Στο Τρελοβάπορο ο Ελύτης ζωγραφίζει με τη φαντασία του την Ελλάδα, όχι σαν να τη βλέπουμε στον χάρτη, αλλά όπως αντιλαμβάνεται ο ίδιος την ουσία της, τα βαθύτερα χαρακτηριστικά της. Βαπόρι, βουνά, κουκουναριές, θάλασσα είναι εικόνες γνωστές κι αγαπητές της ελληνικής γης, που αποπνέουν ένα πνεύμα χαράς και αισιοδοξίας. Είναι το πνεύμα του τραγουδιού με το οποίο, όπως είδαμε, κλείνει την ποιητική του σύνθεση Ο Ήλιος ο ηλιάτορας και η αισιοδοξία αυτή αποτυπώθηκε πολύ όμορφα στην μελοποίηση του έργου από τον Δημήτρη Λάγιο. Γραμμένο μέσα στην επταετία της Χούντας, Ο Ήλιος ο ηλιάτορας θα μπορούσε να συμβολίζει την ελπίδα για την Ελλάδα που, παρά τις δυσκολίες, τα βάσανα και τους αναστεναγμούς, θα καταφέρει να ξανασταθεί στα πόδια της.

 

Οδυσσέα Ελύτη, Ο Ήλιος ο ηλιάτορας (απόσπασμα)

Όμορφη και παράξενη πατρίδα

Ωσάν αυτή που μου 'λαχε δεν είδα

Ρίχνει να πιάσει ψάρια  πιάνει φτερωτά

Στήνει στη γη καράβι   κήπο στα νερά

Κλαίει φιλεί το χώμα   ξενιτεύεται

Μένει στους πέντε δρόμους   αντρειεύεται

Κάνει να πάρει πέτρα   τηνε παρατά

Κάνει να τη σκαλίσει   βγάνει θάματα

Μπαίνει σ' ένα βαρκάκι   πιάνει ωκεανούς

Ξεσηκωμούς γυρεύει   θέλει τύραννους

Πέντε μεγάλους βγάνει   πάνω τους βαρεί

Να λείψουν απ' τη μέση   τούς δοξολογεί.

Στο Τρελοβάπορο το τελικό αισιόδοξο αποτέλεσμα δεν ήρθε αυτόματα. Είναι το τέλος μιας διαδρομής μέσα από αντιθέσεις και εντάσεις. Οι αντιθέσεις του κειμένου "μαύρη πέτρα - όνειρο" και "αθώος - πονηρός", αποδίδουν τις αντιφάσεις της ελληνικής φύσης, που συσχετίζονται με τους Έλληνες και την ιστορία τους. Απ' τη μια η μαύρη πέτρα της κακοτράχαλης φύσης, αλλά και των ιστορικών δυσκολιών και απ' την άλλη η ομορφιά της ελληνικής γης και η ιστορική δόξα της. Απ' τη μια οι κυβερνήτες της χώρας που δεν αποδείχθηκαν πάντα ικανοί να επιτελέσουν το χρέος τους κι απ' την άλλη το πνεύμα των πανέξυπνων και πολυμήχανων ανθρώπων του λαού. Το βαπόρι-Ελλάδα ξεφορτώνει βάσανα κι αναστεναγμούς και φορτώνει φρέσκο αέρα.

Το τελευταίο δίστιχο ακούγεται ως μια δυνατή φωνή χαράς. Ο ήλιος, είναι για τον Ελύτη, σύμβολο χαράς της ελληνικής ψυχής, είναι η επιβεβαίωση της πίστης του ποιητή στη δύναμη της ζωής, στην παντοτινή λάμψη του ελληνικού πνεύματος.

ΑΣΚΗΣΗ

Ο Ελύτης γράφει και ζωγραφίζει, όχι μόνον με τις εικόνες του ποιήματος, αλλά και στην πραγματική του ζωή. Του αρέσει να δημιουργεί κολάζ που πολλά από αυτά έχουν ως θέμα εικόνες της Ελλάδας. Δείτε κάποια από τα έργα του

http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/6511 και επιχειρείστε να δημιουργήσετε μια ψηφιακή αφίσα κολάζ με αφορμή το Τρελοβάπορο.