Posted on January 2, 2023
ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΡΗΜΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ
Κάθε πρόταση αποτελείται από δύο βασικά μέρη
- την ονοματική φράση (ΟΦ) : έχει ως κεντρική λέξη ένα ουσιαστικό και
- τη ρηματική φράση (ΡΦ): έχει ως κεντρική λέξη το ρήμα της πρότασης με τα συμπληρώματα ή τους προσδιορισμούς του
ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ
Έχει ως πυρήνα ένα ουσιαστικό ή κάποιο στοιχείο που μπορεί να λειτουργήσει ως ουσιαστικό
Μπορεί να έχει
- απλή μορφή (π.χ. άρθρο + ουσιαστικό: η μαθήτρια)
- διευρυμένη μορφή, να αποτελείται δηλαδή από περισσότερες λέξεις-όρους πέραν του άρθρου και του ουσιαστικού) και μπορεί να περιέχει:
α) επιθετική φράση (π.χ. Αγόρασα πολλά βιβλία.),
β) απόλυτο ή τακτικό αριθμητικό (π.χ. Οι τρεις πρώτοι αθλητές θα βραβευτούν),
γ) άρθρο (π.χ. Ο ή Ένας μαθητής χτύπησε.), δ)προσδιορισμό (π.χ. Ο κάθε άνθρωπος αγωνίζεται για ένα καλύτερο μέλλον.),
ε) κτητική αντωνυμία (π.χ. Ο αδερφός μου είναι.),
στ) επιρρηματικό προσδιορισμό (π.χ. Διαβάζω από χθες το απόγευμα.),
ζ) από σύνδεσμο (π.χ. Ο μεν πατέρας μου έφυγε, η δε μητέρα μου ήρθε.) ή
η) από ονοματική, συνήθως αναφορική πρόταση (π.χ. Το μάθημα το οποίο διαβάσαμε χθες ήταν δύσκολο.).
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Μια ονοματική φράση μπορεί να λειτουργήσει ως:
- Υποκείμενο ενός ρήματος σε πτώση ονομαστική. Δηλώνει ποιος ενεργεί ή δέχεται μια ενέργεια ή βρίσκεται σε μια κατάσταση (π.χ. Ο μαθητής διαβάζει)
- Άμεσο ή έμμεσο αντικείμενο σε πτώση αιτιατική ή γενική. Δηλώνει το πρόσωπο ή το πράγμα στο οποίο μεταφέρεται η ενέργεια του υποκειμένου (Ο μαθητής διαβάζει το μάθημα)
- Κατηγορούμενο του υποκειμένου ή του αντικειμένου σε πτώση ονομαστική ή αιτιατική αντίστοιχα. Δηλώνει κάποια ιδιότητα-χαρακτηριστικό του υποκειμένου ή του αντικειμένου (π.χ. Η μαθήτρια είναι κουρασμένη)
- Συμπλήρωμα πρόθεσης, να εξαρτάται δηλαδή από μια πρόθεση σε πτώση αιτιατική ή γενική (π.χ. Η μαθήτρια πήγε στο σχολείο).
- Προσδιορισμός μιας άλλης ονοματικής φράσης, να εξαρτάται δηλαδή από τη κεντρική λέξη μιας άλλης ΟΦ (Ο σκύλος του γείτονα δάγκωσε την αδερφή μου.).
ΡΗΜΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ
Τα συστατικά στοιχεία μιας ρηματικής φράσης (ΡΦ) είναι
- το ρήμα
- συμπληρώματα του ρήματος, λέξεις δηλαδή που συμπληρώνουν το νόημα, οι οποίες αποτελούν ονοματικές φράσεις (π.χ. δάγκωσε την αδερφή μου), ή διάφοροι προσδιορισμοί, με επιρρήματα και με προθέσεις (π.χ. δάγκωσε την αδερφή μου στο πόδι.)*Εκπαιδευτικές κοινότητες και ιστολόγια/Κούρτη.