ΛΕΩΝ Ο ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ

by ΠΙΠΙΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

Ο Λέων ο Φιλόσοφος ή Μαθηματικός γεννήθηκε στη Θεσσαλία γύρω στο 790. Ο Λέων ήταν διάσημος επιστήμονας της εποχής του και ήταν περίφημος Βυζαντινός λόγιος και ονομάστηκε “αληθινός αναγεννησιακός άνθρωπος” και “ο πιο έξυπνος άνθρωπος μέσα στο Βυζάντιο τον 9ο αιώνα”. Επίσης ήταν φιλόσοφος, μαθηματικός, γεωμέτρης, αστρονόμος και ένας από τους πρωτεργάτες της Αναγέννησης των Μακεδόνων.

Ο Λέων γεννήθηκε στη Θεσσαλία, ήταν ξάδελφος του Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης, Ιωάννης Γραμματικός. Στα νιάτα του εκπαιδεύτηκε στην Κωνσταντινούπολη, αλλά ταξίδεψε στα μοναστήρια της Άνδρου, όπου μπορούσε να αποκτήσει σπάνια χειρόγραφα και διδάχθηκε μαθηματικά από έναν γέρο μοναχό. Ο Λέοντας θεωρείται ένας από τους επιφανέστερους αστρολόγους, στον οποίον αποδίδονται πολλές επιτυχημένες προβλέψεις, μεταξύ αυτών της δολοφονίας του Βάρδα και του φονικού σεισμού του 869..

Αρχικά δίδαξε ιδιωτικά και μυστικά στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης και αργότερα έγινε επικεφαλής της Φιλοσοφικής Σχολής της Μαγναύρας στην Κωνσταντινούπολη, όπου δίδαξε την Αριστοτελική λογική. Το 840 διορίστηκε Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης. Κατά τη διάρκεια της αρχιερατείας του από το 840 μέχρι το 843 ενεπλάκη στην εικονομαχική έριδα, έτσι μετά την αποκατάσταση της Ορθοδοξίας επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη. Μεταξύ 844-861, ο καίσαρας Βάρδας αποφάσισε να ιδρύσει τη Μαγναύρα, ένα εκπαιδευτήριο υψηλού επιπέδου. Ο Λέων ανέλαβε την ευθύνη και την διεύθυνση του πανεπιστημίου Μαγναύρας. Το πανεπιστήμιο περιλάμβανε σχολές της Φιλοσοφίας, της γεωμετρίας, της αστρονομίας και της γραμματικής. Ο Καίσαρας Βάρδας σε μαθητές του Λέοντα ανέθεσε την διδακτική ευθύνη. Επίσης ο Λέων ασχολήθηκε με τεχνικά θέματα και θεωρείται ο δημιουργός του συστήματος φρυκτωριών που συνέδεε τα ανατολικά σύνορα με την Πρωτεύουσα.

Πρώτος παγκοσμίως εισήγαγε τα γράμματα στη θεωρητική αριθμητική και στην άλγεβρα. Επιπλέον διέσωσε όλα τα συγγράμματα μεγάλων Ελλήνων επιστημόνων όπως του Απολλωνίου, του Περγαίου, του Θεωνά του Αλεξανδρέως, του μεγάλου Ευκλείδη, του Αρχιμήδη και του Πτολεμαίου και φρόντισε για τη μεταφορά πολλών εξ αυτών των έργων στην αυλή του χαλίφη. Επίσης, συνέταξε αστρονομικούς πίνακες και διόρθωσε ένα λάθος του αστρονόμου Πορφυρίου σχετικά με την κίνηση των πλανητών. Δυστυχώς από το μεγάλο συγγραφικό του έργο δεν σώζεται τίποτα, με την εξαίρεση των σχολίων του Ευκλείδη, λόγω του χρόνου και, κυρίως, του θρησκευτικού φανατισμού κάποιων εικονολατρών. Μετά τον θρίαμβο της Ορθοδοξίας και την επικράτηση της λατρείας των εικόνων, «εξαφάνισαν» τα έργα του εικονομάχου επιστήμονα, μετά το θάνατό του.

Τέλος σημαντικό δημιούργημά του είναι ένα σύστημα επικοινωνίας. Ως γνωστόν φρυκτωρικούς πύργους χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι για την προειδοποίηση των επικείμενων επιδρομών. Ο Λέων δημιούργησε μία αλυσίδα μόλις επτά φρυκτωρικών πύργων, μήκους περίπου δύο χιλιάδων χιλιομέτρων από την Κωνσταντινούπολη ως την Ταρσό της Κιλικίας. Τους έκτισε στις ψηλότερες κορυφές των οροσειρών που μεσολαβούσαν μεταξύ των δύο πόλεων με αποτέλεσμα η φωτιά τους να είναι ορατή από εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Με το παραπάνω σύστημα, το αυτοκρατορικό επιτελείο στην Κωνσταντινούπολη μπορούσε να πληροφορηθεί για το τι συνέβαινε στο ανατολικό μέτωπο από μία έως το πολύ έντεκα ώρες. Αυτή η ταχύτητα μετάδοσης μηνυμάτων σε μεγάλες αποστάσεις ξεπεράστηκε μόλις το 19ο αιώνα με την ανακάλυψη του τηλέγραφου. Δυστυχώς, το σύστημα λειτούργησε για πολύ λίγο γιατί, όταν οι Άραβες κατέλαβαν την Ταρσό μερικές δεκαετίες αργότερα, κατέστρεψαν και το μηχανικό ρολόι της πόλης.