Ο πόλεμος είναι ένας χώρος ψεύδους όπου δεν υπάρχουν νικητές κι είναι όλοι ηττημένοι, ακόμα και οι νικητές στα πεδία των μαχών.

Την δεκαετία του 1930 ο φασισμός και ο ναζισμός θεριεύουν στην Ευρώπη. Στην Ισπανία το "Λαϊκό Μέτωπο" (συνασπισμός αριστερών και φιλελεύθερων κομμάτων) κερδίζει τις εκλογές στην Ισπανία. Ο εθνικιστής και φασίστας στρατηγός Φράνκο, αντιδρά και στρέφεται εναντίον της νόμιμα εκλεγμένης κυβέρνησης και του δημοκρατικού λαού. Η Γαλλία και η Αγγλία, αντί να βοηθήσουν τους δημοκρατικούς,  κρατούν στάση Ποντίου Πιλάτου, δηλαδή πολιτική αυστηρής ουδετερότητας, από το φόβο του Χίτλερ. Ο Μουσολίνι και ο Χίτλερ, όμως, ανοιχτά βοηθούν τον Φράνκο. Ο πίνακας του Ισπανού ζωγράφου Πικάσο "Γκουέρνικα", είναι εμπνευσμένος από τον βομβαρδισμό από γερμανικά αεροπλάνα της ομώνυμης ισπανικής πόλης, ο οποίος προκάλεσε το θάνατο 2000 ανθρώπων και ισοπέδωσε την πόλη. Τότε, λοιπόν, ο μεγάλος ισπανός ζωγράφος, ο Πικάσο  σήκωσε το ανάστημα του και είπε: " Εγώ είμαι με το μέρος της ζωής ενάντια στον θάνατο, με το μέρος της Ειρήνης ενάντια στον πόλεμο ", κι ευθύς δημιούργησε μεταξύ της 1ης Μαΐου και της 4ης Ιουνίου του 1937, τούτο το αριστούργημα, ως ένα πολιτικό μανιφέστο και σύμβολο κατά του φασισμού και του πολέμου. Κάθε λεπτομέρεια του πίνακα είναι μια ολόκληρη ιστορία φρίκης...

Η Γκουέρνικα ξεφεύγει από τα στενά όρια της Ισπανίας και εκφράζει παγκόσμια και διαχρονικά κάθε λαό που ένιωσε τη φρίκη του πολέμου. Είναι μια απόδειξη πως ο Πικάσο είναι ένας καλλιτέχνης με κοινωνική συνείδηση. Το 1935 σε μια συνομιλία με τον Κριστιάν Ζερβός, τον εκδότη των περίφημων «Cahiersd’art», ο Πικάσο δήλωσε: « Η ζωγραφική δεν είναι απλή διασκέδαση ή στολίδι. Όπως δεν υπάρχει τίποτα πιο επικίνδυνο από τα όπλα στα χέρια του στρατηγού και από τη δικαιοσύνη στα χέρια του δικαστή, έτσι δεν υπάρχει και τίποτα πιο επικίνδυνο από ένα πινέλο στα χέρια του ζωγράφου». Στη διάρκεια της κατοχής ο γερμανός πρέσβης στο Παρίσι, Όττο Άμπετζ, επισκέφθηκε τον Πικάσο στο εργαστήρι του. Φεύγοντας είδε τη φωτογραφία της Γκουέρνικα. «Εσείς το κάνατε αυτό;» ρώτησε τον ζωγράφο και εκείνος του απάντησε λακωνικά: «Όχι, εσείς!». Από το 1992 ο περίφημος πίνακας βρίσκεται στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης «Βασίλισσα Σοφία» της Μαδρίτης.

Αφού παρατηρήσετε τον πίνακα  του Πικάσο και τους συμβολισμούς του, να τον συγκρίνετε με το απόσπασμα «Τα ζα» του Μυριβήλη.

a) Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα δύο έργα εκφράζουν το ίδιο μήνυμα σε όσους απευθύνονται; Με ποιο κοινό τρόπο προσπαθούν οι δύο καλλιτέχνες να περάσουν αυτό το μήνυμα;

β) Να σχολιάσετε την απάντηση που έδωσε ο Πικάσο στην ερώτηση Γερμανού αξιωματούχο: «Αυτόν τον πίνακα εσείς τον κάνατε;» σε συνδυασμό με την άποψη που εκφράζεται στο απόσπασμά μας σχετικά με τον άμεσο υπεύθυνο των πολεμικών φρικαλεοτήτων.

Για να βοηθηθείτε στην απάντησή σας, μπορείτε να δείτε το ακόλουθο βίντεο.