Category: Άυλη κληρονομιά

Διεξάγεται από το 1984 κάθε Καθαρά Δευτέρα, διαρκεί περίπου 8 ώρες και ο χώρος διεξαγωγής της είναι κάθε χρόνο και διαφορετικός. Σκοπός της συγκεκριμένης εκδήλωσης είναι η αναβίωση των εθίμων και των παραδόσεων της Καθαράς Δευτέρας (χαρταετός, παραδοσιακά νηστίσιμα εδέσματα, διασκέδαση στο ύπαιθρο), η πραγματοποίηση εργαστηρίων που απευθύνονται σε οικογένειες, καθώς και η μουσική ψυχαγωγία όλων με παραδοσιακά, ρεμπέτικα και λαϊκά τραγούδια, συνοδευόμενα από τα μουσικοχορευτικά τμήματα των συλλόγων. Απευθύνεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και κάθε χρονιά έχει γύρω στους 5.000 επισκέπτες.

Το έθιμο προέρχεται από το Γκέλβερι της Καππαδοκίας. Γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Ιανουαρίου, παραμονή των Θεοφανείων, στη Νέα Καρβάλη.

Στις μέρες μας, οι πιστοί ανάβουν μία μεγάλη φωτιά το βράδυ στο κεντρικότερο σημείο του οικισμού και πιασμένοι χέρι-χέρι χορεύουν και τραγουδούν γύρω από τη φωτιά, για να διώξουν τα κακά πνεύματα στα έγκατα της γης. Πριν το άναμμα της φωτιάς, ψάλλουν όλοι μαζί τα κάλαντα του τόπου καταγωγής τους για τα Θεοφάνεια. Επειδή η παραμονή των Θεοφανείων είναι ημέρα νηστείας, τα εδέσματα που προσφέρονται είναι φακές, φασόλια τουρσί και το «χοσάφτι», δηλαδή κομπόστες από σταφίδες, δαμάσκηνα ή βερίκοκα.

Το πανάρχαιο έθιμο αναβιώνει στις 6 Ιανουαρίου, στη Νικήσιανη του Δήμου Παγγαίου. Συμβολίζει τη μάχη της ζωής και του θανάτου, τη γονιμότητα και την έναρξη μιας νέας εποχής.

Οι Αράπηδες, ντυμένοι με προβιές και ζωσμένοι με «τα τσάνια», χωρίζονται σε δύο ομάδες, με δύο αρχηγούς να τους οδηγούν, και βγαίνουν στα σοκάκια του χωριού. Το βήμα τους είναι αργό και επιβλητικό προκαλώντας εκκωφαντικό θόρυβο, για να ξορκίσουν το κακό. Οι δύο ομάδες ενώνονται στο χώρο που κορυφώνεται το έθιμο, όπου και τους περιμένει ο κόσμος. Οι δύο αρχηγοί παλεύουν, μέχρι την τελική πτώση του ενός. Ακολουθεί μυσταγωγία γύρω από τον πεσμένο αρχηγό και ολοκληρώνεται με την ανάστασή του. Χαρούμενοι όλοι βγάζουν τις «μπαρμπότες», αποκαλύπτοντας τα πρόσωπά τους και στήνουν έναν ξέφρενο κυκλικό χορό.

Η γιορτή αυτή πραγματοποιείται για την ανάδειξη του τοπικού προϊόντος της περιοχής, της πατάτας Λεκάνης, η, πρωταγωνιστεί στην εκδήλωση, μαγειρεμένη με ποικίλους τρόπους από τις γυναίκες του χωριού και μέλη του συλλόγου «Οι Ρίζες».

Η εκδήλωση αυτή πραγματοποιείται την πρώτη Κυριακή του Σεπτεμβρίου. Κατά τη διάρκειά της γίνεται παρουσίαση ποντιακών εθίμων και παραδόσεων του τόπου από τα χορευτικά συγκροτήματα του συλλόγου (παιδιών και ενηλίκων), προσφέρονται παραδοσιακά ποντιακά εδέσματα και το αποτέλεσμα επισφραγίζει ένα πλούσιο ποντιακό και λαϊκό μουσικό πρόγραμμα με τοπικούς καλλιτέχνες. Οργανωτικός φορέας είναι ο Πολιτιστικός Σύλλογος Λεκάνης «Οι Ρίζες».