Αν και ο Βίκτορ έμαθε κάποιες βασικές συμπεριφορές, ποτέ δεν ανέπτυξε πλήρως τη γλώσσα και την ανθρώπινη κοινωνικότητα.

-- Γιατί ο Βίκτορας δεν έμαθε να μιλάει, αφού η γλωσσική ικανότητα είναι έμφυτη στον άνθρωπο;

-- Πώς θα εξελισσόταν ο Βίκτορας, αν μεγάλωνε ανάμεσα σε ανθρώπους;

 

Για τον Βίκτορα και άλλες παρόμοιες περιπτώσεις μπορείτε να διαβάσετε εδώ

Τι είναι αυτό;

Γράφουν σε συνεργασία οι μαθήτριες Στέλλα Κ. κι Ευθυμία.

Μπορείτε να δείτε την κινηματογραφική αφήγηση της ιστορίας, την οποία απέδωσαν σε γραπτό λόγο οι μαθητές/τριες :

 

 

 

 

ΤΟ ΚΑΚΟΜΑΘΗΜΕΝΟ ΠΑΙΔΙ

Διασκευή της ιστορίας της Ράνιας

Χριστουγεννιάτικη Ιστορία

Σέλμα Λάγκερλεφ,   (Μετ. Λίζα Κοντογιάννη)

Στη Βηθλεέμ, μια νύχτα σκοτεινή, ένας άνθρωπος γύριζε από πόρτα σε πόρτα χτυπώντας και παρακαλώντας να του δώσουν λίγη φωτιά, για να ζεστάνει ένα παιδάκι, που γεννήθηκε εκείνο το βράδυ και τη μητέρα του.

      Αλλά ήταν νύχτα, όλοι κοιμόνταν και κανένας δεν του αποκρινόταν. Ο άνθρωπος συνέχισε το δρόμο του. Στο τέλος είδε μακριά ένα φως. Κίνησε κατά κει και όταν έφτασε, είδε πως ήταν μια μεγάλη φωτιά κι ολόγυρά της ήταν ξαπλωμένο ένα κοπάδι άσπρα πρόβατα. Το κοπάδι το φύλαγε ένας γερο - βοσκός. Στα πόδια του βοσκού ήταν ξαπλωμένα τρία μεγάλα σκυλιά.

     Μόλις ο άνθρωπος πλησίασε, τα τρία σκυλιά ξύπνησαν κι άνοιξαν τα μεγάλα τους στόματα να γαβγίσουν. Μα δεν μπόρεσαν να βγάλουν ούτε την παραμικρή φωνή.

      Ο άνθρωπος είδε πως ανασηκώθηκαν οι τρίχες των σκυλιών, πως γυάλισαν τα` άσπρα τους δόντια και πως χύθηκαν καταπάνω του. Το ένα σκυλί τον άρπαξε από το πόδι, το άλλο από το χέρι και το τρίτο κρεμάστηκε από το λαιμό του. Αλλά δεν μπόρεσαν να του κάμουν με τα δόντια τους κανένα κακό και παραμέρισαν. Τότε ο άνθρωπος έκανε να πλησιάσει τη φωτιά. Μα τα πρόβατα ήταν στριμωγμένα το ένα δίπλα στο άλλο τόσο κοντά, που δεν μπορούσε να περάσει ανάμεσά τους. Αναγκάστηκε τότε να πατήσει πάνω τους. Μα κανένα από τα πρόβατα ούτε ξύπνησε ούτε κουνήθηκε.

      Όταν ο άνθρωπος έφτασε κοντά στη φωτιά, ο βοσκός σήκωσε το κεφάλι. Ήταν ένας γέρος κατσούφης, πάντα απότομος και σκληρός σε όλους. Όταν είδε τον άγνωστο που πλησίαζε, σήκωσε το μακρύ και μυτερό στην άκρη ραβδί του και το πέταξε πάνω του μ` ορμή. Μα το ραβδί λοξοδρόμησε κι έπεσε με πολύν κρότο στη γη, χωρίς να βλάψει τον άγνωστο.

      Τότε ο άγνωστος πλησίασε το βοσκό και τον παρακάλεσε να του δώσει λίγη φωτιά, για να ζεστάνει το νεογέννητο και τη μητέρα του.

 _ Βοήθησέ με, φίλε μου, του λέει. Δώσε μου λίγη φωτιά. Θα ξεπαγιάσουν και οι δυο τους από το κρύο.

      Ο βοσκός θέλησε να του αρνηθεί. Θυμήθηκε όμως πως τα σκυλιά δεν μπόρεσαν να τον δαγκώσουν, τα πρόβατα δεν τον φοβήθηκαν και δεν σκορπίστηκαν και το ραβδί του δεν τον πέτυχε. Και δείλιασε. Και δεν τόλμησε ν` αρνηθεί στον άγνωστο αυτό που του ζήτησε.

 _ Πάρε όση φωτιά θέλεις, του λέει.

      Αλλά η φωτιά είχε χωνέψει πια και δεν είχε απομείνει κανένα μακρύ ξύλο ή κλαδί. Ήταν ένας σωρός από αναμμένα κάρβουνα. Κι ο άγνωστος δεν είχε ούτε φτυάρι ούτε τίποτε άλλο, για να τα βάλει μέσα και να τα πάει εκεί που ήθελε. Ο βοσκός το είδε αυτό και ξαναείπε:

      _ Πάρε όση φωτιά θέλεις …

     Και χαιρόταν στη σκέψη, πως δεν θα μπορέσει να πάρει φωτιά.

      Αλλά ο άγνωστος έσκυψε, ξεχώρισε με το χέρι του τα κάρβουνα από τη στάχτη, ανασήκωσε την άκρη του φορέματός του, πήρε όσα κάρβουνα χρειαζόταν και τα έβαλε εκεί. Και τα κάρβουνα μήτε τα χέρια του έκαψαν, όταν τα `πιασε, μήτε το φόρεμά του. Τα πήρε και κίνησε να φύγει, σαν να μην κρατούσε αναμμένα κάρβουνα, αλλά μήλα ή καρύδια.

      Όταν τα είδε αυτά ο βοσκός, απόρησε:

      _ Μα τι νύχτα είναι αυτή, που τα σκυλιά δε δαγκώνουν, τα πρόβατα δεν τρομάζουν, το ραβδί δε χτυπάει και τα κάρβουνα δεν καίνε;

      Σταμάτησε τον άγνωστο και τον ρώτησε:

      _ Τι νύχτα είναι η σημερινή; Και γιατί όλα έχουν τόση καλοσύνη για σένα;

      _ Αν δεν το βλέπεις μόνος σου, δεν μπορώ εγώ να σου το εξηγήσω, αποκρίθηκε ο άγνωστος κι εξακολούθησε το δρόμο του.

      Ο βοσκός αποφάσισε να τον ακολουθήσει και να μάθει τι σημαίνουν όλα αυτά. Τον πήρε από πίσω, ώσπου έφτασε στο σπίτι του. Κι είδε τότε ο βοσκός πως ο άνθρωπος αυτός δεν είχε μήτε καλύβα κι η γυναίκα και το βρέφος ήταν ξαπλωμένοι μέσα σε μια σπηλιά, που δεν είχε τίποτε άλλο από γυμνά βράχια. Και σκέφτηκε τότε ο βοσκός πως το φτωχό, τ` αθώο βρέφος, κινδύνευε από το κρύο μέσα στη σπηλιά και, μ` όλο που η καρδιά του ήταν σκληρή, λυπήθηκε το βρέφος κι αποφάσισε να το βοηθήσει.

      Έβγαλε από το σακούλι του μια ολόασπρη μαλακή προβιά και την έδωσε στον άγνωστο να τη στρώσει κάτω απ` το παιδάκι. Και τη στιγμή εκείνη που αυτός ο σκληρόκαρδος και βάναυσος άνθρωπος ένιωσε συμπόνια για τους άλλους ανθρώπους, άνοιξαν τα μάτια της ψυχής του κι είδε αυτά που δεν μπορούσε να δει κι άκουσε εκείνα που πριν δεν μπορούσε ν` ακούσει.

      Είδε πως ολόγυρα ήταν άγγελοι με ασημένια φτερά και πως στα χέρια τους κρατούσαν άρπες κι άκουσε που έψελναν ότι τη νύχτα εκείνη γεννήθηκε ο Σωτήρας του κόσμου.