ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ
Αναγέννηση , η ανάκτηση των δυνάμεων της ζωντάνιας και της δημιουργικής διάθεσης μετά από περίοδο κατάπτωσης ,στασιμότητας ή παρακμής. Έτσι ακριβώς θα μπορούσε να οριστεί η περίοδος της Αναγέννησης , της πνευματικής , κοινωνικής και πολιτιστικής κίνησης που ξεκίνησε από την Ιταλία του 14ου αιώνα και εξαπλώθηκε σε ολόκληρη τη Δυτική Ευρώπη ως τον 17ο αιώνα σημειώνοντας τη μετάβαση από τον μεσαιωνικό στο νεότερο κόσμο μέσα από την αναβίωση του ανθρωποκεντρικού πνεύματος της κλασικής αρχαιότητας. Το πνεύμα των ανθρώπων απελευθερώνεται από τη μονομέρεια της θρησκευτικής μεσαιωνικής σκέψης και γίνεται πιο φιλελεύθερο ,δημιουργικό και ερευνητικό. Ο αναγεννησιακός άνθρωπος εμπνέεται από τον αρχαίο κόσμο και στοχεύει στο μέλλον.
Κατά γενική παραδοχή η Αναγέννηση έχει τις ρίζες της στη Φλωρεντία, στην περιοχή της Τοσκάνης, κατά τον 14ο αιώνα .Έχουν προταθεί πολυάριθμες θεωρίες σχετικά με την προέλευση και τα χαρακτηριστικά της γνωρίσματα, οι οποίες εστιάζονται σε ποικιλία παραγόντων που περιλαμβάνουν τις κοινωνικές και πολιτικές ιδιαιτερότητες της πόλης κατά την εποχή εκείνη, η οποία βρισκόταν υπό την καθοδήγηση της επιφανούς και ισχυρής οικογένειας των Μεδίκων .Η οικονομική άνθιση συνέβαλε στην εκδήλωση καλλιτεχνικής και πνευματικής δραστηριότητας που υποστήριζαν φιλόδοξοι εκπρόσωποι της αστικής τάξης και φιλόμουσοι ηγεμόνες ( οι αποκαλούμενοι Μαικήνες), όπως οι Μέδικοι στην Φλωρεντία. Σημαντικό επίσης ρόλο για τη μετάβαση στην περίοδο της Αναγέννησης διαδραμάτισαν οι Σταυροφορίες που έστρεψαν το ενδιαφέρον της Δύσης στην Ανατολή και η νέα αστική τάξη που άρχισε να διαμορφώνεται.
Βασικά γνωρίσματα της Αναγέννησης είναι η εμπιστοσύνη στη λογική ικανότητα του ανθρώπου, η διεύρυνση των γνώσεων, η εμφάνιση μεγάλων κοινωνικών αλλαγών και νέων αντιλήψεων σε σχέση με εκείνες που επικρατούσαν την προηγούμενη εποχή, δηλαδή το Μεσαίωνα. Η φεουδαρχία εξασθένησε και ισχυροί μονάρχες με νέες πολιτικές αντιλήψεις πέτυχαν ενότητα ανάμεσα στα διάσπαρτα κρατίδια της Ευρώπης. Διαμορφώθηκαν νέες οικονομικές και κοινωνικές τάξεις. Αναπτύχθηκαν η βιομηχανία, το εμπόριο και η αγροτική οικονομία. Οι πόλεις εκσυγχρονίστηκαν και η οικονομία οργανώθηκε σε νέες βάσεις . Ήταν μια εποχή μεγάλων ανακαλύψεων και αναζητήσεων. Η εξέλιξη των φυσικών επιστημών αλλά και η ανακάλυψη των νέων ηπείρων διεύρυναν τους ορίζοντες του ανθρώπου. Η εφεύρεση της τυπογραφίας έδωσε τη δυνατότητα της ενημέρωσης και της διάδοσης των νέων θεωρητικών προβληματισμών. Οι σχέσεις του ανθρώπου με την Εκκλησία επανεξετάστηκαν, καθώς ο θρησκευτικός φανατισμός του Μεσαίωνα σιγά σιγά υποχώρησε και η ισχύς της Καθολικής Εκκλησίας άρχισε να εξασθενεί. Ο "αναγεννησιακός άνθρωπος" πίστευε πια ότι μπορούσε να διαμορφώσει μόνος του τις συνθήκες διαβίωσής του, καθώς η γνώση του εμπλουτιζόταν με τη συνεχή μελέτη της φύσης, την παρατήρηση και το πείραμα. Επικράτησε το ιδανικό του homo universalis (του οικουμενικού ανθρώπου), ο οποίος είναι ταυτόχρονα λόγιος, καλλιτέχνης και επιστήμονας. Η τέχνη αποδεσμεύτηκε από το θρησκευτικό δογματισμό, και η ομορφιά του πραγματικού κόσμου ήταν πλέον το νέο πεδίο της καλλιτεχνικής αναζήτησης. Ο άνθρωπος και ο χώρος γύρω από αυτόν αποτέλεσαν το κεντρικό σημείο αναφοράς των καλλιτεχνικών μελετών της Αναγέννησης. Ο καλλιτέχνης επεδίωκε να αναβιώσει, μέσα από την τέχνη, το μεγαλείο της αρχαιότητας, και ο στόχος αυτός εξαπλώθηκε σιγά σιγά από τις πόλεις της Βόρειας Ιταλίας στην υπόλοιπη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη. Η στροφή στην αρχαιότητα έμεινε γνωστή με τον όρο "Ανθρωπισμός" (Ουμανισμός).
Την εποχή της Αναγέννησης οι καλλιτέχνες προσπαθούσαν να προσεγγίσουν με αντικειμενικό τρόπο το ωραίο, την αρμονία και τη χάρη. Θεωρούσαν ότι οι ιδιότητες αυτές αντανακλούν τα χαρακτηριστικά του πραγματικού κόσμου και του τελειότερου δημιουργήματος της φύσης, δηλαδή του ανθρώπου. Ο καλλιτέχνης θα έπρεπε να μελετήσει προσεκτικά τα χαρακτηριστικά της φύσης και στη συνέχεια να προχωρήσει στην επιλογή των στοιχείων που θα του επέτρεπαν να συνθέσει μια ιδανική εικόνα της πραγματικότητας. Ο καλλιτέχνης-διανοούμενος απομακρύνθηκε από τη συντεχνιακή παραγωγή του Μεσαίωνα και, απαιτώντας την αυτονομία του ρόλου του, τοποθετήθηκε στην πρωτοπορία των νέων κυρίαρχων κοινωνικών τάξεων. H ζωγραφική, η γλυπτική και η αρχιτεκτονική ανακηρύχθηκαν "ελευθέριες τέχνες", δραστηριότητες δηλαδή για "ελεύθερα πνεύματα και για ευγενείς ψυχές", όπως έγραψε ο Αλμπέρτι, ο δε καλλιτέχνης αμειβόταν γι' αυτή ακριβώς την ενασχόλησή του με την καλλιτεχνική-πνευματική παραγωγή. Ο καλλιτέχνης της Αναγέννησης μελετούσε τις φυσικές επιστήμες, την ιατρική και την κλασική φιλολογία, ανέπτυσσε ένα θεωρητικό προβληματισμό και επεδίωκε να καθορίσει τις αρχές και τις αξίες της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Μέσα από αυτή τη γενική παιδεία αλλά και την πρόοδο των φυσικών επιστημών άρχισε να εφαρμόζει την προοπτική σχεδίαση και τη θεωρία των αναλογιών στην απεικόνιση της πραγματικότητας. Η τάξη και η αρμονία του κόσμου απεικονίζονταν στην επιφάνεια του πίνακα σύμφωνα με τους κανόνες της κεντρικής προοπτικής. Μέσω της προοπτικής επιτεύχθηκε η απόδοση της τρίτης διάστασης (δηλαδή του βάθους) των αντικειμένων και του χώρου στην επίπεδη επιφάνεια.
Στην ιστορία της τέχνης, ο 15ος αιώνας είναι γνωστός με το όνομα κουατροτσέντο (Quattrocento, απο το ιταλικό Quattro = 4 & cento = 100, δηλ, 400) . Στον αιώνα αυτό εμφανίζονται νέες τάσεις στην αρχιτεκτονική, κυρίως στην Ιταλία, με κύριους εκπρόσωπους τον Μπρουνελέσκι, και τον Αλμπέρτι.
Αρχιτεκτονική
H αναφορά στην ελληνορωμαϊκή αρχιτεκτονική και τους ρυθμούς της, το ενδιαφέρον για τα αρχαιολογικά ευρήματα, η σύνδεση της αρχιτεκτονικής με τη φύση και τον άνθρωπο, οι κατασκευαστικές εξελίξεις και η νέα αντίληψη του χώρου, μέσα από τον ορθολογισμό της προοπτικής, αποτέλεσαν τις βάσεις της αρχιτεκτονικής της Αναγέννησης.
Με την Αναγέννηση η αρχιτεκτονική υφίσταται μια βαθιά ανανέωση σχετικά με τη γοτθική παράδοση. Η αρχιτεκτονική γοτθικού ρυθμού του μεσαίωνα ευνοούσε περισσότερο κατακόρυφες γραμμές και αυστηρές κατασκευές. Στην Αναγέννηση, η αρχιτεκτονική δίνει έμφαση στις οριζόντιες γραμμές και επιδιώκει την αρμονία στην τελική σύνθεση. Επιπλέον υπάρχει έντονο το στοιχείο της διακόσμησης, με θέματα δανεισμένα από την αρχαιότητα, τα οποία διανθίζουν τις προσόψεις και το εσωτερικό. Ίσως η πιο αξιοπρόσεκτη αρχιτεκτονική πρακτική είναι οι θόλοι των κτιρίων, εμπνευσμένοι πιθανά από το ρωμαϊκό Πάνθεον. Εμπνευστής αυτής της νέας αρχιτεκτονικής αντίληψης, στη Φλωρεντία, είναι ο Φιλίππο Μπρουνελέσκι ο οποίος, αφού ξεπέρασε τη μεσαιωνική παράδοση να αναθέτουν στους τεχνίτες την εκτέλεση ενός οικοδομήματος, εγκαινιάζει μια νέα μορφή αρχιτέκτονα. Όταν προκηρύχτηκε διαγωνισμός για τον τρούλο του καθεδρικού ναού της Φλωρεντίας, της Santa Maria del Fiore, ο Μπρουνελλέσκι πρότεινε έναν τεράστιο θόλο, ιδέα τολμηρότατη από μηχανικής απόψεως, δεδομένου ότι δεν θα υπήρχε υποστήριξη από εξωτερικά αντερείσματα ή εσωτερικές δοκούς. Ωστόσο η παραγγελία τού ανατέθηκε. Επί δεκατέσσερα χρόνια εργάστηκε αντιπαλεύοντας με μύριες δυσκολίες, αλλά τελικά ο τρούλος ολοκληρώθηκε και μένει στη θέση του μέχρι σήμερα. Δεσπόζει στο φλωρεντινό τοπίο και είναι ορατός από χιλιόμετρα. Η πόλη υπερηφανευόταν για το κατόρθωμα αυτό. Συνολικά 600 χρόνια έχουν περάσει από τότε που ξεκίνησαν τα έργα κατασκευής του εμβληματικού τρούλου του Μπρουνελέσκι.
Ζωγραφική
Ο αναγεννησιακός καλλιτέχνης απέβαλε τη θεοκρατική αντίληψη του Μεσαίωνα για το ωραίο και την αντικατέστησε με την έννοια του εμπειρικά ωραίου. Ο ζωγραφικός πίνακας, σύμφωνα με τον Αλμπέρτι, γίνεται ένα παράθυρο μέσα από το οποίο ο θεατής παρατηρεί τον κόσμο που κατασκεύασε ο καλλιτέχνης με βάση την προοπτική.
Λεονάρντο ντα Βίντσι (15/4/1452-2/5/1519)
Μπορεί δικαίως να θεωρηθεί παγκόσμια μεγαλοφυΐα. Γεννήθηκε στις 15 Απριλίου του 1452 στο χωριό Βίντσι. Σε ηλικία 14 χρονών πήγε στο εργαστήριο του Βερόκιο στη Φλωρεντία . Ακόμα και στα πρώιμα έργα που δημιούργησε εκεί, αναδεικνύεται το ταλέντο του στο σχέδιο αλλά και η πειθαρχημένη προσοχή του στη λεπτομέρεια.
O Λεονάρντο ντα Βίντσι, αποτελεί την προσωποποίηση του Αναγεννησιακού ανθρώπου. Ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας, μηχανικός και συγγραφέας. Ακούραστος ερευνητής και παρατηρητής της φύσης, μελέτησε Βοτανική, ιατρική, γεωφυσική, ανατομία, μαθηματικά. Αντιμετώπιζε κάθε πρόβλημα, παράγοντας συνεχώς νέες ιδέες. Εκτός από τα ζωγραφικά του έργα, που μελετήθηκαν με προσοχή από τις επόμενες γενιές των καλλιτεχνών, σημαντικές είναι οι σπουδές και τα σκίτσα του, όπου αποτύπωνε τις επιστημονικές του αναζητήσεις, τις ανατομικές μελέτες του ανθρώπινου σώματος και τις παρατηρήσεις του για την αρχιτεκτονική, αλλά και για οχυρωματικά έργα, για έργα υδραυλικής και μηχανικής, για το φωτισμό, για την προοπτική και το χρώμα, για το πέταγμα των πουλιών. Είναι γνωστή η τεχνική που χρησιμοποιούσε ο ντα Βίντσι, το "σφουμάτο", για να απομακρύνει τη σκληρότητα από τις μορφές των έργων του. Χρησιμοποιούσε για τα περιγράμματα απαλά χρώματα και, καθώς τα άφηνε ακαθόριστα, ενεργοποιούσε τη φαντασία του θεατή.
Η ευφυΐα, ο οίστρος, η ανικανοποίητη περιέργεια, αλλά και η ηδονή, ο πόνος, η εσωστρέφεια και η καχυποψία φαίνονταν να συνδέονται στο πρόσωπο του Λεονάρντο με τον πλέον οδυνηρό τρόπο, όπως έγραφε κάτω από ένα σχέδιο του το 1517. Ιδιαίτερα οι δύο τελευταίες ιδιότητές του αποδεικνύονται ολοφάνερα από το γεγονός ότι έγραφε τις σημειώσεις του κρυπτογραφημένες, γραμμένες από τα δεξιά στα αριστερά με κατοπτρική γραφή, έτσι ώστε να διαβάζονται μόνο μέσω καθρέπτη!
Με την Παναγία των Βράχων ο Λεονάρντο καθιερώθηκε ως ζωγράφος στο Μιλάνο.
Σκιές , μυστηριώδης ομορφιά , ζωντάνια , γλυκύτητα προσώπων είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά των έργων του Ντα Βίντσι. Πολλά από τα έργα του έμειναν ανολοκλήρωτα Από μερικούς το «ημιτελές» των έργων του αποδίδεται στην τελειομανία του, γιατί οι συλλήψεις του ήταν τόσο «εμπνευσμένες και εξαίσιες» που ήταν αδύνατο να εκτελεστούν άψογα.
Ο Ντα Βίντσι δημιούργησε τον “Βιτρουβιανό Άνθρωπο” το 1490 βασιζόμενος σε αρχαία κείμενα του αρχιτέκτονα Βιτρούβιου. Σε σχέση με τα Μαθηματικά σχεδίασε έναν κύκλο με κέντρο τον ομφαλό και ένα τετράγωνο, που καταλήγει σε ιδιαίτερα σημαντικά συμπεράσματα για το ανθρώπινο σώμα σε ό,τι αφορά τις αναλογίες του. Το σχέδιο και το συνοδευτικό κείμενο συχνά ονομάζονται Κανόνας των Αναλογιών. Σε αυτό το σχέδιο όμως, κατάφερε να συνδυάσει τα μαθηματικά με τη θρησκεία, τη φιλοσοφία, την αρχιτεκτονική και τις καλλιτεχνικές δεξιότητες της εποχής του.
Μιχαήλ- Άγγελος Μπουοναρότι (6/3/1475-18/2/1564)
Γεννήθηκε στο Καπρέζε αλλά τα παιδικά και νεανικά του χρόνια , όπως και τα χρόνια της ωριμότητάς του τα πέρασε στη Φλωρεντία. Η Φλωρεντία άφησε το ανεξίτηλο σημάδι της στην προσωπική ιστορία και το ύφος αυτού του «γίγαντα» της αναγεννησιακής τέχνης. Έβαλε τη σφραγίδα της στον γεμάτο πάθος ,σοβαρό και άκαμπτο χαρακτήρα του .Φλωρεντινός ήταν ο τόνος της τέχνης του :της γλυπτικής ,της ζωγραφικής, της αρχιτεκτονικής στο πλαίσιο των οποίων ο καλλιτέχνης μοιάζει διαρκώς να πασχίζει για τον προσδιορισμό μιας πλαστικής μορφής ,στερεής και ρωμαλέας, καθαρής και δυνατής που κυριαρχείται από εκείνη τη γεμάτη δύναμη σύνθεση η οποία αναγνωρίζεται καθολικά ως ένα από τα υψηλότερα δείγματα τέχνης όλων των εποχών.
Το 1504 ο Μιχαήλ Άγγελος αναμετρήθηκε με τον Λεονάρντο μετά από πρόσκληση του δημάρχου της Φλωρεντίας για να φιλοτεχνήσουν τις τοιχογραφίες του Συμβουλίου στο Παλάτσο Βέκιο. Τα έργα και των δύο είχαν ατυχή κατάληξη ,καθώς ο Λεονάρντο δεν είχε το αποτέλεσμα που ήθελε από την καινούρια τεχνική που εφάρμοσε ,ενώ ο Μιχαήλ Άγγελος το εγκατέλειψε. Από τα προσχέδιά τους αναδύεται μια βαθιά ερμηνευτική απόκλιση. Για τον Λεονάρντο η μάχη είναι ένα φυσικό γεγονός στο οποίο άνθρωποι, πράγματα, ζώα, φύση, συγχωνεύονται μέσα σε μια δίνη που τα παρασύρει, μια σύγχυση ανάλογη με το χάος των απαρχών του κόσμου. Για τον Μιχαήλ Άγγελο ,αντίθετα ,τα πάντα μεταφράζονται σε όρους ανθρώπινης βούλησης και συνείδησης που εκδηλώνονται μέσω της ενέργειας των σωμάτων.
Την άνοιξη του 1508 ανέλαβε χωρίς μεγάλο ενθουσιασμό το έργο της φιλοτέχνησης των τοιχογραφιών στον θόλο της Καπέλα Σιξτίνα. Αυτό το μεγαλειώδες έργο αποτελεί ακόμα και σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα καλλιτεχνικά αριστουργήματα όλων των εποχών. Ο θόλος με τη σύνθεση των θεμάτων και των γεγονότων που απέχουν χρονικά αλλά είναι συναφή από εννοιολογική άποψη , εκφράζει τη σκέψη του Μικελάντζελο και την προσχώρησή του στον νεοπλατωνισμό. Το κεντρικό θέμα είναι η ιστορία της ανθρωπότητας πριν από την Αποκάλυψη και ,ταυτόχρονα , η ένταξή της στην εσχατολογική και λυτρωτική διάσταση του χριστιανισμού.
Ραφαέλο Σάντσιο (1483-1520)
Ο Ραφαήλ γεννήθηκε Μεγάλη Παρασκευή στο Ουρμπίνο και πέθανε Μεγάλη Παρασκευή στη Ρώμη. Αυτή η σύμπτωση υπογραμμίζεται από τον Βασάρι, τον πρώτο βιογράφο του, αλλά και από άλλες πηγές οι οποίες επιμένουν σε ένα είδος παραλληλισμού ανάμεσα στον «Θεό της τέχνης» , τον Ραφαήλ και τον Χριστό , τον «Θεό της φύσης». Το σίγουρο είναι ότι η ιστοριογραφική παράδοση του 16ου αιώνα περιβάλλει τον Ραφαήλ με μια αύρα θρύλου και αγιότητας που οφειλόταν τόσο στην ευγένεια των τρόπων του και στην πασίγνωστη ομορφιά των χαρακτηριστικών του όσο και στη δεξιοτεχνία με την οποία ζωγράφιζε θαυμαστά έργα , απόλυτης τεχνικής τελειότητας. Η ζωή του εκτυλίχθηκε μεταξύ της γενέτειρας του, της Φλωρεντίας και της Ρώμης. Έγινε σύντομα ο υπέρτατος ερμηνευτής της πνευματικής σαφήνειας και της κλασικής ομορφιάς ,θεμελίων μιας άποψης του κόσμου που αποτελεί τον θρίαμβο της έννοιας της απόλυτης και αρμονικής ισορροπίας μεταξύ φύσης, ατόμου και ιστορίας, σε συντονισμό με μια κοινωνία αριστοκρατική , εκλεπτυσμένη και καλλιεργημένη.
Η σχέση του Ραφαήλ με τον Λεονάρντο ήταν ιδιαίτερα ουσιαστική , όχι μόνο ως προς την εικονογραφία της Παναγίας αλλά και ως προς τα πορτρέτα ,που αποτέλεσαν ένα σημαντικό κεφάλαιο της παραγωγής του Ραφαήλ . Ο Ραφαήλ στο πορτρέτο Μανταλένα Ντόνι ακολουθεί το πρότυπο της Τζοκόντα συνδυάζοντας στοιχεία απλότητας με μια συμβατικότητα της έκφρασης και με μια αίσθηση στέρεης και στατικής φόρμας. Σε αντίθεση όμως με το πρότυπό του, η Μανταλένα φορά κοσμήματα και ενδύματα που τονίζουν την κοινωνική της θέση. Έτσι το πρόσωπο καθορίζεται πρώτα σε κοινωνικό επίπεδο και μετά σε φυσικό.
Ο Πάπας Ιούλιος Β΄ κάλεσε τον Ραφαήλ να διακοσμήσει τις αίθουσες του Βατικανού. Μία από τις αίθουσες , η Αίθουσα της Υπογραφής αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα δείγματα της αναγεννησιακής κουλτούρας και τέχνης. Σε αυτήν την αίθουσα υπάρχει « Η Σχολή των Αθηνών» που από πολλούς θεωρείται το απόλυτο αριστούργημα του Ραφαήλ.
Γλυπτική
Ενώ κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα η γλυπτική περιορίστηκε στα θρησκευτικά θέματα, η περίοδος της Αναγέννησης παρουσίασε μια ανανέωση των θεμάτων και σε αυτή την τέχνη. Κύριος στόχος είναι πλέον ο ρεαλισμός και η πιστή αναπαράσταση της πραγματικότητας. Τα ανάγλυφα υιοθετούν τα θέματα της ελληνικής και ρωμαϊκής μυθολογίας. Τα αγάλματα αποδίδονται τις περισσότερες φορές με πραγματικές ανθρώπινες αναλογίες ή και με μεγαλύτερα μεγέθη, όπως το περίφημο έργο Δαβίδ του Μιχαήλ Άγγελου. Οι καλλιτέχνες προσπαθούν να μιμηθούν τα αρχαία πρότυπα, κυρίως σε ότι αφορά την αναπαράσταση της κίνησης. Επιπλέον τα χάλκινα γλυπτά γνωρίζουν άνθηση. Τα γλυπτά έργα της εποχής δεν εξυπηρετούν αποκλειστικά διακοσμητικούς σκοπούς αλλά αποκτούν τα ίδια καλλιτεχνική οντότητα. Τέλος, οι αναπαραστάσεις του γυμνού ανθρώπινου σώματος δεν αποτελούν πλέον ταμπού όπως γινόταν στο Μεσαίωνα.
Ο Δαβίδ του Μιχαήλ Άγγελου
Μανιερισμός
Ο Μανιερισμός (ιταλ.: Manierismo) είναι καλλιτεχνικό ρεύμα που αναπτύχθηκε κατά την τελευταία περίοδο της Αναγέννησης και ειδικότερα το χρονικό διάστημα, από τη δεκαετία του 1520 ως το 1600 περίπου. Ήδη από το 1525 διαφαίνεται στα έργα του Μιχαήλ Αγγέλου και του Ραφαήλ μια τάση κριτικής προς τις αυστηρές μορφές της Αναγέννησης. Ο όρος "Μανιερισμός" προέρχεται από τη λέξη "μανιέρα", που σημαίνει δεξιοτεχνία. Με τον όρο αυτό ο ιστορικός Βαζάρι χαρακτήριζε εγκωμιαστικά στο βιβλίο του Οι ζωές των πιο σημαντικών Ιταλών αρχιτεκτόνων, ζωγράφων και γλυπτών, που εκδόθηκε το 1550, το έργο του Μιχαήλ Αγγέλου. Οι αποκλίσεις από τις παραδεκτές έως τότε αναλογίες των ρυθμών και η εισαγωγή νέων στοιχείων οδήγησαν στην άρνηση της αντικειμενικότητας και του αυστηρού ορθολογισμού. H ποικιλία της φύσης, το υπερβολικό, το αποσπασματικό χρησιμοποιήθηκαν ως εναλλακτικές λύσεις για να ξεφύγουν οι καλλιτέχνες από την αυστηρή γεωμετρική τελειότητα και τους κανόνες που πηγάζουν από τη μίμηση των ελληνορωμαϊκών ρυθμών. Αυτά τα χαρακτηριστικά του Μανιερισμού συνδέονται τόσο με την κρίση που εμφανίστηκε στην κοινωνική και την πολιτική ζωή της εποχής (λεηλασία της Ρώμης από τους Ισπανούς, 1524) όσο και με την αβεβαιότητα των νέων καλλιτεχνών που έπρεπε, για να επιβληθούν, είτε να μιμηθούν είτε να ξεπεράσουν τους μεγάλους δημιουργούς που είχαν προηγηθεί. Αντίθετα με την αυστηρότητα του κλασικού ύφους της Αναγέννησης, ο Μανιερισμός ήταν πρόθυμος να επιτρέψει νέες ερμηνείες της αρχαιότητας, σύμφωνα με νέους τρόπους ανάλυσής της και καινούριους πειραματισμούς. Από τη μία πλευρά υπάρχει η φύση, από την οποία ο καλλιτέχνης πρέπει να παίρνει στοιχεία, και από την άλλη υπάρχει η μανιέρα του καλλιτέχνη, δηλαδή το προσωπικό του ιδίωμα, με το οποίο διαφοροποιείται από τη φύση. Για τον Βαζάρι η μανιέρα είναι κάτι που χρειάζεται, αλλά πρέπει να υπάρχει με ένα μέτρο. Όταν αυτό το μέτρο θεωρεί ότι ξεπερνιέται χρησιμοποιεί τον όρο μανιέρα με τρόπο υποτιμητικό. Η αρχή της εκλογής είναι ο τρόπος προκειμένου να φτάσει κάποιος σε αυτή την χρυσή τομή μεταξύ φύσης και μανιέρας. Με άλλα λόγια υποστηρίζει ότι χρειάζεται να μιμούμαστε μόνο τα πιο ωραία πράγματα που υπάρχουν στη φύση.
Οι κυριότεροι εκπρόσωποι του Μανιερισμού είναι οι Ιταλοί ζωγράφοι Παρμιτζιανίνο (1503-1540), Τζάκοπο Ποντόρμο (1494-1557), Τζούλιο Ρομάνο (1492-1546) καθώς και οι γλύπτες Μπενβενούτο Τσελίνι (1500-1571) και Τζιοβάνι Μπολόνια. Στους καλλιτέχνες του ρεύματος κατατάσσεται από πολλούς και ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος καθώς η τεχνική του μανιερισμού και το πάθος και ο παρορμητισμός του μπαρόκ κυριαρχούν στο έργο του.
ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ , "Ταφή του Κόμητα Οργκάθ"
Κριτική της εποχής της Αναγέννησης
Υπάρχουν διχογνωμίες αναφορικά με τον βαθμό που η Αναγέννηση βελτίωσε τον πολιτισμό του Μεσαίωνα . Άλλοι ιστορικοί περιγράφουν με θέρμη τα βήματα προόδου που συντελέστηκαν. Άλλοι υποστηρίζουν ότι κάποια φαινόμενα ( φτώχια , διωγμοί ,πόλεμοι) εντάθηκαν την εποχή αυτή. Άνοδος της μακιαβελικής πολιτικής , θρησκευτικοί πόλεμοι, δολοπλοκίες άφησαν το στίγμα τους στην εποχή της Αναγέννησης. Ωστόσο , κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την πρόοδο που συντελέστηκε. Η Αναγέννηση, βασισμένη στον ορθολογισμό και στην ερμηνεία της πολιτισμικής κληρονομιάς της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας, έφερε στο προσκήνιο τον άνθρωπο ως κυρίαρχο του κόσμου και μέτρο για όλα τα πράγματα. Η αρχιτεκτονική, η ζωγραφική, η γλυπτική ,οι επιστήμες γνώρισαν μεγάλη ανάπτυξη. Κατά γενική συμφωνία η περίοδος της Αναγέννησης συνοδεύτηκε από σημαντικές αλλαγές στον τρόπο που οι άνθρωποι σκέπτονταν, δημιουργούσαν και αντιλαμβάνονταν το σύμπαν .
Βιβλιογραφία
Wikipedia
Ιστορία του μεσαιωνικού κόσμου Β΄ Λυκείου
Ιστορία της τέχνης (επιλογή) Γ΄ Λυκείου
ArtBook , Εθνική Τράπεζα
www.edutv.gr Εκπαιδευτική τηλεόραση
http://historyamsa.blogspot.com/2019/05/blog-post_36.html
Recent Comments