Ο σεισμός και το τσουνάμι της 26 Δεκεμβρίου 2004 στον Ινδικό Ωκεανό ήταν μια από τις χειρότερες φυσικές καταστροφές της σύγχρονης ιστορίας. Το πρωί εκείνης της ημέρας (06:28:53 IST), ένας σεισμός μεγέθους 9,1 - 9,3 της κλίμακας Ρίχτερ χτύπησε βόρεια του νησιού Σουμάτρα της Ινδονησίας, ανάμεσα στο νησί Σιμεουλούε και τη Σουμάτρα. Είναι ο τρίτος ισχυρότερος σεισμός που καταγράφηκε ποτέ από σεισμογράφο. Το σεισμό ακολούθησε τσουνάμι, με κύματα ύψους μέχρι 30 μέτρων, που έπληξε 15 χώρες και έφτασε μέχρι και τα παράλια της Ανατολικής Αφρικής. Ο τελικός απολογισμός θυμάτων του σεισμού και του τσουνάμι κυμαίνεται από 230.210 μέχρι 280.000 άτομα σε 14 χώρες, κατατάσσοντάς την ως την 6η μεγαλύτερη φυσική καταστροφή στην καταγεγραμμένη ιστορία.
Το επίκεντρο του σεισμού εντοπίστηκε στη ζώνη καταβύθισης του ανατολικού Ινδικού Ωκεανού (Sunda Subduction Zone). Η διάρρηξη επεκτάθηκε προς βορράν και, σύμφωνα με το επικρατέστερο σενάριο, είχε μήκος έως 1.300 χλμ, υπερβαίνοντας σε μήκος και αυτήν ακόμη τη διάρρηξη του σεισμού της Χιλής το 1960 (Μ = 9,5). Ωστόσο, η εντονότερη ολίσθηση και, συνεπώς, οι ισχυρότερες δονήσεις και το κυρίως κομμάτι του τσουνάμι, έλαβε χώρα στα πρώτα 400-500 χλμ.
Στο επίκεντρο αυτό, προηγήθηκε σεισμός το 2002, που από κάποιους θεωρείται προσεισμός. Η μετασεισμική ακολουθία χαρακτηρίζεται όχι τόσο από τον, αναμενόμενο άλλωστε, τεράστιο αριθμό ισχυρών μετασεισμών μεγέθους πάνω από 6, αλλά κυρίως από την απουσία μετασεισμού μεγέθους 7 ή περισσότερο. Μόλις 3 μήνες αργότερα, το Μάρτιο του 2005, έγινε άλλος ένας γιγαντιαίος σεισμός μεγέθους 8,5 με επίκεντρο λίγο νοτιότερα, στη νήσο Νίας. Ο σεισμός αυτός θεωρείται η προς νότον επέκταση της διάρρηξης του Δεκεμβρίου 2004 και είχε προβλεφθεί από το σύνολο της σεισμολογικής κοινότητας ότι θα συμβεί στο σημείο που συνέβη και με την ένταση που είχε στην πραγματικότητα, αν και κανείς δεν μπορούσε να μαντέψει τον ακριβή χρόνο. Σημαντικός αριθμός ισχυρών και γιγαντιαίων (Μ > 8) σεισμών συνέβησαν μετά το σεισμό που σηματοδότησε τη σεισμική αφύπνιση ολόκληρης της περιοχής, αν και δε συνδέονται πειστικά όλοι με τον σεισμό της Σουμάτρας.