Η Ανδρομάχη, μαζί με τον σύζυγό της Έκτορα, είναι ένα από τα κεντρικά πρόσωπα του πασίγνωστου έπους “Ιλιάδα” του Ομήρου. Το όνομά της πηγάζει από τις αρχαιοελληνικές λέξεις “ανήρ”, δηλαδή άνδρας, και “μάχομαι”. Ερμηνεύεται ως αυτή που μάχεται εναντίον των ανδρών ή αυτή που μάχεται όπως οι άνδρες. Όπως αναφέρεται στην Ιλιάδα, είναι κόρη του “γενναίου Αετίωνος” (Ζ 394-395). Ως σύζυγος του Έκτορα, του γιου του Πριάμου και της Εκάβης, αναφέρεται πρωταρχικά στην Ιλιάδα κι αργότερα σε τραγωδίες του Ευριπίδη, καθώς και σε έργα άλλων ποιητών και λογοτεχνών διαχρονικά.
Επιπροσθέτως, της αποδίδεται η ονομασία "η μάνα της τραγωδίας", εφόσον η μορφή της είναι γεμάτη με τραγικά στοιχεία, με κύριο παράδειγμα την σκληρή πραγματικότητα του πολέμου και τις συνέπειές του στη ζωή της και της οικογένειάς της. Η τραγωδία της είναι ένα από τα έργα που συνέβαλαν στην καθιέρωση της τραγωδίας ως λογοτεχνική μορφή.
Η Ανδρομάχη είναι γνωστή για την ευγένεια και την ευαισθησία της, καθώς εκφράζει τη συμπόνια και την αγάπη της για τον Έκτορα και τον γιο τους, Αστυάνακτα. Παράλληλα, όμως, δείχνει επίσης αποφασιστικότητα και δύναμη, όταν υπερασπίζεται τις πεποιθήσεις της και προστατεύει την οικογένειά της. Η Ανδρομάχη είναι επίσης ένα πρότυπο μητρικής αγάπης και αφοσίωσης, καθώς εκφράζει τον πόνο της για την ενδεχόμενη απώλεια του γιου της και την επιθυμία της να τον προστατεύσει από κάθε κίνδυνο. Αρετές της είναι η αυτοθυσία και αγάπη για την οικογένειά της, ενώ παράλληλα είναι ικανή να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα του πολέμου με σθένος και αξιοπρέπεια.
Το κεντρικό θέμα της τραγωδίας της είναι η αντιμετώπιση του πολέμου και των συνεπειών του από την ίδια την Ανδρομάχη και την οικογένειά της. Η τραγωδία εξετάζει την ανθρώπινη αγωνία, την απώλεια και τον πόνο που προκαλεί ο πόλεμος, καθώς και την προσπάθεια για επιβίωση και αντίσταση απέναντι στις σκληρές συνθήκες. Παράλληλα, εστιάζει στην εσωτερική δύναμη και ανθρώπινη αξιοπρέπεια που απαιτούνται για να αντιμετωπιστούν οι δυσκολίες και οι απώλειες σε μια εποχή πολέμου.
Η μορφή της Ανδρομάχης ενέπνευσε δραματουργικά τον Ευριπίδη στις Τρωάδες (415 π.Χ.) και στην ομώνυμη τραγωδία, Ανδρομάχη (426 π.Χ.), που διδάχθηκε περίπου το 424 π.Χ. στην αυλή του Βασιλιά Θαρύπα των Μολοσσών, στην αρχαία Πασσαρώνα της Ηπείρου. Στην πρώτη, και καθώς στην αθηναϊκή κοινωνία η θέση και η αποστολή της γυναίκας ήταν σημαντικό ζήτημα, εμφανίζεται σαν το πρότυπο της γυναίκας της αθηναϊκής δημοκρατίας, σε αντίθεση με τη Φαίδρα στην τραγωδία Ιππόλυτος (428 π.Χ.) πάλι του ίδιου ποιητή. Στην Ανδρομάχη, η άκληρη κόρη του Μενέλαου και της Ελένης, η Ερμιόνη, περήφανη για τα πλούτη της αλλά και δυστυχισμένη για την ατεκνία της, κατηγόρησε την Ανδρομάχη ότι της πλάνεψε τον άνδρα και ότι με μαγικά βότανα την έκανε άτεκνη. Με τη βοήθεια του πατέρα της Μενέλαου, συνωμότησε εναντίον της Ανδρομάχης και του γιου της, τον οποίο η άτυχη μητέρα έκρυψε για λίγο στον ναό της Θέτιδας. Τον ανακάλυψε όμως η Ερμιόνη και ήταν έτοιμη να σκοτώσει μητέρα και παιδί, που τελικά σώθηκαν με τη μεσολάβηση του Πηλέα, παππού του Νεοπτόλεμου, όχι όμως και ο ίδιος ο Νεοπτόλεμος που έπεσε θύμα της συνωμοσίας του Ορέστη, και ο οποίος έσωσε την Ερμιόνη που ήθελε να αυτοκτονήσει -την πήρε και έφυγαν.
Η τραγωδία "Ανδρομάχη" θέτει σημαντικά ερωτήματα και προβληματισμούς που διατρέχουν τους αιώνες. Πώς προστατεύουμε τα αγαπημένα μας πρόσωπα σε έναν κόσμο που είναι γεμάτος αναταράξεις και πολέμους; Είναι δυνατόν να αρνηθούμε τη συμμετοχή σε πολέμους χωρίς να θυσιάσουμε τα πιο αγαπημένα μας πρόσωπα; Πώς αντιμετωπίζουμε τον πόνο και την απώλεια όταν είναι αναπόφευκτα μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας; Ποιες είναι οι επιπτώσεις της πολεμικής φιλοσοφίας στην ανθρώπινη κοινωνία και πώς επηρεάζει την ηθική μας;