Η αλεπού είναι γένος θηλαστικών, που ανήκει στην οικογένεια Κυνίδες. Το πιο γνωστό είδος είναι η Κόκκινη αλεπού, της οποίας το τρίχωμα είναι κοκκινωπό, με μαυριδερά το πίσω μέρος των αυτιών της και το μπροστινό μέρος των ποδιών της, ενώ το άκρο της ουράς της είναι πάντα λευκό.
Εμφάνιση
Εξωτερικά μοιάζει λίγο με τον σκύλο, αλλά η ουρά της είναι πολύ πιο φουντωτή και το τρίχωμά της πιο πυκνό, ενώ και το ρύγχος της πιο μακρόστενο. Το μεγαλύτερο σε διαστάσεις είδος είναι η κόκκινη αλεπού, η οποία φτάνει σε μήκος έως και τα 90 εκατοστά και ζυγίζει 7 - 10 κιλά. Το εντυπωσιακό είναι ότι η ουρά της φτάνει σε μήκος έως και τα 60 εκατοστά, δηλαδή είναι αρκετά μεγάλη συγκριτικά με το σώμα της. Στα περισσότερα είδη, τα πόδια της είναι κοντά και λεπτά και έτσι η ουρά της χρησιμεύει και σαν μέσο ισορροπίας.
Γεωγραφική διασπορά
Η αλεπού εμφανίστηκε στη Γη πριν από 400.000 χρόνια και πιθανώς να υπήρξε και θήραμα για τους προϊστορικούς κυνηγούς. Σήμερα συναντάται σε όλες σχεδόν τις ηπείρους, εκτός από την Ανταρκτική.
Η Κόκκινη αλεπού ζει στην Ευρώπη, την Ασία, μια στενή λωρίδα της βόρειας Αφρικής, τη Βόρεια Αμερική , ενώ το 1855 εισήχθη και στην Αυστραλία. Όχι μόνο δεν είναι σε κανένα μέρος απειλούμενο με αφανισμό είδος, αλλά αντιστρόφως η εκπληκτική της προσαρμοστικότητα έχει οδηγήσει πολλά άλλα λιγότερο ικανά είδη σε κίνδυνο εξαφάνισης ή και εξαφάνιση.
Υπάρχουν όμως και άλλα είδη αλεπούδων, με σχετικά μεγάλη εξάπλωση ανά την υφήλιο, που ζουν στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, στην βόρεια Αφρική, την Μέση Ανατολή, εύκρατα τμήματα της Ασίας και στη Βόρεια Αμερική. Επίσης, η Ωχρή αλεπού ζεί στη λωρίδα του αφρικανικού Σαχέλ, η Αλεπού της Βεγγάλης ζει στην Ινδία, ενώ η Αρκτική αλεπού ζει στις πολικές περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου.
Κάποια από τα άλλα είδη είναι λιγότερο ικανά στην προσαρμοστικότητα και στην αναπαραγωγή, με αποτέλεσμα να θεωρούνται επισήμως απειλούμενα είδη, όπως η λεγόμενη Νησιωτική αλεπού. Άλλα είδη, όπως η Αρκτική αλεπού, καθώς και η Αλεπού Φενέκ, που ζει στη Βόρεια Αφρική και είναι το μικρότερο σε διαστάσεις είδος αλεπούς, δεν είναι απειλούμενα.
Διατροφή
Όλα τα είδη αλεπούδων είναι παμφάγα. Το διαιτολόγιό τους αποτελείται σε μεγάλο ποσοστό από ασπόνδυλα. Ωστόσο, καταναλώνουν και τρωκτικά, λαγούς, κουνέλια και άλλα μικρά θηλαστικά, καθώς και ερπετά, αμφίβια, χόρτα, μούρα, ενώ δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση και σε καρπούς, ψάρια, πτηνά, αυγά, σκαθάρια, έντομα και όλα σχεδόν τα είδη μικρών ζώων. Τα περισσότερα είδη δείχνουν μεγάλη προσαρμοστικότητα σε πολλά διαφορετικά είδη τροφής και κατά μέσο όρο καταναλώνουν 1 κιλό τροφής την ημέρα. Όλες οι αλεπούδες έχουν την χαρακτηριστική συνήθεια να θάβουν υπολείμματα τροφής όταν έχουν περίσσευμα, για να τα φάνε αργότερα.
Αναπαραγωγή
Η περίοδος αναπαραγωγής των αλεπούδων ποικίλλει ευρέως, λόγω της μεγάλης γεωγραφικής τους εξάπλωσης και της ποικιλίας των ειδών. Ειδικότερα στα μέσα γεωγραφικά πλάτη, λόγω του ότι ο καιρός της αναπαραγωγής τους αρχίζει τον Ιανουάριο με Φεβρουάριο, η Κόκκινη αλεπού είναι κυρίως εξαιρετικά δραστήρια τον Μάιο, όταν μεγαλώνει τα μικρά της. Τότε υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να κυκλοφορεί ακόμα και την ημέρα, καταστρέφοντας συχνότερα τα κονικλοτροφεία και τα κοτέτσια των ανθρώπων.
Μάλιστα όταν έρχεται ο καιρός της αναπαραγωγής, το θηλυκό σκάβει μία φωλιά με δαιδαλώδεις διαδρόμους μέσα σε μία περιοχή η οποία ανήκει σε ένα συγκεκριμένο αρσενικό. Μετά από 51 - 53 ημέρες, γεννιούνται 3 - 5 μικρά κουταβάκια, τα οποία αρχικά έχουν κάπως πιο γκρίζο τρίχωμα σε σχέση με τη μητέρα τους, ενώ στις πρώτες 2 εβδομάδες είναι τυφλά. Η μητέρα τους τούς φέρνει τροφή καθημερινά και κάθε φορά που γυρίζει στην φωλιά της ακολουθεί διαφορετικό δρόμο. Στην ηλικία των 2 μηνών βγαίνουν από την φωλιά και αρχίζουν να παίζουν με την μητέρα τους και μεταξύ τους. Συχνά, τα νεαρά άτομα καταλήγουν να παρασυρθούν από αυτοκίνητα και αυτή είναι η κύρια αιτία της θνησιμότητας των αλεπούδων στα πρώτα χρόνια της ζωής τους.
Σχέση με τον άνθρωπο
Ειδικότερα επίσης η Ασημένια αλεπού, μια ποικιλία της κόκκινης αλεπούς με μεγάλη ποσότητα μελανίνης, έχει υποβληθεί σε πρόγραμμα εξημέρωσης και τις τελευταίες δεκαετίες έχει γνωρίσει απήχηση ως κατοικίδιο, σε κάποια κράτη. Εκτός από αυτήν, το μόνο άλλο είδος που θεωρείται κατάλληλο και χρησιμοποιείται ως κατοικίδιο είναι η Αλεπού Φενέκ.
Κουλτούρα σχετικά με την αλεπού
Εξαιτίας της συνήθειας της αλεπούς να ζει κοντά στα χωριά, έχει συνδεθεί με πολλές ιστορίες και παραμύθια πολλών πολιτισμών. Είναι επίσης γνωστή και δημοφιλής για την μεγάλη της πονηριά, σε τέτοιο βαθμό ώστε να υπάρχει διεθνώς η χαρακτηριστική φράση «Είναι πονηρός σαν αλεπού».
Ιστορικό παράδειγμα χρήσης αυτής της φράσης, ήταν για τον Έρβιν Γιόχαν Όιγκεν Ρόμ(μ)ελ , Στρατάρχης του Γ΄ Ράιχ και ένας από τους ικανότερους στρατιωτικούς ηγέτες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Για τις ικανότητές του αυτές, του είχε αποδοθεί το προσωνύμιο «Αλεπού της Ερήμου»