Οι θυσίες της ζωής (ΣΑΙΡΕΝ ΚΙΡΚΕΓΚΟΡ)

Ο Αβραάμ είχε ένα μήνυμα από τον Θεό, ένα πραγματικά απαίσιο μήνυμα: πρέπει να θυσιάσει τον μονάκριβο γιο του, τον Ισαάκ. Ο Αβραάμ υποφέρει. Αγαπά τον γιο του, αλλά είναι πιστός και γνωρίζει ότι πρέπει να υπακούει στον Θεό. Σε αυτή την ιστορία της Γένεσης από την Παλαιά Διαθήκη, ο Αβραάμ παίρνει τον γιο του και τον ανεβάζει σε ένα όρος, τον Μοριά, τον δένει σε έναν πέτρινο βωμό και ετοιμάζεται να τον σφάξει, όπως έχει διατάξει ο Θεός. Την τελευταία στιγμή ωστόσο ο Θεός στέλνει έναν άγγελο που σταματά τη σφαγή. Έτσι, ο Αβραάμ θυσιάζει ένα κριάρι που έχει πιαστεί σε κοντινούς θάμνους. Ο Θεός ανταμείβει την πίστη του Αβραάμ επιτρέποντας στον γιο του να ζήσει.

Η Θυσία του Αβραάμ και το θρησκευτικό δράμα»-ΓΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ: ΠΥΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ-

Αυτή η ιστορία έχει ένα μήνυμα. Το ηθικό δίδαγμα θεωρείται συνήθως πως είναι το εξής: «'Εχε πίστη, κάνε αυτό που σου λέει ο Θεός και όλα θα πάνε προς το καλύτερο». Το θέμα είναι  να μην αμφισβητείς τον λόγο του Θεού. Αλλά για τον Δανό φιλόσοφο Σέρεν Κίρκεγκορ (1813-1855), το ζήτημα δεν ήταν τόσο απλό. Στο βιβλίο του Φόβος και τρόμος (1842) προσπάθησε να φανταστεί τι πρέπει να πέρασε από το μυαλό του Αβραάμ, τα ερωτήματα, τους φόβους και την αγωνία του κατά τη διάρκεια του τριήμερου ταξιδιού από το σπίτι του στο όρος όπου πίστευε πως έπρεπε να θανατώσει τον Ισαάκ.
Ο Κίρκεγκορ ήταν ένας παράξενος άνθρωπος και δεν ταίριαζε στην Κοπεγχάγη όπου ζούσε. Κατά τη διάρκεια της ημέρας έβλεπαν συχνά αυτό τον μικρόσωμο και αδύνατο άνδρα να περιφέρεται στην πόλη συζητώντας με μια παρέα, και του άρεσε να πιστεύει πως είναι ο Δανός Σωκράτης. Έγραφε τα βράδια - όρθιος μπροστά στο γραφείο του, περιτριγυρισμένος από κεριά. Ένα από τα καπρίτσια του ήταν να εμφανίζεται στο διάλειμμα μιας θεατρικής παράστασης. έτσι ώστε όλοι να νομίζουν ότι είχε βγει να διασκεδάσει, ενώ στην πραγματικότητα δεν είχε παρακολουθήσει το έργο καθόλου, αλλά αντιθέτως βρισκόταν σπίτι του κι έγραφε. Δούλευε πολύ σκληρά ως συγγραφέας, αλλά στην προσωπική του ζωή έκανε μια επιλογή που του προκάλεσε τρομερή αγωνία.

Σέρεν Κίρκεγκορ (1813 – 1855) Δανός φιλόσοφος και θεολόγος, ποιητής, κοινωνικός κριτικός και θρησκευτικός συγγραφέας – Times News
Είχε ερωτευτεί μια κοπέλα, τη Ρεγκίνε Όλσεν, και της είχε ζητήσει να παντρευτούν. Εκείνη είχε συμφωνήσει. Αλλά ο Κίρκεγκορ ανησυχούσε ότι ήταν υπερβολικά μελαγχολικός και θεοσεβούμενος για να παντρευτεί. Ενδεχομένως δικαίωνε το οικογενειακό όνομα «Κίρκεγκορ», που στα δανέζικα σημαίνει «νεκροταφείο». Έγραψε ένα γράμμα στη Ρεγκίνε λέγοντάς της ότι δεν μπορούσε να την παντρευτεί και επέστρεφε το δαχτυλίδι των αρραβώνων. Ένιωσε απαίσια για αυτή την απόφαση και πέρασε πολλές νύχτες κλαίγοντας στο κρεβάτι. Εκείνη, όπως είναι κατανοητό, συνετρίβη ψυχικά και τον ικέτευσε να επιστρέφει. Ο Κίρκεγκορ αρνήθηκε; Δεν είναι τυχαίο ότι ύστερα απ' όλα αυτά το μεγαλύτερο μέρος της γραφής του αφορούσε την επιλογή για το πως να ζούμε και τη δυσκολία να ξέρουμε αν μια απόφασή μας είναι ορθή.

... Αν ο Αβραάμ είχε θανατώσει τον γιο του, θα είχε κάνει κάτι ηθικώς εσφαλμένο. Ένας πατέρας έχει καθήκον να φροντίζει τον γιο του, και ασφαλώς δεν πρέπει να τον δένει σε έναν βωμό και να του κόβει τον λαιμό σε ένα θρησκευτικό τελετουργικό. Αυτό που ο Θεός ζήτησε από τον Αβραάμ να κάνει ήταν να αγνοήσει την ηθική και να κάνει ένα άλμα πίστης. Στη Βίβλο ο Αβραάμ παρουσιάζεται ως αξιοθαύμαστος επειδή αγνόησε το φυσιολογικό αίσθημα περί δικαίου και αδίκου και ετοιμάστηκε να θυσιάσει τον Ισαάκ. Μήπως έκανε ένα τεράστιο λάθος; Κι αν το μήνυμα δεν προερχόταν πραγματικά από τον Θεό; Μπορεί να ήταν μια παραίσθηση, μπορεί ο Αβραάμ να ήταν τρελός και να άκουγε φωνές. Πώς θα μπορούσε να είναι βέβαιος; Αν ήξερε εκ των προτέρων ότι ο Θεός δε θα έφερε εις πέρας την εντολή του, θα ήταν εύκολο για τον Αβραάμ. Μόλις όμως σήκωσε το μαχαίρι και ετοιμάστηκε να χύσει το αίμα του γιου του, πίστευε πραγματικά ότι θα τον θανατώσει. Έτσι όπως περιγράφει η Βίβλος τη σκηνή, αυτό ακριβώς είναι το θέμα. Η πίστη του είναι τόσο εντυπωσιακή επειδή πίστεψε στον Θεό και όχι στις συμβατικές ηθικές αντιλήψεις. Ειδάλλως δε θα επρόκειτο για πίστη. Η πίστη εμπεριέχει τη διακινδύνευση. Αλλά είναι και ανορθολογική, δε βασίζεται στον ορθό λόγο.

Κίρκεγκαρντ: Ο Εαυτός Ανώτερος της Ομάδας – Τerrapapers

Ο Κίρκεγκορ ήταν χριστιανός, αν και μισούσε τη Δανέζικη Εκκλησία και δεν μπορούσε να αποδεχτεί τον τρόπο που συμπεριφέρονταν γύρω του οι αυτάρεσκοι χριστιανοί. Για τον Κίρκεγκορ, η θρησκεία ήταν μια σκληρή επιλογή, όχι μια βολική δικαιολογία για ένα άσμα στην εκκλησία. Κατά τη γνώμη του, η Δανέζικη Εκκλησία διαστρέβλωνε τον χριστιανισμό και δεν ήταν αληθινά χριστιανική. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι δεν ήταν δημοφιλής. Όπως ο Σωκράτης, ο Κίρκεγκορ τάραζε τους γύρω του, στους οποίους δεν άρεσαν οι επικρίσεις και οι δηκτικές παρατηρήσεις του.

... Είναι ένας συγγραφέας που σε καλεί να σκεφτείς. Σπάνια έγραφε βάζοντας την υπογραφή του, αλλά χρησιμοποιούσε φευδώνυμα. Για παράδειγμα, έγραφε το Φόβος και τρόμος υπό το όνομα Γιοχάννες ντε Σιλέντιο (Ιωάννης της Σιωπής). Αυτό δεν ήταν μια μεταμφίεση ώστε να μην ανακαλύψουν οι άνθρωποι ότι ο Κίρκεγκορ είχε γράψει τα βιβλία - πολλοί βρήκαν αμέσως ποιος ήταν ο συγγραφέας τους, πράγμα που εκείνος πιθανότατα ήθελε. Οι επινοημένοι συγγραφείς των βιβλίων του είναι μάλλον χαρακτήρες που έχουν τον δικό τους τρόπο να βλέπουν τον κόσμο. Αυτή ήταν μία από τις τεχνικές του Κίρκεγκορ για να μας κάνει να καταλαβαίνουμε τις θέσεις που πραγματεύεται και να μας ενθαρρύνει να εμπλακούμε σε ό,τι διαβάζουμε. Βλέπουμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια αυτού του χαρακτήρα και ανατίθεται σ' εμάς να αποφασίσουμε για την αξία των διαφόρων προσεγγίσεων στη ζωή.

Πηγή: Μικρή Ιστορία της φιλοσοφίας, σελ. 188-192

 

Leave a Reply