Γλώσσα – 6η ενότητα – Επανάληψη – Ευθύς και Πλάγιος Λόγος

Ευθύς λόγος

Στον ευθύ λόγο ακούμε τα λόγια κάποιου, όπως ακριβώς τα λέει. Γράφουμε τα λόγια κάποιου με δύο τρόπους. Στο παρακάτω κείμενο μπορούμε να δούμε και τους δύο:

Ο δάσκαλος εξηγεί:

— Τους βλέπετε; Όλοι σχεδόν φοράνε καπέλο. Είναι γιατί κουρεύτηκαν με την ψιλή.

— Τιιι;

— Μάλιστα, καλά το ακούσατε. Δεν έμεινε τίποτα, γενική αποτρίχωση, θα 'λεγα, για να μην πω αποψίλωση. Για να πάρετε μια ιδέα, δεν έχετε παρά να προσέξετε αυτά τα μικρά, τα ξεσκούφωτα. Να, για παράδειγμα, ο Θεμιστοκλής με το Σταυρονικήτα. Έχετε ξαναδεί τα κεφάλια τους έτσι γυμνά;

Η κυρία Διονυσία είχε μείνει άφωνη. Ψέλλισε κάτι τέτοιο: «Όλοι... Τι σημαίνει αυτό; Δεν καταλαβαίνω...».

—   Μα ποιος τους είπε να κουρευτούν;

—   Κανείς. Κουρεύτηκαν με τη θέλησή τους, είπε ο δάσκαλος.

—   Γιατί, καλέ;

—   Γιατί σήμερα ξαναγυρίζει ο Φάνης σχολείο.

—   Και τι σχέση έχει αυτό;

—   Για συμπαράσταση στον φίλο τους που επιστρέφει χωρίς μαλλιά, κυρία Διονυσία. 

Τους βλέπετε τους δύο τρόπους; Μπορούμε να γράψουμε τον ευθύ λόγο με παύλες στην αρχή, εκεί που ξεκινά κάποιος να μιλά ή με εισαγωγικά μέσα σε μία παράγραφο. Ψέλλισε κάτι τέτοιο: "Όλοι... Τι σημαίνει αυτό; Δεν καταλαβαίνω..."

Βλέπετε; Με τα εισαγωγικά μπορούμε να βάλουμε τον ευθύ λόγο μέσα σε μία παράγραφο που γράφουμε χωρίς να χρειάζεται κάθε φορά να αλλάζουμε σειρά εκεί που αλλάζει ο ομιλητής. Επίσης, προσέξτε πώς προσθέτουμε τον ομιλητή, αν χρειαστεί:

—   Κανείς. Κουρεύτηκαν με τη θέλησή τους, είπε ο δάσκαλος.

Πλάγιος λόγος

Στον πλάγιο λόγο μεταφέρουμε τα λόγια κάποιου σε κάποιον άλλον. Για να το κάνουμε αυτό: α) γράφουμε ποιος μιλάει, β) χρησιμοποιούμε ρήματα όπως "είπε", "ρώτησε", "απάντησε", "ζήτησε", "παρακάλεσε" κτλ., γ) χρησιμοποιούμε συνδέσμους ("αν", "να", "ότι", "πως" ή ό,τι άλλο χρειάζεται.

Δείτε πώς μεταφέρουμε το "κόκκινο" απόσπασμα στον πλάγιο λόγο:

Η κυρία Διονυσία ρώτησε ποιος είπε στα παιδιά να κουρευτούν και ο δάσκαλος απάντησε ότι κανείς δεν τους το είπε, αλλά κουρεύτηκαν με τη θέλησή τους. Η κυρία Διονυσία ρώτησε γιατί κουρεύτηκαν και ο δάσκαλος απάντησε επειδή εκείνη την ημέρα ξαναγύριζε ο Φάνης. Η κυρία Διονυσία ρώτησε πάλι τι σχέση είχε αυτό και ο δάσκαλος της είπε πως το έκαναν για συμπαράσταση στον φίλο τους που επέστρεφε χωρίς μαλλιά. 

Είδατε τις αλλαγές; Γράψαμε ποιος μιλά κάθε φορά (η κυρία Διονυσία, ο δάσκαλος), βάλαμε ρήματα "λόγου" (ρώτησε, απάντησε, είπε), προσθέσαμε συνδέσμους (ότι, πως), κάναμε όποιες άλλες αλλαγές χρειάστηκε (αλλάξαμε τον χρόνο των ρημάτων, κάναμε το "σήμερα" --> "εκείνη την ημέρα" και άλλες αλλαγές.

Βέβαια, επειδή ευθύ και πλάγιο λόγο χρησιμοποιούμε συνέχεια στην καθημερινή μας ομιλία, μπορούμε να βασιστούμε στην εμπειρία μας, για να κάνουμε αυτές τις αλλαγές.

Εξάσκηση: https://wordwall.net/resource/84791456