Άρθρο
- Το άρθρο έχει επικαιρικό χαρακτήρα, δηλαδή αφορμάται πάντα από ένα επίκαιρο γεγονός το οποίο σχολιάζει ή και ερμηνεύει.
- Στο άρθρο επικρατεί η αναφορική λειτουργία της γλώσσας.
- Το άρθρο οφείλει να έχει τίτλο, στον οποίο με σύντομο και περιεκτικό τρόπο δίνεται το κύριο θέμα. Ο τίτλος, ανάλογα με το ζητούμενο, μπορεί να είναι κυριολεκτικός ή μεταφορικός, ουδέτερος ή ειρωνικός.
- Το ύφος είναι σοβαρό και χρησιμοποιείται συνήθως το γ΄ πρόσωπο, ώστε να διασφαλίζεται η επιθυμητή αντικειμενικότητα στη διατύπωση των απόψεων.
- Η δομή του άρθρου ακολουθεί τον τυπικό τριμερή χωρισμό μιας έκθεσης σε πρόλογο, κύριο θέμα, και επίλογο. Στον πρόλογο, ωστόσο, μπορεί να γίνει αναφορά στο επικαιρικό γεγονός που αποτέλεσε το έναυσμα για τη γραφή του άρθρου
Ομιλία – Εισήγηση (προσχεδιασμένος προφορικός λόγος)
- Εφόσον το κείμενο αυτής της κατηγορίας (ομιλία, διάλεξη, εισήγηση, ανακοίνωση) θα εκφωνηθεί σε κοινό (συμμαθητές, γονείς, δημοτικό συμβούλιο, Βουλή των Εφήβων κ.λπ.) θα πρέπει οπωσδήποτε να έχει προσφώνηση στην αρχή του κειμένου (π.χ. Αγαπητοί συμμαθητές / Αξιότιμοι κύριοι / Αξιοσέβαστοι συνδημότες / Κυρίες και κύριοι / Κύριοι σύνεδροι κ.λπ.) και αποφώνηση (π.χ.Σας ευχαριστώ για το χρόνο σας / Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας).
- Το ύφος της ομιλίας θα πρέπει να είναι σοβαρό ενώ η χρήση του γ΄ προσώπου θα προσδώσει στα λεγόμενα αντικειμενικότητα και καθολικότητα.
- Στο πλαίσιο της ομιλίας είναι αποδεκτή η χρήση του α΄ προσώπου, κυρίως στον πρόλογο, αν ο ομιλητής θέλει να αναφερθεί στην ιδιότητά του (π.χ. εκπρόσωπος ενός σχολείου).
- Στον πρόλογο μπορεί, επίσης, να γίνει σύντομη αναφορά στην αφορμή της ομιλίας.
- Μπορεί να γίνει αποστροφή προς το ακροατήριο με τη χρήση β ΄ προσώπου, με ερωτήσεις , ώστε να αποφευχθεί το τυποποιημένο ύφος. Επίσης η χρήση α΄ πληθυντικού προσώπου προσδίδει ζωντάνια και αμεσότητα.
Δοκίμιο
- Το δοκίμιο μπορεί να είναι είτε αποδεικτικό είτε στοχαστικό, όπου στο πρώτο είδος στόχος είναι περισσότερο να πειστεί ο αναγνώστης, ενώ το δεύτερο έχει πιο χαλαρή δομή, μεταφορική γλώσσα, λογοτεχνικό χαρακτήρα
- Στο αποδεικτικό δοκίμιο (δοκίμιο πειθούς), που είναι και πιθανότερο να ζητηθεί, αξιοποιείται κυρίως η επίκληση στη λογική.
- Αναφορική / κυριολεκτική γλώσσα, ύφος σοβαρό , επίσημο
- Σύνθεση κειμένου με την σταθερή τριμερή διάκριση (πρόλογο, κύριο θέμα, επίλογο).
- Τίτλος
Επιστολή
- Αναγράφεται ο τόπος και ο χρόνος σύνταξης (ημερομηνία) στο πάνω δεξιό μέρος της σελίδας
- Προσφώνηση ανάλογη με τον παραλήπτη της επιστολής ( Π.χ. Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε / Υπουργέ / Δήμαρχε κ.λπ. / Αγαπητέ φίλε )
- Αποφώνηση με την οποία κλείνει η επιστολή στο κάτω δεξιό μέρος του κειμένου (ανάλογη με τον παραλήπτη π.χ. Με τιμή , με εκτίμηση, με αγάπη κλπ)
- Προσοχή: Επειδή στα γραπτά των πανελλαδικών δεν πρέπει να περιέχονται στοιχεία που να μπορεί να εκληφθούν ως σημάδια αναγνώρισης, στην επιστολή αποκλείεται οποιαδήποτε αναφορά στο όνομα του αποστολέα. Αντί για το όνομά μας , γράφουμε σε παρένθεση τη λέξη «Υπογραφή»
- Στον πρόλογο της επιστολής θα πρέπει να αναφέρεται το γεγονός που λειτούργησε ως αφορμή για την αποστολή της, όπως επίσης και το θέμα.
- Στην επιστολή, ανάλογα με τα δεδομένα που παρέχει το θέμα, είναι αποδεκτή η χρήση του α΄ προσώπου, κυρίως στον πρόλογο. Είναι, θεμιτό ωστόσο, η χρήση του να περιορίζεται στη συνέχεια του κειμένου, ώστε αυτό να μη λάβει ιδιαίτερα υποκειμενική χροιά.
- Αν ο αποδέκτης είναι επίσημο πρόσωπο ή φορέας, το ύφος να είναι ανάλογα σοβαρό και επίσημο. Ενώ, αν ο αποδέκτης είναι φιλικό πρόσωπο, το ύφος θα πρέπει να είναι πιο οικείο και ανεπίσημο.