Διαγώνισμα στη Γλώσσα – Ενότητα 13 – Διόρθωσα τους συνδέσμους

Όπως είδαμε και στις ασκήσεις που είχαμε για το σπίτι, η Ενότητα 13 έχει αρκετά φαινόμενα που μπορεί να μας δυσκολέψουν. Πιο συγκεκριμένα τα φαινόμενα στα οποία θα εξεταστούμε είναι τα εξής:

• Ενεργητική και Παθητική φωνή και σύνταξη
  • Για να μεταφέρουμε μία πρόταση από τη μία μορφή σύνταξης στην άλλη θα πρέπει να κάνουμε τα εξής:
    1. να υπογραμμίσουμε το ρήμα
    2. να μεταφέρουμε το ρήμα στην άλλη φωνή
    3. να κάνουμε όλες τις υπόλοιπες αλλαγές που χρειάζονται
    4. Προσέχουμε δύο πράγματα: η φωνή στην οποία είναι το ρήμα να αλλάξει και το νόημα της πρότασης να είναι ίδιο.
  • Παράδειγμα
    Η Σοφία πλένει το αυτοκίνητο
    --> Το αυτοκίνητο πλένεται από τη Σοφία
    Η δημοκρατία θεμελιώθηκε από τον Κλεισθένη.
    --> Ο Κλεισθένης θεμελίωσε τη δημοκρατία.
  • Παιχνίδι στο Wordwall: https://wordwall.net/resource/91752876
• Παραγωγή λέξεων, οικογένειες λέξεων
  • Παράγωγες λέμε τις λέξεις που παράγονται από άλλες λέξεις. Π.χ., μέρα > ημερήσιος, όρος > όριο, ορίζω, οριακός κτλ. Μπορούμε να πούμε ότι μία λέξη και οι παράγωγές της, όπως και οι σύνθετες με αυτήν ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Οι οικογένειες των λέξεων φυσικά μπορούν να είναι πολύ μεγάλες.
  • Παιχνίδι στο Wordwall: https://wordwall.net/resource/91834345 Με την άσκηση αυτή θα δούμε τη διαφορά ανάμεσα σε παράγωγες και σύνθετες λέξεις δύο λέξεων με πολύ μεγάλη οικογένεια (της "ημέρας" και του "ποιώ" = κάνω)
• Βρίσκουμε το υποκείμενο, το αντικείμενο, το κατηγορούμενο
  • Θυμόμαστε πώς τα βρίσκουμε: Το Υποκείμενο δείχνει ποιος κάνει αυτό που λέει το ρήμα, το Αντικείμενο σε ποιον μεταβαίνει ("πηγαίνει") η ενέργεια του ρήματος και το Κατηγορούμενο ταιριάζει πάντα με το Υποκείμενο και μας λέει κάτι γι' αυτό.
  • Παράδειγμα
    Η γάτα λέρωσε το χαλί. (Υποκείμενο [ποιος;]: η γάτα || Αντικείμενο[τι;]: το χαλί)
    Ο Σωτήρης είναι καλό παιδί. (Υποκείμενο: ο Σωτήρης || Κατηγορούμενο: παιδί)
  • Παιχνίδι στο Wordwall: https://wordwall.net/resource/91834712
• Αναφορικές προτάσεις (προσδιοριστικές και προσθετικές)
  Οι αναφορικές προτάσεις έχουν μπροστά: ο οποίος, που (= ο οποίος), όπου, ό,τι, όποιος. Δηλώνουν αναφορά (Ο Αναστάσης, ο οποίος είναι καλός μαθητής... ==> αναφέρεται στον Αναστάση)
  Χωρίζονται σε προσθετικές και προσδιοριστικές. Τις ξεχωρίζουμε εύκολα ως εξής: στις προσθετικές έχουμε κόμμα πριν το που, ο οποίος, στις προσδιοριστικές δεν έχουμε κόμμα.
• Παιχνίδι στο Wordwall: https://wordwall.net/resource/91834866
• Απόλυτα και τακτικά αριθμητικά
  Τα θυμόμαστε; Είναι οι πιο συχνές κατηγορίες: απόλυτα είναι οι αριθμοί που χρησιμοποιούμε (ένα, δύο, τρία, τέσσερα), τα τακτικά δηλώνουν σειρά (πρώτος, δεύτερος, τρίτος κτλ.)
• Παιχνίδι στο Wordwall: https://wordwall.net/resource/91834982
• Το ρήμα “βάλλω”
  Έχει την εξής ιδιαιτερότητα: Στους χρόνους που δηλώνουν διάρκεια (στον Ενεστώτα, τον Παρατατικό, τον Εξακολουθητικό Μέλλοντα) έχουν 2λ, στους άλλους χρόνους έχουν 1λ:
  Ενεστώτας: προσβάλλω || Παρατατικός: προσέβαλλα κτλ.
  Αόριστος: προσέβαλα || Παρακείμενο: έχω προσβάλει κτλ.
• Παιχνίδι στο Wordwall: https://wordwall.net/resource/91835140
• Λεξιλόγιο ενότητας: νεοσσός, κέλυφος, στρείδι, αχιβάδα [γράφεται και με η], μύδι, λαγούμι, περιβάλλω, περιβάλλουσα κατασκευή, σήραγγα, καταφύγιο, υποστήριγμα, στέλεχος φυτού, βλαστός, φυσικά υλικά, τεχνητά υλικά, πολύπλοκος, μετασχηματίζω - μετασχηματίζομαι, συναρμολογώ - συναρμολογούμαι, μνημείο, οδηγίες, συνεχόμενες γραμμές, διακεκομμένες γραμμές, ανακαλύπτω - ανακαλύπτομαι, προσαρμόζω - προσαρμόζομαι, επιμέρους, τμήμα, λέξεις που ξεκινούν με το στερητικό α-αν (ανάξιος, άκακος, ακίνητος), το αει- (αεικίνητος), το αλληλο- (αλληλογραφία), το αμφι- (αμφίβιο), το αρχι- (αρχιστράτηγος), το αυτο- (αυτόφωτος), το διχο- (διχόνοια), το δυσ- και το ευ- (δύστροπος, εύγευστος), το ημι- (ημίχρονο), το ομο- (ομόθρησκος), το παν- (πανελλήνιος), το πυρο- (πυροσβέστης), το τηλε- (τηλεόραση), ρήματα σύνθετα με το -σκευάζω (κατασκευάζω, επισκευάζω, διασκευάζω, παρασκευάζω)