ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η Harper Lee είναι Αμερικανίδα συγγραφέας. Γεννήθηκε στις 28 Απριλίου 1926, στο Μόνροουβιλ της Αλαμπάμα, όπου μεγάλωσε ως η νεότερη από τα τέσσερα παιδιά των Frances Cunningham (Finch) . Η μητέρα της Lee ασχολούνταν με τα οικιακά. Ο πατέρας της ήταν συντάκτης εφημερίδων, επιχειρηματίας και δικηγόρος. Η Lee ανέπτυξε ενδιαφέρον για την αγγλική λογοτεχνία από το γυμνάσιο γράφοντας δοκίμια. Μετά την αποφοίτησή της από το Λύκειο το 1944, γράφτηκε στη νομική σχολή του Πανεπιστημίου της Αλαμπάμα χωρίς να καταφέρει να τελειώσει τις σπουδές της. Το 1950, μετακόμισε στη Νέα Υόρκη , έμενε σ’ ένα διαμέρισμα που δεν είχε καν ζεστό νερό, έπιασε δουλειά σε μία αεροπορική εταιρία και συγχρόνως έγραφε άρθρα για εφημερίδες και περιοδικά.
ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ Σύντομα αποφάσισε να ασχοληθεί με τη λογοτεχνία και άρχισε να γράφει το μυθιστόρημα που θα την έκανε διάσημη. Το βιβλίο, << Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια>>( Kill the Mockingbird ο αγγλικός τίτλος. Πέρασε τα δυόμισι επόμενα χρόνια ξαναγράφοντας το βιβλίο, το οποίο, όταν εκδόθηκε τελικά το 1960, κέρδισε βραβείο Πούλιτζερ, αγαπήθηκε από εκατομμύρια αναγνώστες και αποτελεί μέρος της διδακτέας ύλης σε πολλά σχολεία των ΗΠΑ. Σήμερα έχει πλέον μεταφραστεί σχεδόν σε κάθε γλώσσα στη γη, και οι πωλήσεις του ξεπερνούν τα τριάντα εκατομμύρια αντίτυπα. Τον Ιούλιο του 2015 εκδόθηκε το δεύτερο βιβλίο της με τίτλο «Βάλε έναν φύλακα» («Go Set a Watchman» ο αγγλικός τίτλος), που αποτέλεσε λογοτεχνικό γεγονός. Τα βιβλία της τα χαρακτήρισε ημι-βιογραφικά. Η Λι δημοσίευσε μόνο δύο βιβλία, ωστόσο της απονεμήθηκε το Προεδρικό Μετάλλιο Ελευθερίας το 2007 για τη συμβολή της στη λογοτεχνία. Μέχρι το τέλος της ζωής της έλαβε επίσης πολλά τιμητικά βραβεία.
ΘΑΝΑΤΟΣ Σε μεγάλη ηλικία υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο και με μειωμένη πλέον όραση και ακοή έμεινε τα τελευταία χρόνια της ζωής της σε έναν οίκο ευγηρίας στη γενέτειρά της όπου και απεβίωσε στις 19 Φεβρουαρίου 2016, 89 ετών.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Πρόκειται για τη διήγηση μιας ιστορίας, που τοποθετείται στη δεκαετία του΄30 σε μια μικρή πόλη του αμερικάνικου Νότου, το Μέικομπ στην Αλαμπάμα, το οποίο διακατέχεται από έλλειψη παιδείας και έντονα αισθήματα ρατσισμού. Ήρωες είναι ο Αττικους, χήρος, δικηγόρος και πατέρας της οκτάχρονης Σκάουτ που αφηγείται την ιστορία και του μεγαλύτερου αδερφού της, Τζεμ. Τα παιδιά περνούν τον καιρό τους συμμετέχοντας σε καθημερινά γεγονότα που συμβαίνουν στην πόλη τους. Ιδιαίτερα είναι τα καλοκαίρια τους που τους επισκέπτεται ο φίλος τους ο Ντιλ. Μαζί του, προσπαθούν να ανακαλύψουν τη ζωή του μυστικού τους γείτονα, Boo, εξιτάροντας τη φαντασία τους με απίστευτα σενάρια. Η υπόθεση αλλάζει όταν ο πατέρας τους, θα υπερασπιστεί ένα νέγρο, ο οποίος κατηγορείται για το βιασμό μιας λευκής. Αποτέλεσμα είναι το ξέσπασμα έντονων αντιδράσεων στην πόλη κατά όλης της οικογένειας με τα παιδιά να προσπαθούν να το αντιμετωπίσουν, υποστηρίζοντας τόσο τον πατέρα τους όσο και την πίστη τους στη δικαιοσύνη. Η ιστορία εξελίσσεται με τον Αττικους να αποδεικνύει τόσο την αθωότητα του νεαρού όσο και την ψευδολογία του κατήγορου, ωστόσο η απόφαση είναι καταδικαστική, όχι γιατί ήταν ένοχος αλλά γιατί είχε την ατυχία να γεννηθεί νέγρος. Ο Τομ, ο νέγρος χάνοντας τις ελπίδες του, σε μια απέλπιδα προσπάθεια απόδρασης, πεθαίνει. Η διήγηση κορυφώνεται με την εκδίκηση του ανθρώπου, που κατηγόρησε για βιασμό το νέγρο, κατά των παιδιών του Αττικους με αποτέλεσμα το θανάσιμο αυτοτραυματισμό του. Τα παιδιά μεταφέρονται σπίτι στην αγκαλιά του Boo…
ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ
Σκάουτ: Πρόκειται για ένα 8 χρόνο κορίτσι -την αφηγήτρια- το οποίο μεγαλώνει σε μια μικρή πόλη του Νότου με έντονο το φαινόμενο του ρατσισμού και της προκατάληψης. Μας διηγείται τα γεγονότα της ιστορίας όπως τα αντιλαμβάνεται μέσα από τα αθώα παιδικά μάτια της. Μαθαίνουμε για τη θέση των γυναικών, τη σχέση της οικογένειας με τους διάφορους χαρακτήρες της πόλης, τις φυλετικές διακρίσεις και τον τρόπο σκέψης της εποχής όπως τα αντιλαμβάνεται αυτό το μικρό κορίτσι μέσα από τα βιώματα του στην πόλη αυτή. Η αθωότητα της ηλικίας της, της επιτρέπουν ατάκες που προκαλούν γέλιο αλλά και ειρωνεία που προκύπτουν μέσα από ερωτήσεις για τις συμπεριφορές των μεγάλων απέναντι σε περίπλοκα ζητήματα δικαιοσύνης και φυλετικών διακρίσεων. Μεγαλώνει με τρόπο διαφορετικό απ’ ότι ένα κορίτσι γιατι τα πρότυπα της είναι ανδρικά -ο πατέρας και ο αδερφός της- δηλαδή δε φοράει φορέματα, παίρνει για δώρο ένα όπλο αλλά και οι γυναίκες που την αναθρέφουν -η Καλπούρνια, η νέγρα τροφός, η θεία της Αλεξάνδρα και η γειτόνισσα μις Μόντι- είναι ισχυρές και ανεξάρτητες προσωπικότητες και επηρεάζουν τη Σκάουτ στην ανάπλαση του χαρακτήρα της. Έχει θάρρος, αφοσίωση στους δικούς της και αντιμετωπίζει δυναμικά τις καθημερινές καταστάσεις χωρίς φόβο όπως αποδεικνύεται. Τολμά να υπερασπιστεί τον πατέρα της ενάντια στην κατακραυγή και το χλευασμό από όλη την πόλη.
Άττικους: H προσωπικότητα του φέρει όλα τα γνωρίσματα ενός άξιου πατέρα και πρότυπου δικηγόρου. Είναι χήρος και ανέλαβε την ανατροφή των παιδιών μόνος του. Ο τρόπος με τον οποίο μιλάει και εξηγεί τη ζωή στα παιδιά του είναι εξαιρετικός. Τα συμβουλεύει, δείχνοντας τους καθημερινά μέσα από περιστατικά που συμβαίνουν γύρω τους, τον τρόπο ώστε να αξιολογούν και να αντιμετωπίζουν τα γεγονότα και τις καταστάσεις. Κρατάει ισορροπία ανάμεσα στο αυστηρός και γλυκός. Είναι προστατευτικός απέναντι τους ακόμη και όταν δεν είναι μαζί τους, μοιράζεται τις δυσκολίες του επαγγέλματος του με τρόπο που να μπορούν να τις κατανοήσουν εξαιτίας του νεαρού της ηλικίας τους. Η εμπιστοσύνη που έχει χτίσει ανάμεσα τους είναι τόσο ισχυρή που τα παιδιά τον υπερασπίζονται στο έπακρο όταν πρόκειται να είναι στο πλάι ενός νέγρου που κατηγορείται άδικα. Η δικαιοσύνη και η συμπόνια είναι από τα κυριότερα χαρακτηριστικά του και τα δικά του λόγια είναι που κάνουν τον αναγνώστη να αισθάνεται λες και είναι πάλι παιδί και ακούει το δάσκαλό του να του μιλάει για το σωστό, τη συνύπαρξη με τους άλλους και τη ζωή.
Η στάση ζωής του εναντιώνεται ασυμβίβαστα σε οτιδήποτε αναιρεί την ανώτερη ηθική και πνευματική αξία της ζωής. Δεν περιφρονεί τον ΄΄ανθρώπο΄΄παρά μένει συνεπής στις αρχές του χωρίς φανατισμούς και υπερβολές. Έχει αξίες και ιδανικά για πραγματική δικαιοσύνη, τις συζητά με θάρρος με τους συμπολίτες παρότι ξέρει πως δε γίνεται αρεστός. Ο προβληματισμός του για τις αμετάκλητες πεποιθήσεις των ανθρώπων της εποχής του για το ρατσισμό φαίνεται ότι κλείνει αισιόδοξα και αυτό έγκειται στο γεγονός ότι πρώτη φορά οι ένορκοι προβληματίστηκαν και άργησαν να βγάλουν απόφαση σε υπόθεση που είχε να κάνει με νέγρο, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως ένας εξ αυτών ήταν υπέρ της αθωότητας αυτού. Μέσα σαυτό το κατεστημένο πλαίσιο της κοινωνίας το ηθικό μεγαλείο του Άττικους που μένει πιστός στα ιδανικά του αποκτά εκτυφλωτική αίγλη και γίνεται άξιο κάθε τιμής.
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΧΩΡΙΩΝ.
«Δε θα καταλάβεις πραγματικά έναν άνθρωπο μέχρι να σκεφτείς τα πράγματα από τη δική του οπτική γωνία – μέχρι να βάλεις τα παπούτσια του και να περπατήσεις με αυτά»
Ο Άττικους δράττει την ευκαιρία και συμβουλεύει τα παιδιά του, χρησιμοποιώντας συμβολικά και πάλι το παράδειγμα με το παραπάτημα στα παπούτσια του άλλου δηλαδή εννοούσε τη ζωή του καθενός . Τα παιδιά αντιδρούν και κατακρίνουν τη γειτόνισσα τους για την κακή συμπεριφορά της απέναντι τους, μιλώντας άσχημα για τον πατέρα τους αλλά και για τους νέγρους. Η γυναίκα αυτή είχε καταλήξει έπειτα από πολλές αντιξοότητες να μείνει ολομόναχη χάνοντας την οικογένεια της. Προσπαθούσε να επιβιώσει μέσα από μία ανίατη ασθένεια που είχε. Έκανε χρήση μορφίνης για χρόνια ώστε να αντέχει τους πόνους, μα από ένα σημείο και μετά πήρε την απόφαση να τη σταματήσει ώστε να νιώσει πως είναι η ελευθερία, το να μην εξαρτάσαι από κανέναν στη ζωή και ας ήταν αυτό το τέλος της. Τη δεκαετία του ΄30 στην Αμερική που έσφυζε από αδικία και φυλετικές διακρίσεις αυτός ο πατέρας αποφασίζει να κάνει τα παιδιά του να σκεφτούν πριν αποφασίσουν να κρίνουν, να αναλογιστούν και άλλες παραμέτρους που μπορεί να επηρέασαν και να καθόρισαν εν τέλει τη συμπεριφορά ενός ατόμου όσο αφορά τον εαυτό του αλλά και τις σχέσεις του με τους άλλους. Εφόσον τις αναγνωρίσουν θα πρέπει να κατανοήσουν και τα συναισθήματα των άλλων ακόμη κι αν διαφωνούν με αυτά. Έτσι για μία ακόμη φορά τους δίνει τροφή για σκέψη γιατί πιστεύει ότι η αλλαγή στις μελανές πεποιθήσεις της ανθρωπότητας θα έρθει μέσα από τα φρέσκα μυαλά των παιδιών. Ενστερνίζομαι απόλυτα τη συμβουλή του Άττικους. Η ενσυναίσθηση είναι ένα απαραίτητο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης που ωφελεί την επικοινωνία και την ευδοκίμηση των ανθρώπινων σχέσεων. Μόνο έτσι θα καταφέρουμε να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι και να πορευθούμε μαζί σ αυτόν τον πλανήτη που τόσο ταλαιπωρούμε καθημερινά. Φοβάμαι πως αν δε σταματήσουμε να ζούμε με το ΄΄εγώ΄΄και όχι με το ΄΄εμείς΄΄ η ανθρωπότητα θα πάψει να εξελίσσεται.
‘’Σκοτώστε όσες κίσσες θέλετε, αν μπορείτε να τις πετύχετε, αλλά να θυμάστε, είναι αμαρτία να σκοτώνεις τα κοτσύφια’’ Και γιατί είναι αμαρτία να σκοτώνουμε τα κοτσύφια; “Γιατί το μόνο που κάνουν είναι να τραγουδάνε για εμάς. Δε πειράζουν τους αγρούς, δεν φωλιάζουν στα καλαμπόκια, το μόνο που κάνουν είναι να τραγουδάνε για τη δική μας ευχαρίστηση”.
Ο Άττικους απευθύνεται στα παιδιά του λέγοντας τους την παραπάνω έκφραση. Τη χρησιμοποιεί συμβολίζοντας τα κοτσύφια, τα οποία μας τέρπουν με το ευχάριστο κελάρυσμα τους χωρίς να μας ενοχλούν κάνοντας ζημιές στις αυλές ή τους αγρούς, με τη ζωή των ήσυχων ανθρώπων οι οποίες είναι απλές, ήσυχες, διακριτικές και χωρίς να ενοχλούν κανέναν γιατί έτσι το έχουν επιλέξει οι ίδιοι. Αυτό όμως δεν είναι αποδεκτό από μερίδα ανθρώπων της κοινωνίας, οι οποίοι δίνοντας μορφή στη βία -λεκτική, σωματική- τους επιτίθονται και εισβάλουν στις ζωές τους με κάθε τρόπο. Στο βιβλίο το <<κοτσύφι>> είναι τόσο ο Τom ,ο νέγρος που καταλήγει να πεθάνει επειδή κάποιοι αποφάσισαν να εισβάλουν στην ήσυχη ζωή του και να του την πάρουν στο τέλος όσο και ο Boo ,ο μυστηριώδης γείτονας που κάθε τόσο οι ήρωες της ιστορίας ήθελαν να μάθουν για τη ζωή του εισβάλοντας στο χώρο του.
Με προβληματίζει ιδιαίτερα η λέξη ΄΄κοτσύφι΄΄,διότι και στην εποχή μας συλλογίζομαι όπως και σε όλες τις εποχές υπάρχουν πολλά ανυπεράσπιστα κοτσύφια καθημερινά γύρω μας. Χρέος μας είναι να δρούμε ενάντια σε κάθε τέτοιου είδους μορφής βίας. Το πως;; εμείς, η νέα γενιά θα πρέπει να βοηθήσουμε όσο μπορούμε και όχι να σωπαίνουμε ώστε να γίνεται παράδειγμα για την κάθε γενιά που θα ακολουθεί.
Είναι υποχρέωσή μας να βοηθήσουμε ώστε κάθε άνθρωπος να ζει ελεύθερος σε μια κοινωνία που δεν θα υφίστανται τις διακρίσεις και το ρατσισμό . Όλοι οι άνθρωποι έχουν Δικαιώματα, όλοι οι άνθρωποι είναι Ίσοι. Βέβαια όλα αυτά επέρχονται πρώτιστα από την παιδεία η οποία είναι απαραίτητη να παρέχεται σε κάθε παιδί από την προσχολική ηλικία.